Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZP 75/14
POSTANOWIENIE
Dnia 5 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie egzekucyjnej ze skargi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
na czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w P. w sprawie Km …/11,
przy uczestnictwie wierzyciela Agencji Nieruchomości Rolnych,
oraz dłużnika W. K.
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 listopada 2014 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w P.
postanowieniem z dnia 27 maja 2014 r.,
"Czy wysokość opłaty naliczanej przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych za udzielenie informacji dotyczącej ubezpieczonego
dłużnika (na podstawie art. 50 ust. 10 ustawy z dnia 13.10.1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych - t.j.: Dz.U. z 2009 r., Nr 205,
poz. 1585, ze zm., oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 16.01.2003 r. - Dz.U. Nr 8, poz. 95 –
w sprawie wysokości opłaty pobieranej przez ZUS za udzielenie
informacji komornikom sądowym oraz trybu jej pobierania)
uzależniona jest od liczby płatników składek dotyczących tego
ubezpieczonego?"
odmawia podjęcia uchwały.
UZASADNIENIE
2
W toku postępowania egzekucyjnego Komornik sądowy, działając na
podstawie art. 761 § 1 k.p.c., zwrócił się do nieuczestniczącego w tym
postępowaniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o udzielenie
informacji ze zbioru danych osobowych dłużnika egzekwowanego. Zakład
Ubezpieczeń przekazał komornikowi żądane informacje i wezwał go do zapłaty
z tego tytułu 77,36 zł. Komornik postanowieniem z dnia 17 października 2013 r.
ustalił koszty postępowania egzekucyjnego, w tym uzyskanej informacji na kwotę
38,68 zł. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł skargę, którą Sąd Rejonowy
postanowieniem z dnia 30 stycznia 2014 r. 2013 r. oddalił.
Na postanowienie z dnia 30 stycznia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń wniósł
zażalenie, a przy jego rozpoznawaniu Sąd Okręgowy powziął poważne wątpliwości
wysłowione w przedstawionym do rozstrzygnięcia zagadnieniu prawnym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Merytoryczna, wiążąca pomoc prawna Sądu Najwyższego udzielona na
podstawie art. 390 § 1 i 2 k.p.c. może nastąpić wyłącznie wtedy, kiedy zachodzi
rzeczywista potrzeba wyjaśnienia poważnych wątpliwości o decydującym
znaczeniu dla rozstrzygnięcia sprawy i to pozostających z tym rozstrzygnięciem
w związku przyczynowym. Jeśli taka zależność nie ma miejsca, albo jej wystąpienie
nie jest pewne, podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały nie jest dopuszczalne
(postanowienie SN z dnia 24 lipca 2013 r., III CZP 37/13, nie publ.).
Jedną z przesłanek rozstrzygających o istnieniu takiego związku
przyczynowego jest uprzednie przesądzenie o dopuszczalności zażalenia,
bo dopiero wówczas powstanie potrzeba merytorycznej oceny zasadności
zażalenia przez Sąd odwoławczy, wymagająca wyjaśnienia powziętych przez ten
Sąd poważnych wątpliwości.
Z mocy art. 767 § 2 k.p.c. skargę na czynności komornika może złożyć
strona, lub inna osoba, której prawa zostały przez czynności komornika naruszone
lub zagrożone. Zakład Ubezpieczeń, nie będący stroną postępowania
egzekucyjnego, mógł więc, będąc inną osobą, złożyć skargę na czynności
komornika, uznając, że w wyniku zachowania komornika jego prawa jako osoby
trzeciej zostały naruszone lub zagrożone.
3
Odmienną kwestią jest natomiast ocena dopuszczalności wniesienia przez
tę osobę trzecią zażalenia na postanowienie Sądu pierwszej instancji oddalające jej
skargę na czynności komornika. Z mocy art. 7674
§ 1 k.p.c. zażalenie na
postanowienie sądu przysługuje w wypadkach wskazanych w ustawie, co oznacza,
że przepisy regulujące postępowanie egzekucyjne zawierają odrębną regulację
w tym zakresie, o czym stanowią zarówno przepisy ogólnie regulujące
postępowanie egzekucyjne (m.in. art. 770 k.p.c.), jak i przepisy dotyczące
poszczególnych sposobów egzekucji.
