Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 3/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi M. R.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 września 2010 r., wydanego w sprawie z powództwa E. R.i M.R.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 9 kwietnia 2015 r.,
zażalenia powoda (skarżącego) M. R.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 października 2014 r.,
oddala zażalenie i nie obciąża M. R. kosztami postępowania
zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 7 października 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
skargę M. R. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnymi
orzeczeniami tego Sądu, a mianowicie wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2007 r., i
postanowieniem z dnia 6 września 2010 r.
Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że wymienionym wyżej
wyrokiem Sąd Apelacyjny oddalił apelację powodów od wyroku Sądu Okręgowego
w K. z dnia 9 stycznia 2007 r., wydanego w sprawie z powództwa E. R. i M. R.
przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Okręgowego w K. o
odszkodowanie. W dniu 20 listopada 2009 r. M. R. wniósł skargę o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem oddalającym apelację, która
postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 2010 r. została odrzucona z
powodu nieoparcia jej na ustawowej podstawie wznowienia i wniesienia po upływie
terminu przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. Zażalenie powoda na to orzeczenie
postanowieniem Sąd Apelacyjnego z dnia 6 września 2010 r. zostało odrzucone ze
względu na niezachowanie przymusu adwokackiego (art. 871
§ 1 k.p.c.).
W dniu 4 sierpnia 2014 r. M. R. wniósł skargę o wznowienie postępowania
zakończonego wymienionym postanowienie z dnia 6 września 2010 r. W
uzasadnieniu skargi wskazał, że został pozbawiony możności działania przed
Sądami obu instancji na skutek oddalenia jego wniosków o ustanowienie adwokata
z urzędu, mimo że za ich uwzględnieniem przewiały zarówno jego sytuacja
majątkowa, jak i stan zdrowia. Zarzucił także jednostronne prowadzenie procesu,
uniemożliwianie mu wypowiadania się w toku postępowania sądowego, pominięcie
jego wniosków dowodowych i niewłaściwą ocenę dowodów oraz spóźnienie
w podejmowaniu czynności związanych z dokonaniem wpisów w księdze
wieczystej.
W piśmie z dnia 5 września 2014 r. M. R., na skutek zarządzenia z dnia 25
sierpnia 2014 r., sprecyzował skargę o wznowienie postępowania w ten sposób, że
wniósł o wznowienia postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego z
dnia 29 sierpnia 2007 r., i postanowieniem tego Sądu z dnia 6 września 2010 r.,
oraz powtórzył wcześniej przedstawione uzasadnienie żądania wznowienia
postępowania.
3
Podkreślając, że skarga w części dotyczącej wznowienia postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem z dnia 6 września 2010 r. została
oparta na podstawie przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c.(pozbawienie możności
działania na skutek nieuwzględnienia wniosków o ustanowienie pełnomocnika),
Sąd Apelacyjny uznał, że jest ona w tym zakresie niedopuszczalna, albowiem
zgodnie z art. 399 § 1 k.p.c. skarga o wznowienie przysługuje – poza odrębnie
uregulowanymi wypadkami, niezachodzącymi w sprawie – od orzeczeń
merytorycznych. Tymczasem postanowienie z dnia 6 września 2010 r. odrzucające
zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania nie
należy to tej kategorii orzeczeń. Skarga w omówionym zakresie podlegała zatem
już tego powodu odrzuceniu jako niedopuszczalna; ponadto została złożona
po upływie terminu przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. (skarżący potwierdził
odbiór postanowienia z dnia 6 września 2010 r. w dniu 25 października 2010 r.)
(art. 410 § 1 k.p.c.).
Opierając się na analizie skargi w części zawierającej żądanie wznowienia
postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2007 r.,
Sąd Apelacyjny stwierdził, że skarżący domagał się wznowienia również z powodu
pozbawienia go możności działania na skutek oddalenia wniosków o ustanowienie
pełnomocnika (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Zadaniem Sądu skarga w omawianej części
jest także niedopuszczalna z powodu wniesienia jej po upływie terminu
przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skarżący
wiedział o wyroku od chwili jego wydania w sprawie, w której domaga się
wznowienia postępowania, od wyroku złożył bowiem skargę kasacyjną, powoływał
się na ten wyrok w składanych w sprawie zażaleniach i wniósł w dniu 20 listopada
2009 r. odrzuconą skargę o wznowienie postępowania. Skarga podlegała więc
odrzuceniu jako spóźniona (art. 410 § 1 k.p.c). Niezależnie od tego podlegała ona
odrzuceniu także z powodu nieoparcia jej na ustawowej podstawie wznowienia,
ponieważ nie ma podstaw do uznania, że skarżący, który działa w sprawie
z zawodowym pełnomocnikiem, został pozbawiony możności działania.
