Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 70/14
POSTANOWIENIE
Dnia 28 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa W. P.
przeciwko K.K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 28 stycznia 2015 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 20 czerwca 2014 r.
1. odrzuca zażalenie na postanowienie z dnia 20 czerwca
2014r. o odrzuceniu zażalenia,
2. oddala zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi
kasacyjnej.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił jako
niedopuszczalne zażalenie pozwanego K. K. na postanowienie tego Sądu
oddalające jego wniosek o zwolnienie od opłaty od skargi kasacyjnej od wyroku z
dnia 30 stycznia 2014 r. oraz odrzucił tę skargę, uznając ją za nieopłaconą. Sąd
wyjaśnił, że zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025, ze zm.), w
sprawie, w której skarga kasacyjna została wniesiona przez fachowego
pełnomocnika pozwanego i podlegała opłacie stosunkowej od podanej w niej
wartości przedmiotu zaskarżenia, termin do jej opłacenia biegł od dnia doręczenia
temu pełnomocnikowi postanowienia o odmowie zwolnienia pozwanego od kosztów
sądowych, bez konieczności wzywania go do uiszczenia opłaty. Biegu tego terminu
nie przerwało wniesienie niedopuszczalnego zażalenia na postanowienie
oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi
kasacyjnej. Sąd uzupełniająco wyjaśnił, że przyczyny oddalenia wniosku o
zwolnienie pozwanego od kosztów sądowych były identyczne, jak wskazywane na
wcześniejszym etapie postępowania. Zmiana w treści ostatniego oświadczenia
pozwanego o jego stanie majątkowym w porównaniu z oświadczeniem z sierpnia
2012 r. polegała na niewykazaniu dwóch lokali użytkowych, co wzbudziło
wątpliwości Sądu Apelacyjnego odnośnie wiarygodności zawartych w nim danych.
Sąd ocenił, że ewentualne zbycie tych lokali powinno wiązać się z uzyskaniem za
nie zapłaty wystarczającej na opłacenie skargi kasacyjnej.
Pozwany wniósł zażalenie na obydwa powyższe postanowienia, domagając
się ich uchylenia. Zarzucił sprzeczność z treścią art. 394 § 1 pkt 2 k.p.c. poglądu
Sądu Apelacyjnego o niedopuszczalności zażalenia na wydane przez ten
Sąd postanowienie odmawiające pozwanemu zwolnienia od kosztów sądowych,
a w konsekwencji przedwczesne odrzucenie skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wydane przez sąd drugiej instancji postanowienie o odrzuceniu zażalenia na
postanowienie tego sądu odmawiające zwolnienia strony od kosztów sądowych nie
podlega zaskarżeniu do Sądu Najwyższego na wskazanej przez pozwanego
podstawie z art. 3941
§ 2 k.p.c., nie jest bowiem postanowieniem kończącym
3
postępowanie, to znaczy postanowieniem, po wydaniu którego dalsze
postępowanie nie może się już toczyć. Taki charakter ma dopiero postanowienie
o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Postanowienie odmawiające zwolnienia
skarżącego od kosztów, wydane w związku z wnioskiem złożonym w postępowaniu
kasacyjnym ma wprawdzie istotne znaczenie dla biegu tego postepowania,
ponieważ rozstrzyga o zakresie obowiązków fiskalnych skarżącego, związanych
z wniesieniem skargi kasacyjnej, dotyczy jednak zagadnienia wpadkowego, jego
wydanie nie tamuje możliwości dalszego rozpoznania sprawy, jeśli strona uiści
wymaganą opłatę, jeśli zaś nie opłaci skargi - konieczne jest orzeczenie o jej
odrzuceniu i dopiero postanowienie odrzucające skargę kończy postepowanie.
Z tej przyczyny zażalenie pozwanego na postanowienie o odrzuceniu jego
zażalenia na postanowienie o odmowie zwolnienia go od kosztów sądowych
należało odrzucić jako niedopuszczalne na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art.
3986
§ 3 k.p.c. Niezaskarżalne postanowienie może jedynie podlegać kontroli
przewidzianej w art. 380 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. o ile miało
wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. W rozpatrywanym wypadku wpływ na
rozstrzygnięcie sprawy miało jednak nie postanowienie o odrzuceniu zażalenia,
lecz wcześniejsze postanowienie o odmowie zwolnienia pozwanego od kosztów
sądowych. Przeprowadzenie oceny jego zasadności byłoby możliwe w ramach
rozpatrywania zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej, lecz
wymagało wniosku skarżącego, złożonego na podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. Pozwany jednak takiego wniosku nie zgłosił.
Kwestionował jedynie zasadność odrzucenia jego zażalenia na postanowienie
o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych, którego prawidłowość nie budzi
zastrzeżeń. Sąd Apelacyjny rozpatrywał wniosek o zwolnienie pozwanego od
kosztów sądowych jako sąd drugiej, a nie jako sąd pierwszej instancji.
Postępowanie kasacyjne jest jednoinstancyjnym postępowaniem o charakterze
nadzwyczajnym, które nie mieści się w porządku instancyjnym i rządzi się własnymi
zasadami. Podejmowane w związku z tym postępowaniem czynności sądu
odwoławczego nie mają charakteru czynności sądu pierwszej instancji, sąd ten
nadal występuje jako sąd drugiej instancji, któremu powierzone zostały określone
zadania przygotowawcze postępowania kasacyjnego. W związku z tym podstawą
4
zaskarżania postanowień tego sądu nie może być art. 394 § 1 k.p.c., lecz art. 3941
§ 1 - 2 k.p.c., który nie zawiera przesłanek umożliwiających zaskarżenie
postanowienia sądu drugiej instancji o odmowie zwolnienia strony od kosztów
sądowych w postępowaniu kasacyjnym.
W tych okolicznościach argumenty podniesione w zażaleniu nie uzasadniały
uchylenia postanowienia o odrzuceniu skargi kasacyjnej, skoro skarga ta nie
została opłacona w terminie, a pozwany nie domagał się rozpoznania w ramach
zażalenia na postanowienie o jej odrzuceniu zasadności odmowy zwolnienia go od
opłaty od tej skargi. W tam zakresie zażalenie pozwanego podlegało więc
oddaleniu na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.