Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 227/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący)
SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
Protokolant Artur Kotowski
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika,
w sprawie J. W., A. Z. i L. J. skazanych z art. 228 § 3 kk, art. 229 § 3 kk w zw. z
art. 27 c ust. 1 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym (Dz.U. z 1999 r. Nr 66, poz.
750 z późn. zm.) i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 17 listopada 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanych
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 31 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
\Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 31 grudnia 2013 r., wydanym na
posiedzeniu w wyniku uwzględnienia wniosku prokuratora złożonego w trybie
przewidzianym w art. 335 § 1 k.p.k.:
I. J. W. został uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że:
2
1. w okresie od 3 kwietnia 2012 r. do 27 września 2012 we W. i na terenie
powiatu W., będąc funkcjonariuszem publicznym Państwowej Straży Rybackiej,
ujawniając informacje objęte tajemnicą, uzyskane w związku z wykonywaną pracą,
dotyczące miejsca i czasu kontroli akwenów wodnych przez Państwową Straż
Rybacką, co mogło narazić na szkodę prawnie chroniony interes oraz ułatwiało
nielegalne połowy ryb, działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry
powziętego zamiaru, dopuścił się przestępstw polegających na
- kilkakrotnym przyjęciu od A. Z. obietnic korzyści majątkowych oraz ryb
nieustalonej ilości i wartości w zamian za wielokrotnie przekazywane objęte
tajemnicą informacje o miejscu i czasie pełnienia służb patrolowych przez
strażników Państwowej Straży Rybackiej, co umożliwiło A. Z. połowy ryb bez
wymaganych zezwoleń i uniknięcie kontroli w czasie nielegalnych połowów;
- co najmniej kilkakrotnym przyjęciu od L. J. obietnic korzyści majątkowych
oraz ryb nieustalonej ilości i wartości w zamian za wielokrotnie przekazywane
objęte tajemnicą informacje o miejscu i czasie pełnienia służb patrolowych przez
strażników Państwowej Straży Rybackiej, co umożliwiło L. J. połowy ryb bez
wymaganych zezwoleń i uniknięcie kontroli w czasie nielegalnych połowów;
- co najmniej czterokrotnie przekazywał M. R. informacje o miejscu i czasie
pełnienia służb patrolowych przez strażników Państwowej Straży Rybackiej, co
umożliwiło M. R. połowy ryb bez wymaganych zezwoleń i uniknięcie kontroli w
czasie nielegalnych połowów,
tj. czynu zakwalifikowanego z art. 228 § 3 k.k. w zw. z art. 266 § 2 k.k. w zw. z art.
18 § 3 k.k. w zw. z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z
1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.) w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za
to wymierzono mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie
warunkowo zawieszono na okres 3 lat próby oraz 100 stawek dziennych grzywny
przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 15 zł. Ponadto, sąd orzekł wobec
osk. J. W. zakaz zajmowania stanowisk związanych z pełnieniem funkcji
funkcjonariusza publicznego i przepadek równowartości korzyści majątkowej w
kwocie 19 zł.
II. A. Z. został uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że:
3
- w okresie od 4 kwietnia 2012 r. do 27 września 2012 r. w W. i na terenie
powiatu w./…/, działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry
powziętego zamiaru wielokrotnie obiecywał udzielenie i kilkakrotnie udzielił J. W.
będącemu funkcjonariuszem publicznym korzyści majątkowej w postaci ryb w
nieustalonej ilości i wartości w zamian za zachowania stanowiące naruszenie
prawa, polegające na wielokrotnym przekazywaniu przez J. W. informacji objętych
tajemnicą o miejscu i czasie pełnienia służb patrolowych przez strażników
Państwowej Straży Rybackiej, co umożliwiło A. Z. połowy ryb bez wymaganych
zezwoleń i uniknięcie kontroli w czasie nielegalnych połowów, tj. występku z art.
229 § 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to wymierzono mu karę roku pozbawienia
wolności, a nadto
- w okresie od 4 kwietnia 2012 r. do 27 września 2012 r. na akwenach wodnych na
terenie powiatu w./…/, nie będąc uprawnionym do rybactwa, wbrew przepisom
ustawy, w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru,
wielokrotnie poławiał ryby narzędziami rybackimi i urządzeniami połowowymi, tj.
czynu zakwalifikowanego z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym
(Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.) w zw. z art. 12 k.k. i za to
wymierzono mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 85 i 86 §
1 k.k. w miejsce orzeczonych kar jednostkowych wymierzono A. Z. karę łączną roku
pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres 2 lat
próby.
