Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 300/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Józef Dołhy (sprawozdawca)
Protokolant Dorota Szczerbiak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie P.D.
skazanego z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 20 stycznia 2015 r.,
kasacji, wniesionych przez obrońców skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 16 stycznia 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 30 kwietnia 2013 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia o
karze łącznej pozbawienia wolności wymierzonej P. D. (pkt II ppkt
4) i sprawę w tym zakresie przekazuje do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K. w postępowaniu
odwoławczym,
2
2. w pozostałym zakresie kasację obrońcy - adw. Ł. C. -
oddala jako oczywiście bezzasadną,
3. zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego,
4. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu
adw. Ł. C. - Kancelaria Adwokacka kwotę 1 180,80 zł (słownie:
jeden tysiąc sto osiemdziesiąt złotych osiemdziesiąt groszy), w
tym 23 % VAT, tytułem wynagrodzenia za sporządzenie i
wniesienie kasacji oraz udział w rozprawie kasacyjnej, a nadto
kwotę 302,56 zł (słownie: trzysta dwa złote pięćdziesiąt sześć
groszy) tytułem zwrotu kosztów przejazdu.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w S., wyrokiem z dnia 30 listopada 2013 r., uznał P. D. za winnego
następujących czynów:
I. z art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k. – i za to wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności;
II. z art. 280 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. w zw. z art.278 § 5 k.k. w zw. z art. 11 §2
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. – i za to wymierzył mu karę 2 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, grzywny w wysokości 100 stawek dziennych,
przyjmując jedna stawkę na kwotę 10 zł;
III. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. – i za to wymierzył karę 1 roku
pozbawienia wolności;
IV. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. – i za to wymierzył karę 1 miesiąca
pozbawienia wolności;
V. z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. – i za to wymierzył karę 8 miesięcy
pozbawienia wolności;
na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył karę łączną 4 lat i 9
miesięcy pozbawienia wolności.
Od tego wyroku apelację wnieśli m.in. oskarżony P. D. i jego obrońca,
podnosząc zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych, obrazy przepisów
postępowania, obrazy prawa materialnego i rażącej niewspółmierności kary.
3
Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z dnia 16 stycznia 2014 r. zmienił
zaskarżony wyrok w stosunku do P. D. w ten sposób, że:
1) uchylił orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności;
2) w ramach czynów przypisanych w pkt I i II uznał oskarżonego za
winnego jednego przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. i art. 158 §1 k.k. w
zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k., i za ten czyn wymierzył mu karę
2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, grzywny w wysokości 100
stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotą 10 zł;
3) na podstawie art. 85 §1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczoną karę
pozbawienia wolności połączył z karami orzeczonymi w pkt III, IV i V, i
wymierzył nową karę łączną w rozmiarze 4 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, zaś w pozostałej części zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy.
Od powyższego wyroku kasację wnieśli obrońcy z urzędu skazanego P. D.
Obrońca z urzędu adw. K. S. zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o
karze, zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego, mającego bezpośredni
wpływ na treść wyroku a mianowicie art. 86 § 1 zd. 1 k.k., poprzez błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie zasady wymierzenia kary łącznej w
granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich
sumy oraz przekroczenie w wyroku sumy kar jednostkowych o 3 miesiące i
wymierzenie kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy, podczas gdy suma kar jednostkowych
wynosiła tylko 4 lata i 3 miesiące. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w K. w części dotyczącej orzeczenia o
karze oraz przekazanie sprawy P. D. – w zaskarżonej części – do ponownego
rozpoznania sądowi II instancji. Obrońca z urzędu adw. Ł. S. zaskarżył wyrok w
całości, zarzucając:
I. rażące naruszenie prawa materialnego,
■ art. 86 § 1 k.k. przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
zasady wymierzania kary łącznej w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za
poszczególne przestępstwa do ich sumy oraz przekroczenie w wyroku sumy kar
jednostkowych o 3 miesiące i wymierzenie kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy, podczas
gdy suma kar jednostkowych wynosiła tylko 4 lata i 3 miesiące;
4
II. rażące naruszenie przepisów postępowania:
■ art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7
k.p.k., poprzez odniesienie się do zarzutów zawartych w środku odwoławczym
własnym skazanego oraz jego obrońcy w sposób pobieżny i niekompletny, co
doprowadziło do nie rozważenia istoty tych zarzutów, pomimo że ich intencja była
