Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 75/13
POSTANOWIENIE
Dnia 18 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Tadeusz Wiśniewski
ze skargi S. T.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 lutego 2012 r.,
wydanym w sprawie z powództwa S. T.
przeciwko Gminie Miasto S.
o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 grudnia 2014 r.,
zażalenia powoda - skarżącego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 września 2012 r.,
1) oddala zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi o
wznowienie postępowania i odrzuca zażalenie w pozostałym
zakresie,
2) nie obciąża powoda kosztami postępowania
zażaleniowego,
3) przyznaje adw. M. Ś. od Skarbu Państwa (Sądu
Apelacyjnego) kwotę 1 800 (jeden tysiąc osiemset) zł
powiększoną o podatek od towarów i usług należny od tego
rodzaju czynności tytułem kosztów nieopłaconej pomocy
2
prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym.
3
UZASADNIENIE
Powód S. T. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia
19 września 2012 r. oddalające jego wniosek o przyznanie mu adwokata z urzędu
oraz odrzucające jego skargę o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 31 października 2011 r.
oraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 23 lutego 2012 r., oddalającym apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego.
Zażalenie na postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu
podlegało odrzuceniu na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 3986
§ 3 k.p.c. jako
niedopuszczalne, ponieważ zaskarżone rozstrzygniecie nie należało do
wymienionych w art. 3941
k.p.c. orzeczeń, od których służy zażalenie do Sądu
Najwyższego. Niezaskarżalne postanowienie może jedynie podlegać kontroli
przewidzianej w art. 380 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. o ile miało
wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Ocena, czy postanowienie o odmowie
ustanowienia dla skarżącego adwokata mogło wpłynąć na rozstrzygniecie sprawy
wymaga rozważenia zarzutów skierowanych przeciwko orzeczeniu o odrzuceniu
skargi o wznowienie postępowania.
Skarżący w dniu 19 marca 2011 r. wniósł osobiście skargę o wznowienie
postępowania, wskazując na kilka podstaw uzasadniających jej zgłoszenie. Zarzucił,
że sędzia B. W. popełniła przestępstwo nie zawiadamiając organów ścigania o
nielegalnym przetwarzaniu danych osobowych powoda. Zarzucił także popełnienie
przez biegłego przestępstwa składania fałszywych zeznań, w których przypisał
powodowi znamiona choroby psychicznej. Ponadto powód kwestionował
prawidłowość przeprowadzenia postępowania dowodowego. Zarzucał również
stronniczość Sądu Apelacyjnego oraz niepoinformowanie go o prawie ustanowienia
dla niego pełnomocnika. W późniejszych pismach rozszerzył podstawy skargi
o krytykę uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego, powołał nowy środek
dowodowy w postaci swojego zapytania z 27 lutego 2012 roku i odpowiedzi
udzielonej przez Biuro Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
w dniu 15 maja 2012 r. oraz zarzucił, że Sądy obu instancji rażąco naruszyły art.
366 k.p.c., że w sprawie ujawniła się koalicja prawników, mających za cel obronę
4
i zacieranie śladów przestępczej działalności Gminy Miasto S. i jej jednostek
organizacyjnych. Sąd Apelacyjny poddał ocenie podniesione argumenty i uznał że
skarga nie została oparta na ustawowych podstawach.
W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie art. 117 § 5 k.p.c. mające jego
zdaniem istotny wpływ na wynik sprawy, a także naruszenie art. 410 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 401 pkt 2 k.p.c.
We wnioskach domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia przez
przyjęcie złożonej przez skarżącego skargi o wznowienie postępowania do
rozpoznania.