III. L. J. został uznany za winnego popełnienia czynu polegającego na tym, że:
- w okresie od 4 kwietnia 2012 r. do 27 września 2012 r. w W. i na terenie powiatu
w./…/, działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru wielokrotnie obiecywał udzielenie i kilkakrotnie udzielił J. W. będącemu
funkcjonariuszem publicznym korzyści majątkowej w postaci ryb w nieustalonej
ilości i wartości w zamian za zachowania stanowiące naruszenie prawa, polegające
na wielokrotnym przekazywaniu przez J. W. informacji objętych tajemnicą o miejscu
i czasie pełnienia służb patrolowych przez strażników Państwowej Straży
Rybackiej, co umożliwiło L. J. połowy ryb bez wymaganych zezwoleń i uniknięcie
kontroli w czasie nielegalnych połowów, tj. występku z art. 229 § 3 k.k. w zw. z art.
12 k.k. i za to wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, a nadto
4
- w okresie od 4 kwietnia 2012 r. do 27 września 2012 r. na akwenach wodnych na
terenie powiatu w., nie będąc uprawnionym do rybactwa, wbrew przepisom ustawy,
w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wielokrotnie
poławiał ryby narzędziami rybackimi i urządzeniami połowowymi, tj. występku z art.
27c ust. 1 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750
z późn. zm.) w zw. z art. 12 k.k. i za to wymierzono mu karę 3 miesięcy
pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. w miejsce orzeczonych kar jednostkowych
wymierzono temu oskarżonemu karę łączną roku pozbawienia wolności, której
wykonanie warunkowo zawieszono na okres 2 lat próby .
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się bez
postępowania odwoławczego.
Obecnie, kasację od powyższego rozstrzygnięcia na niekorzyść J. W., A. Z. i
L. J. wniósł Prokurator Generalny zarzucając rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 343 § 7 k.p.k. w zw.
z art. 335 § 1 k.p.k., polegające na uwzględnieniu wniosku prokuratora o skazanie
w/w oskarżonych
bez przeprowadzenia rozprawy i wydanie wyroku zgodnego z wnioskiem pomimo
tego, że wniosek ten pozostawał w sprzeczności z przepisami prawa albowiem:
- nie zawierał żądania orzeczenia wobec wszystkich oskarżonych o czyny z art. 27c
ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z
2009 r. Nr 189, poz. 1471 – t.j. ze zm.) obligatoryjnego środka karnego w postaci
podania orzeczenia o skazaniu do publicznej wiadomości na koszt skazanych, w
konsekwencji czego doszło do rażącego naruszenia przepisu prawa materialnego –
art. 27 c ust. 2 tejże ustawy przez zaniechanie orzeczenia tego środka karnego;
- nie zawierał uzgodnień co do okresu obowiązywania wobec osk. J. W. środka
karnego w postaci zakazu zajmowania stanowisk związanych z pełnieniem funkcji
funkcjonariusza publicznego, w konsekwencji czego doszło do rażącego
naruszenia przepisu prawa karnego materialnego – art. 43 § 1 k.k. przez
zaniechanie wskazania okresu na jaki ten środek został orzeczony.
5
W oparciu o tak sformułowany zarzut kasacji skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w W. do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na niekorzyść J. W., A. Z. i L. J.
okazała się zasadna, a zawarty w niej wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy sądowi meriti do ponownego rozpoznania – zasługiwał na
uwzględnienie. Jak słusznie zauważył autor skargi kasacyjnej, kwestionowane
rozstrzygnięcie zapadło z rażącą obrazą przepisu prawa procesowego, tj. art. 343 §
7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k., polegającą na uwzględnieniu wniosku
prokuratora o skazanie w/w oskarżonych bez przeprowadzenia rozprawy i wydanie
wyroku zgodnego z wnioskiem pomimo tego, że wniosek ten pozostawał w
sprzeczności z przepisami prawa. Konsekwencją wadliwej kontroli sądowej wniosku
o skazanie w/w oskarżonych bez rozprawy w oparciu o poczynione z nimi
uzgodnienia, była obraza norm prawa materialnego wskazanych w kasacji.