czytelna i sprowadzała się zasadniczo do zarzucenia sądowi I instancji nie
dostrzeżenia istniejących wątpliwości, a w szczególności nie dostrzeżenie przez
Sąd Okręgowy i dokonanie błędnej oceny, że ustalenia faktyczne poczynione przez
Sąd Rejonowy są dowolne, gdyż stoją w rażącej sprzeczności z materiałem
dowodowym zgromadzonym w sprawie w zakresie oceny sprawstwa przestępstwa
rozboju, albowiem według wyjaśnień oskarżonego P. D., a także pozostałych
oskarżonych, pokrzywdzony J. H. nie posiadał przy sobie żadnych pieniędzy, a
użycie przemocy przez skazanego spowodowane było prowokacyjnym
zachowaniem pokrzywdzonego, które doprowadziło do bójki,
■ art. 7 k.p.k. z art. 457 § 3 k.p.k., poprzez brak wszechstronnego rozważenia
zebranego w sprawie materiału dowodowego pod kątem zasad prawidłowego
rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, rażąco dowolnej ocenie
zgromadzonych dowodów, a mianowicie:
1) odmówienie wiarygodności wyjaśnieniom wszystkich oskarżonych, których to
wyjaśnienia wskazywały, że P. D. nie mógł popełnić zarzucanego mu przestępstwa
rozboju:
2) przyjęcie za wiarygodne zeznań świadka J. H. i części zeznań M. K., w
sytuacji, gdy kolejne zeznania wskazanych świadków składane na etapie
postępowania przygotowawczego i przed Sądem różniły się istotnie od siebie, za
każdym razem świadkowie ci podawali inną liczbę osób biorących udział w tych
przestępstwach, przedstawiali różny przebieg zdarzeń, a ich zeznania stały w
sprzeczności z innymi obiektywnymi dowodami zgromadzonymi w toku
postępowania;
3) wybiórcze, dowolne i ukierunkowane na konkretną tezę potraktowanie przez
Sąd zgromadzonych w sprawie dowodów, polegające na daniu przymiotu całkowitej
wiarygodności zeznaniom pokrzywdzonego J. H. w części mówiącej o winie
skazanego, bez ich weryfikacji i konfrontacji z zeznaniami innych świadków,
5
wyjaśnieniami współoskarżonych i skazanego, co skutkowało oparciem ustalonej
przez Sąd wersji zdarzeń dotyczących P. D. na zeznaniach, będących w istocie
pomówieniami, bez przeprowadzenia ich wystarczającej kontroli, pomimo faktu, iż
nie znajdowały one potwierdzenia w całości zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego,
■ art. 5 § 2 k.p.k. poprzez nie wzięcie pod uwagę całokształtu okoliczności
przemawiających na korzyść skazanego P. D., a rozstrzygnięcie nie dających się
usunąć wątpliwości wynikających z zeznań świadków J. H. i M. K. i wyjaśnień
samego oskarżonego na jego niekorzyść - niezasadne przyjęcie, wobec istotnych
wątpliwości i brak możliwości ich wyjaśnienia na drodze swobodnej oceny
dowodów, iż skazany dopuścił się przestępstwa rozboju, podczas gdy towarzyszą
temu poważne wątpliwości mające swoją podstawę w materiale dowodowym
zebranym w toku postępowania.
Z ostrożności procesowej odnośnie czynów z pkt II, III aktu oskarżenia
III. rażące naruszenie przepisów postępowania:
■ art. 4 k.p.k. w zw. z art. 170 k.p.k. poprzez oddalenie i uznanie za
nieprzydatne przez Sąd Okręgowy wniosków dowodowych zgłoszonych przez
skazanego mianowicie dowodu z eksperymentu procesowego i dowodu z opinii
lekarza ortopedy powołanych na okoliczność czy oskarżony mając załamaną nogę
był w stanie dopuścić się czynów opisanych w punktach II i III aktu oskarżenia tj.
uszkodzenia samochodu Opel Vectra i spowodowania u M. E. uszkodzeń ciała. W
konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł
o uwzględnienie kasacji z powodu rażącego naruszenia art. 86 § 1 k.k., a w
konsekwencji uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczenia kary
łącznej pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu P. D. (pkt II ppkt 4) i
przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w postępowaniu odwoławczym. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej poparł powyższe stanowisko.
Sad Najwyższy zważył, co następuje:
6
Wspólny obu kasacjom zarzut rażącej obrazy art. 86 §1 k.k. jest zasadny w
stopniu oczywistym.
W stosunku do P. D., uwzględniając zmiany dokonane przez sąd
odwoławczy, orzeczono następujące kary jednostkowe pozbawienia wolności: 2
lata i 6 miesięcy ,1 rok, 1 miesiąc oraz 8 miesięcy. Suma tych kar wynosi zatem 4
lata i 3 miesiące. Wymierzając zatem nową karę łączną pozbawienia wolności w
rozmiarze 4 lat i 6 miesięcy, Sąd Okręgowy naruszył art. 86 § 1 k.k., orzekając karę
przekraczającą sumę jednostkowych kar o 3 miesiące pozbawienia wolności.
Naruszenie prawa materialnego miało rażący charakter i w sposób oczywisty
wpłynęło na treść zaskarżonego wyroku.
Z tych względów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w części
dotyczącej orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności wymierzonej P. D. (pkt
II ppkt 4) i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w postepowaniu odwoławczym. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy
Sąd odwoławczy powinien, uwzględniając kierunek zaskarżenia, zachować
odpowiednia proporcje przy wymiarze nowej kary łącznej.
Ponieważ w zakresie powstałych zarzutów, kasacja obrońcy adw. Ł. C.
okazała się oczywiście bezzasadna, a powody takiego rozstrzygnięcia zostały
przedstawione w motywach ustnych po ogłoszeniu wyroku przez Sąd Najwyższy,
brak jest podstaw do ich ponownej prezentacji w uzasadnieniu pisemnym.