W odpowiedzi na zażalenie powoda pozwana Gmina Miasto S. wniosła o
oddalenie zażalenia powoda w całości oraz zasądzenie od skarżącego na jej rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Podstawowym zarzutem podniesionym w zażaleniu jest twierdzenie,
że bezzasadna - w świetle art. 117 § 5 k.p.c. - odmowa ustanowienia dla
skarżącego pełnomocnika z urzędu w postepowaniu wznowieniowym uniemożliwiła
mu wniesienie skutecznej, fachowo sformułowanej skargi o wznowienie
postępowania, opartej na podstawie z art. 401 pkt 2 k.p.c., uzasadnionej
pozbawieniem go możności działania na skutek wadliwego poniechania przez sąd
udzielenia mu informacji o potrzebie skorzystania z pomocy prawnej i możliwości
uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej udzielonej z urzędu na etapie postępowania
w prawomocnie zakończonej sprawie.
Niezbędne jest więc najpierw poddanie ocenie zasadności stanowiska Sądu
Apelacyjnego o odmowie ustanowienia dla powoda pełnomocnika z urzędu
w postępowaniu wznowieniowym.
Sąd Apelacyjny oddalił wniosek skarżącego o zapewnienie mu bezpłatnej
fachowej pomocy prawnej, ponieważ uznał, że udział pełnomocnika w sprawie nie
jest potrzebny. Sąd stwierdził, że skarżący przedstawił we wniosku i kolejnych
obszernych pismach swoje żądania oraz ich podstawy faktyczne, precyzyjnie
wyłożył i wyczerpująco uzasadnił swoje stanowisko oraz zarzuty. Sprawę ze skargi
o wznowienie postępowania Sąd Apelacyjny ocenił jako nie mającą
skomplikowanego charakteru.
5
Pogląd ten należy podzielić. Analiza treści skargi i dalszych pism powoda
wyjaśniających i uzasadniających zastrzeżenia, jakie budzi w nim rozstrzygnięcie
prawomocnie oddalające jego powództwo o zapłatę zadośćuczynienia w sprawie,
którą wytoczył przeciwko pozwanej Gminie Miasto S., uzasadniała pogląd, że
powód, mimo iż nie jest prawnikiem, potrafił dostatecznie jasno wyłożyć dlaczego
kwestionuje to orzeczenie. Wśród innych podstaw wznowieniowych oparł skargę
także na podstawie z art. 401 pkt 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny w postanowieniu
odrzucającym skargę ocenił ten zarzut, wyjaśniając, że powód nie wskazał
okoliczności, które świadczyłyby o potrzebie uzyskania pomocy prawnej
w postępowaniu, którego wznowienia się domaga i wpływie jej braku na wynik
sprawy. Nie budzi wątpliwości, że powód brał osobisty i bardzo aktywny udział
w postepowaniu, składał liczne wnioski dowodowe, dostarczał odpisy dokumentów,
zadawał pytania świadkom i wykonywał polecenia sądu. W zażaleniu,
sporządzonym przez fachowego pełnomocnika także nie zostały wskazane żadne
okoliczności świadczące o nieporadności skarżącego ani o tym,
że w rzeczywistości istniały uzasadnione podstawy uzasadniające wniesienie
skargi, skorzystanie z których uniemożliwiła ewentualna nieporadność powoda.
Takie subiektywne doznania powoda, jak znaczne poczucie krzywdy i związana
z tym wysoka wartość żądanego zadośćuczynienia, ani nawet odczuwana na
etapie postępowania o wznowienie postępowania potrzeba skorzystania z pomocy
profesjonalnego pełnomocnika nie stanowią przyczyn uzasadniających
automatycznie ustanowienie pełnomocnika z urzędu, ani też nie świadczą
o niezdolności powoda do samodzielnego prowadzenia swoich spraw.
Z tych przyczyn zażalenie powoda skierowane przeciwko postanowieniu
o odrzuceniu jego skargi o wznowienie postępowania nie mogło zostać
uwzględnione. Oddalenie zażalenia uzasadnia art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
Z uwagi na wynikający z ustaleń Sądów stan zdrowotny i majątkowy powoda
Sąd Najwyższy nie obciążył go kosztami postępowania (art. 102 k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c.).
O kosztach pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu
w postepowaniu zażaleniowym Sąd Najwyższy orzekł na podstawie § 19 w zw.
z § 2, § 6 pkt 6 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
6
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
(jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 461).