Przypomnieć zatem po raz kolejny trzeba, że wniosek o skazanie bez rozprawy nie
zwalnia sądu meriti ani z obowiązku zbadania przesłanek procesowych
decydujących o dopuszczalności zastosowania tej instytucji, ani z nakazu
sprawdzenia zgodności zaproponowanych rozstrzygnięć z przepisami prawa
materialnego. Tylko pozytywny wynik kontroli przeprowadzonej w obu tych
aspektach daje podstawę do wyrokowania w tym trybie. W wypadku, gdy wniosek
nie odpowiada normom prawa karnego, sąd jest zobligowany do wezwania stron do
odpowiedniego skorygowania wniosku, a w wypadku braku pozytywnego wyniku
takich uzgodnień – powinien przystąpić do rozpoznania sprawy na zasadach
ogólnych.
W niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy w W. zaniedbał przeprowadzenia takiej
kontroli i nie dostrzegł, że uzgodniony z oskarżonymi wniosek prokuratora nie
zawiera żądania orzeczenia wobec wszystkich oskarżonych środka karnego w
postaci podania orzeczenia o skazaniu do publicznej wiadomości na koszt
skazanych, w konsekwencji czego doszło do rażącego naruszenia przepisu prawa
materialnego – art. 27 c ust. 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie
6
śródlądowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1471 – t.j. ze zm.) przez zaniechanie
orzeczenia tego środka karnego. Tymczasem, w świetle powołanego przepisu,
orzeczenie tego środka jest obligatoryjne w wypadku skazania za przestępstwo
przewidziane w art. 27c ust. 1 tejże ustawy. Jednoznaczne sformułowanie tej normy
materialnoprawnej prowadzi do wniosku, że skazanie za któregokolwiek z
zachowań wyczerpujących znamiona określone w art. 27c ust. 1 powołanej ustawy
zobowiązuje sąd w każdym wypadku do orzeczenia środka karnego w postaci
podania skazania do publicznej wiadomości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
5 kwietnia 2013 r. III KK 429/12, LEX Nr 1353635). Skoro zatem wniosek
prokuratora nie zawierał żądania orzeczenia wobec wszystkich oskarżonych
przedmiotowego środka karnego, który był obligatoryjnie powiązany ze skazaniem
za czyny zarzucone w akcie oskarżenia, to uwzględnienie tego wniosku bez
wezwania stron w celu dokonania stosownej modyfikacji zawartych uzgodnień –
było prawnie niedopuszczalne.
Drugim istotnym uchybieniem, jakim dotknięte jest zaskarżone orzeczenie –
dotyczącym jedynie osk. J. W. - jest brak sprecyzowania okresu obowiązywania
orzeczonego wobec tego oskarżonego środka karnego w postaci zakazu
zajmowania stanowisk związanych z pełnieniem funkcji funkcjonariusza
publicznego. Stosownie do dyspozycji art. 43 § 1 k.k., zakaz wymieniony w art. 39
pkt 2 k.k. orzeka się w latach – w przedziale od roku do lat 10. Sąd meriti był zatem
zobowiązany do wyraźnego wskazania czasu obowiązywania tego środka, przy
zachowaniu w/w granic. W realiach tej sprawy nie zachodzi bowiem sytuacja
przewidziana w art. 41 § 1b k.k., który to przepis zezwala na orzeczenie zakazu
zajmowania określonych stanowisk na zawsze w wypadku ponownego skazania
sprawcy na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności
seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego. Tym samym, brak ustalenia w
wyroku okresu, przez jaki wobec J. W. obowiązuje zakaz zajmowania stanowisk
związanych z pełnieniem funkcji funkcjonariusza publicznego, w sposób rażący
narusza normę art. 43 § 1 k.k. W tym kształcie, jaki został określony w
zaskarżonym wyroku, orzeczony środek karny ma charakter bezterminowy, czego
za przypisane przestępstwo nie przewiduje obowiązująca ustawa karna i co w
sposób oczywisty oraz istotny wpłynęło na treść zaskarżonego wyroku.
7
Podobnie, nie budzi wątpliwości teza, że brak orzeczenia wobec wszystkich
oskarżonych w tej sprawie obligatoryjnego środka karnego podania wyroku
skazującego do publicznej wiadomości, wywiera istotny wpływ na treść
zakwestionowanego rozstrzygnięcia. Jest ono bowiem pozbawione elementu
koniecznego w świetle obowiązujących przepisów.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w W. prawidłowo
przeprowadzi kontrolę wniosku prokuratora dołączonego do aktu oskarżenia w
trybie art. 335 § 1 k.p.k. i podejmie działania niezbędne do zapewnienia
dostosowania warunków zaproponowanych w tym wniosku do norm prawa
materialnego oraz zadba o to, aby kolejne rozstrzygnięcie należycie uwzględniało
wymagania ustawowe, ewentualnie rozpozna sprawę na zasadach ogólnych.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.