Przy odpowiednim stosowaniu art. 394 § 1 k.p.c. zażalenie przysługuje
również na tego rodzaju postanowienie, którego wydanie prowadzi do zakończenia
postępowania egzekucyjnego. Zaskarżone przez skarżący Zakład Ubezpieczeń
zażaleniem postanowienie Sądu pierwszej instancji nie prowadzi jednak do
zakończenia postępowania egzekucyjnego, ponieważ rozstrzyga kwestię
wpadkową dla toku postępowania egzekucyjnego.
Tymczasem z mocy art. 770 k.p.c. koszty egzekucji, obejmujące również
opłaty i wydatki ponoszone w postępowaniu egzekucyjnym, ustala postanowieniem
komornik, jeżeli do niego należy prowadzenie egzekucji. Natomiast na
postanowienie sądu, nie wyłączając postanowienia sądu rozstrzygającego skargę
na czynności komornika w przedmiocie ustalenia kosztów egzekucji, zażalenie
z mocy art. 770 zd. 4 k.p.c. przysługuje jedynie stronom oraz komornikowi.
Ustawodawca nie uwzględnił więc w art. 770 k.p.c. osób trzecich, tj. innych osób,
a więc także legitymowanych z mocy art. 767 § 2 k.p.c. do złożenia skargi na
czynności komornika, wśród podmiotów, którym przysługuje zażalenie na
postanowienie sądu. W piśmiennictwie kwalifikuje się przepis art. 770 k.p.c. jako
mający charakter regulacji szczególnej, a więc wyłączający dopuszczalność
interpretacji w sposób sprzeczny z jego brzmieniem, co w szczególności musi
dotyczyć określenia kręgu podmiotów legitymowanych do wniesienia zażalenia na
postanowienie Sądu.
Okoliczność, że postanowienia komornika w przedmiocie rozstrzygnięcia
o którymkolwiek ze składników kosztów postępowania egzekucyjnego mogą być
na ogólnych zasadach zaskarżone skargą na czynności komornika (art. 767 § 1
i § 2 k.p.c.), nie wyklucza szczególnej regulacji zawartej w art. 770 k.p.c.,
4
a przewidującej ściśle określony krąg podmiotów legitymowanych do wniesienia
zażalenia na postanowienie sądu wydane w wyniku rozpoznania skargi na
czynności komornika, który nie obejmuje więc innych osób poza wyraźnie
wymienionymi w tym przepisie.
Potwierdzeniem tej ścisłej interpretacji kręgu podmiotów legitymowanych do
wniesienia zażalenia jest wyrażone w piśmiennictwie stanowisko, że nawet byłemu
zastępcy komornika lub komornikowi, który nie prowadzi już czynności
egzekucyjnych, nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu rozstrzygające
skargę na czynności komornika w przedmiocie kosztów postępowania
egzekucyjnego.
W świetle powyższego należy uznać, że przepisy k.p.c. nie regulują
w tożsamy sposób kręgu podmiotów czynnie legitymowanych do wniesienia
skargi na czynności komornika z kręgiem uprawnionych do wniesienia zażalenia
na postanowienie sądu pierwszej instancji zapadłe w następstwie jej
rozstrzygnięcia (tak też SN w postanowieniu z dnia 10 października 2014 r., III CZP
68/14, dotąd nie publ.). Przeto zażalenie wniesione przez Zakład Ubezpieczeń na
postanowienie Sądu oddalające jego skargę na czynności komornika jest
niedopuszczalne. Oznacza to brak podstaw do dokonywania merytorycznej oceny
przez Sąd odwoławczy tego postanowienia, a w konsekwencji wyklucza istnienie
rzeczywistej potrzeby wyjaśnienia powziętych wątpliwości, ponieważ nie mają one
decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu zażaleniowym,
wobec braku związku przyczynowego z mającym zapaść rozstrzygnięciem.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy odmówił udzielenia odpowiedzi na
przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne.