Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 52/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego w […] oraz
przedstawiciela Ministra Sprawiedliwości Dariusza Kupczaka,
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2014 r.
sprawy A. D.,
sędziego Sądu Rejonowego w […],
w związku z odwołaniem Ministra Sprawiedliwości na niekorzyść sędziego
od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego w […]
z dnia 22 maja 2014 r., w zakresie uniewinnienia jej od zarzutu przewinienia
wskazanego w punkcie I i III części wstępnej tego orzeczenia,
uchyla wyrok Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego w
[…] w zaskarżonej części i przekazuje sprawę w tym zakresie
temuż Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 22 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny w […],
uniewinnił obwinioną A. D. - sędziego Sądu Rejonowego od popełnienia zarzucanych jej
czynów, tj,: że:
1. wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 87 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (jedn. tekst: Dz.U.2013, poz.427, dalej u.s.p.) będąc
sędzią Sądu Rejonowego, w oświadczeniu o stanie majątkowym z dnia 22 marca 2012 roku,
sporządzonym za rok 2011, nie wykazała posiadanego zobowiązania pieniężnego z tytułu
pożyczki w kwocie 98 000 złotych uzyskanej na podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2010
roku zawartej z Prezesem Sądu Apelacyjnego, przeznaczonej na zaspokojenie potrzeb
mieszkaniowych sędziów, czym rażąco uchybiła godności sędziego, tj. popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 ust. 1 u.s.p.;
2. wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 87 § 1 u.s.p., będąc sędzią Sądu
Rejonowego, w oświadczeniu o stanie majątkowym z dnia 30 marca 2013 roku,
sporządzonym za rok 2012, nie podała istotnej informacji o stanie majątkowym dotyczącej
uzyskania dochodu w kwocie 154 000 złotych z tytułu sprzedaży w dniu 1 października
2012 roku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego […], czym rażąco
uchybiła godności sędziego, tj. popełnienia przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 ust.1
u.s.p.;
3. wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 96 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku
- Prawo o ustroju sądów powszechnych w zw. z § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 9 lipca 2012 roku w sprawie sposobu planowania i
wykorzystywania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów oraz
warunków przyznawania pomocy finansowej z tych środków (Dz. U. z dnia 19 lipca 2012
r.), będąc sędzią Sądu Rejonowego, w złożonym w dniu 21 marca 2013 roku wniosku o
udzielenie pożyczki na cele mieszkaniowe w kwocie 110 000 złotych, wskazując swoją
sytuację majątkową i uzyskiwane dochody, nie ujawniła posiadanego zadłużenia
wynoszącego na dzień 31 grudnia 2012 roku 86 719 złotych z tytułu pożyczki uzyskanej na
podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2010 roku zawartej z Prezesem Sądu Apelacyjnego
[…] przeznaczonej na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów, czym wprowadziła w
błąd dysponenta środków finansowych co do swojej sytuacji majątkowej i realności spłaty
3
pożyczki - czym rażąco uchybiła godności sędziego, tj. popełnienia przewinienia
dyscyplinarnego z art. 107 ust.1 u.s.p.
Odwołania od tego orzeczenia złożył Minister Sprawiedliwości na niekorzyść
obwinionej. Minister Sprawiedliwości w złożonym środku odwoławczym zarzucił:
I. Obrazę prawa procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj.: art. 7
k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p. przez niezasadne uznanie za wiarygodny dowód z wyjaśnień
obwinionej w części dotyczącej przyczyn nieujawnienia zadłużenia z tytułu pożyczki
uzyskanej na podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2010 r. zawartej z prezesem Sądu
Apelacyjnego w […] przeznaczonej na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych sędziów:
- w oświadczeniu o stanie majątkowym za 2011 r., że powodem było zapomnienie o
pożyczce;
- we wniosku z dnia 21 marca 2013 r. do prezesa Sądu Apelacyjnego w […] o
udzielnie pożyczki na cele mieszkaniowe, że powodem było przekonanie, że fakt ten jest
znany prezesowi Sądu Apelacyjnego, a we wniosku powinna podać tylko informacje, które
nie były znane pożyczkodawcy.
II. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał
wpływ na jego treść:
- przez wadliwe ustalenie, że sędzia A. D. nie ponosi winy za nierzetelne
wypełnienie oświadczenia o stanie majątkowym za 2011 r., polegające na niewykazaniu
zobowiązania pieniężnego z tytułu pożyczki w kwocie 98 000 zł uzyskanej na podstawie
umowy z dnia 18 czerwca 2010 r. zawartej z prezesem Sądu Apelacyjnego w […]
przeznaczonej na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych;
- przez błędne ustalenie, że nie ujawniając zadłużenia wynoszącego na dzień 31
grudnia 2012 r. kwotę 86 719,00 zł z tytułu pożyczki uzyskanej na podstawie umowy z dnia
18 czerwca 2010 r. zawartej z prezesem Sądu Apelacyjnego w […] przeznaczonej na
zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych sędziów, w złożonym w dniu 21 marca 2013 r. do
prezesa Sądu Apelacyjnego w […] wniosku o udzielnie pożyczki na cele mieszkaniowe w
kwocie 110 000 zł, obwiniona nie wprowadziła w błąd dysponenta środków finansowych co
do swojej sytuacji majątkowej.
4
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje.
Zarzuty naruszenia art. 7 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p. oraz art. 438 pkt 3 k.p.k. w
związku z art. 128 u.s.p., zawarte w odwołaniu Ministra Sprawiedliwości od wyroku Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w […], zasługują na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny
– Sąd Dyscyplinarny oceniając zachowanie obwinionej sędziego A. D. polegające na tym,
że wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 87 § 1 u.s.p. nie zawarła w oświadczeniu o
stanie majątkowym za 2011 r. informacji o udzielonej jej pożyczce przez Prezesa Sądu
Apelacyjnego w […] na podstawie umowy z dnia 18 czerwca 2010 r., stwierdził, że w
świetle zebranych w sprawie dowodów nie sposób uznać jej zachowania za zawinione.
Ponadto wskazując, że obwiniona w oświadczeniu za rok następny (2012) informację o
wspomnianej pożyczce umieściła nie dopatrzył się jakiejkolwiek formy winy w jej
zachowaniu pomimo, iż we wniosku do Prezesa Sądu Apelacyjnego, tym razem w […], nie
podała informacji o tym, że spłaca pożyczkę udzieloną jej na podstawie umowy z dnia 18
czerwca 2010 r., której udzielił jej również Prezes Sądu Apelacyjnego tyle, że w […].
Ma rację Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny kiedy podkreśla, że brak podstaw w
zgromadzonym materiale dowodowym do przyjęcia odpowiedzialności obwinionej za
przewinienie dyscyplinarne polegające na wprowadzeniu w błąd dysponenta środków
finansowych, co do jej sytuacji majątkowej poprzez świadome zatajenie faktu uzyskania
pożyczki. Gdyby materiał dowodowy pozwalał na takie stwierdzenie, to czyn obwinionej
byłby nie tylko przewinieniem dyscyplinarnym, ale przestępstwem. Uznając za prawdziwe
wyjaśnienia obwinionej dotyczące zarzucanych jej czynów oraz brak dowodów, które
miałyby świadczyć o zamiarze świadomego wprowadzenia w błąd dysponenta środków
finansowych przeznaczonych na pożyczki dla sędziów, nie ma rzeczywiście podstaw, aby
jej czyn wypełniał znamiona przestępstwa. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie
podejmuje jednak zasadniczego dla rozpoznawanej sprawy wątku, czy zachowanie
obwinionej nie nosi znamion winy nieumyślnej. Dla uznania zaś, że mamy do czynienia z
przewinieniem dyscyplinarnym wystarczy, aby można było zarzucić oczywistą obrazę
przepisów prawa i uchybienie godności urzędu nie tylko z winy umyślnej.
Wymaga wobec tego ponownej ocena materiał dowodowy zebrany w sprawie, pod
kątem winy nieumyślnej obwinionej. Niewątpliwie obwiniona nie dopełniła obowiązku
przewidzianego w art. 87 § 1 u.s.p. Przyjmując za wiarygodne jej wyjaśnienia, że brak w
5
oświadczeniu majątkowym za 2011 r. informacji na temat udzielonej jej pożyczki przez
Prezesa Sądu Apelacyjnego w […] był wynikiem błędu nie zwalnia to sądu od oceny, czy
takie zachowanie sędziego nie stanowi jednak przewinienia dyscyplinarnego. Szczególnie
jeżeli wziąć pod uwagę, że w krótkim odstępie czasu, także wbrew wyraźnemu
obowiązkowi wynikającemu z art. 96 § 3 u.s.p. w zw. z § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 9 lipca 2012 roku w sprawie sposobu planowania i
wykorzystywania środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów oraz
warunków przyznawania pomocy finansowej z tych środków (Dz. U. z dnia 19 lipca 2012
r.) nie zamieściła informacji o udzielonej jej pożyczce. Wprawdzie gdy fakt ten został
wykryty przez służby finansowe obwiniona uzupełniła wniosek o udzielenie jej kolejnej
pożyczki tym razem przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w […], to jednak należy ocenić, czy
takie zachowanie sędziego, które jest niewątpliwie oczywistą obrazą przepisów prawa, nie
uchybia jego godności. Nie chodzi przy tym o to, aby wymagać od sędziego, jak pisze w
odpowiedzi na odwołanie obwiniona, ponadludzkich cech, ale o rzetelną ocenę jej
zachowania. Było to niewątpliwie zachowanie niezgodne z prawem. Od sędziego zaś należy
oczekiwać, że gdy chodzi o przestrzeganie prawa powinien on działać ze starannością
wynikającą z faktu wykonywania zawodu, którego podstawowym celem jest czuwanie nad
tym, aby zachowanie adresatów norm prawnych było zgodne z prawem. Sąd Apelacyjny –
Sąd Dyscyplinarny nie dokonał takiej oceny, gdyż z uzasadnienia jego wyroku wynika, że
nie dopatrzył się przewinienia dyscyplinarnego ze strony obwinionej, ponieważ jej
zachowanie nie było umyślnym wprowadzeniem w błąd dysponenta środków finansowych
przeznaczonych na pożyczki dla sędziów. Należy zaś ocenić jej zachowanie pod kątem tego,
czy nie uchybia godności sędziego to, że dwukrotnie w krótkim odstępie czasu nie podała
ona danych o udzielonej jej pożyczce ze środków pozostających w dyspozycji Prezesa Sądu
Apelacyjnego. Jedyną zaś przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak staranności przy
wypełnianiu oświadczenia majątkowego za rok 2011 oraz wniosku o kolejną pożyczkę. To,
że obwiniona pomyliła się przy składaniu oświadczenia majątkowego za 2011 r. oraz
bezpodstawnie przypuszczała, że informacja o pożyczce we wniosku do Prezesa Sądu
Apelacyjnego w […] jest niepotrzebna wymaga ponownej oceny jej zachowania pod kątem
staranności jaka jest wymagana od osoby pełniącej zawód sędziego.
6
Mając na uwadze, że zarzuty podniesione w odwołaniu Ministra Sprawiedliwości
okazały się uzasadnione Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny orzekł jak w sentencji
wyroku.