Zdaniem Sąd nie zachodzą inne podstawy wznowienia postępowania,
w szczególności przewidziana w art. 403 § 2 k.p.c.. Przytoczone w uzasadnieniu
skargi okoliczności, zwłaszcza dotyczące postępowania dowodowego i oceny
4
dowodów, były bowiem znane w chwili wydania wyroku z dnia 29 sierpnia 2007 r.
i nie stanowią w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. nowych faktów i dowodów.
Potwierdza to także wniesiona od wyroku z dnia 29 sierpnia 2007 odrzucona
skarga kasacyjna, zawierająca argumentację tożsamą z przedstawiona w skardze
o wznowienie postępowania.
W zażaleniu pełnomocnik skarżącego, zarzucając naruszenie art. 401 pkt 2
i art. 410 § 1 k.p.c., wniósł o „zmianę zaskarżonego postanowienia w całości przez
jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący nie zakwestionował oparcia skargi o wznowienie postępowania na
podstawie przewidzianej w art. 402 pkt 2 k.p.c., zarzucił natomiast, że Sąd naruszył
ten przepis, ponieważ wadliwie uznał, iż wskazana podstawa wznowienia nie
zachodzi. W tej sytuacji rozstrzygające znaczenie dla oceny zasadności zażalenia
w części dotyczącej odrzucenia skargi o wznowienia postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2007 r. ma zarzut naruszenia art. 410
§ 1 k.p.c. polegający na odrzuceniu skargi jako spóźnionej, albowiem trafności
zaskarżonego postanowienia – w wypadku złożenie skargi po upływie
przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. terminu – nie może podważyć zarzut
naruszenia art. 401 pkt 2 k.p.c.
Zgodnie z art. 407 § 1 k.p.c. skargę o wznowienia postępowania wnosi się
w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się – w wypadku gdy podstawę
wznowienia stanowi pozbawienie strony możności działania – od dnia, w którym
strona będąca osobą fizyczną dowiedziała się o wyroku, jaki zapadł w sprawie,
w której została pozbawiona możności działania.
Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych i nie kwestionowanych
w zażaleniu wynika, że skarżący o wyroku z dnia 29 sierpnia 2007 r., jaki zapadł
w sprawie, w której – jego zdaniem – został pozbawiony możności działania,
dowiedział się kilka lat przed wniesieniem skargi o wznowienie postępowania.
Świadczą o tym podejmowane w sprawie czynności, takie jak
wniesienie skargi kasacyjnej, zażaleń i skargi o wznowienie postępowania z dnia
20 listopada 2009 r. Sąd Apelacyjny zatem – wbrew przekonaniu skarżącego –
trafnie uznał, że skarga o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
5
wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2009 r. została wniesiona po upływie ustawowego
terminu i jako spóźniona podlegała odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.).
Nieuzasadniony jest również zarzut skarżącego, że Sąd z naruszeniem art.
410 § 1 k.p.c. odrzucił jako spóźnioną skargę o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem z dnia 6 września 2010 r. Przed
wszystkim odrzucenie skargi w tej części nastąpiło – co skarżący pomija
w zażaleniu – z powodu jej niedopuszczalności ze względu na rodzaj orzeczenia,
od którego została ona wniesiona. Nie ulega bowiem wątpliwości – co przyjmuje się
zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 4 stycznia 1973 r., I CZ 152/72, OSNC 1973, nr 7-8, poz. 143, z dnia 24 lipca
1980, I CZ 82/80, nie publ., i z dnia 19 marca 2012 r., II UO 1/12, nie publ.) – że
skarga o wznowienie postępowania przysługuje od orzeczenia merytorycznego.
Tymczasem postanowienie z dnia 6 września 2010 r. nie należy do orzeczeń tego
rodzaju. Okoliczność ta – jak trafnie uznał Sąd – stanowiła już wystarczającą
podstawę do odrzucenia skargi w omawianej części jako niedopuszczalnej (art. 410
§ 1 k.p.c.).
Z przedstawionych powodów zażalenia należało uznać za nieuzasadnione.
Oceny tej nie zmieniają podnoszone przez skarżącego okoliczności, które
usprawiedliwiają – jego zdaniem – niedochowanie przewidzianego w art. 407 § 1
k.p.c. terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania; mogą one bowiem
nabrać znaczenia w ewentualnym wniosku o przywrócenie uchybionego terminu.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39815
§ 1 i art. 102 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).