II UK 310/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:13-05-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II UK 310/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z wniosku M.B.
przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w W.
o rentę rodzinną,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 14 kwietnia 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
24 kwietnia 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych
w W. z dnia 24 stycznia 2013 r., którym oddalono odwołanie wnioskodawczyni od
decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego z dnia 28 sierpnia 2012 r.,
odmawiającej przyznania prawa do wojskowej renty rodzinnej po zmarłym J. D. Sąd
Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu pierwszej instancji jak i ich ocenę prawną, że
wnioskodawczyni, nie będąc żoną zmarłego (pozostawała ze zmarłym w
konkubinacie od 1999 r.), nie spełniła przesłanki, uzasadniającej przyznanie
dochodzonego świadczenia określonej w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) w związku z art. 23 i 24 ustawy z
2
dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin (obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r. poz. 330).
Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik
wnioskodawczyni, zarzucając naruszenia prawa materialnego przez błędną
wykładnię - art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z FUS i przyjęcie, że konkubina nie jest uprawniona do renty rodzinnej oraz
naruszenie przepisów postępowania – art. 233 § 1 oraz art. 227 k.p.c. W oparciu o
powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku jak i poprzedzającego
go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do rozpoznania temu
Sądowi w innym składzie, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i
rozstrzygnięcie co do istoty sprawy wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania,
w tym kosztach zastępstwa procesowego.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniono istotnym
zagadnieniem prawnym dotyczącym „dopuszczalności i zasad stosowania art. 67
ust. 1 pkt 3 o emeryturach i rentach z FUS, a polegającym na rozstrzygnięciu czy
konkubina na podstawie wymienionego przepisu jest uprawniona do renty
rodzinnej.”
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Wstępnie trzeba przypomnieć, że ograniczenia dopuszczalności wnoszenia
skargi kasacyjnej wynikają z konstytucyjnej roli Sądu Najwyższego w systemie
organów wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r.,
poz. 499 ze zm.) rolą tego Sądu w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości pozostaje
zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa
sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych
środków odwoławczych, podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia
prawne i rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach. Skarga kasacyjna
nie jest więc (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego
rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi
na przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli
3
prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia, gdy się
weźmie nadto pod uwagę, że Konstytucja w art. 177 ust. 1 gwarantuje jedynie
dwuinstancyjne postępowanie. Ewentualna możliwość dalszego postępowania, w
tym postępowania przed Sądem Najwyższym, stanowi uprawnienie dodatkowe,
które może zostać obwarowane szczególnymi przesłankami, w tym określonymi w
art. 3989
§ 1 k.p.c.
Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli:
1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
3) zachodzi nieważność postępowania lub
4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu cytowanego przepisu uznaje
się zagadnienie dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, a więc
cechujące się nowością i którego rozstrzygnięcie może sprzyjać rozwojowi prawa.
W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że powołanie się na tę okoliczność
wymaga, obok sformułowania tego zagadnienia, także przytoczenia związanych z
nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz
przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne (por.
postanowienia: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11, z
dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 nr 7-8, poz. 51, z dnia 7
czerwca 2005 r., V CSK 3/05, LEX nr 180841). W sytuacji gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba wykładni przepisów prawa, konieczne
jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze
wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z
przedstawieniem rozbieżności w orzecznictwie sądów (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, Biuletyn SN 2002 nr 7, s.
10). Wypada również dodać, że podobnie jak w przypadku gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest występujące w sprawie zagadnienie
prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), nie zachodzi ona, jeżeli Sąd Najwyższy zajął już
4
stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub wykładni przepisów i wyraził
swój pogląd we wcześniejszych orzeczeniach, brak nadto okoliczności
uzasadniających zmianę tego poglądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNP – wkładka z 2003 r. nr 13, poz. 5).
Tymczasem wbrew temu co sugeruje uzasadnienie skargi kasacyjnej, nie ma
potrzeby dokonywania wykładni art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS, gdyż nie budzi on wątpliwości interpretacyjnych.
Przepis ten wyraźnie określa, że uprawnionym do renty rodzinnej jest małżonek
(wdowa i wdowiec), nie pozostawiając wątpliwości, że uprawnienie to nie dotyczy
osoby pozostającej w związku faktycznym (konkubinacie). Trafnie zatem Sąd
Apelacyjny wskazał, że pozostawanie w konkubinacie jest pozbawione prawnej
doniosłości dla uprawnienia do renty rodzinnej. Dodać należy, że dotyczy to
również sytuacji gdy konkubinat łączy osoby rozwiedzione, a więc pozostające
wcześniej w związku małżeńskim (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 29
października 1998 r., II UKN 286/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 23, poz. 760).
Tym się kierując, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
POSTANOWIENIE
Dnia 14 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z wniosku M.B.
przeciwko Dyrektorowi Wojskowego Biura Emerytalnego w W.
o rentę rodzinną,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 14 kwietnia 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia
24 kwietnia 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2014 r., Sąd Apelacyjny oddalił apelację
wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych
w W. z dnia 24 stycznia 2013 r., którym oddalono odwołanie wnioskodawczyni od
decyzji Dyrektora Wojskowego Biura Emerytalnego z dnia 28 sierpnia 2012 r.,
odmawiającej przyznania prawa do wojskowej renty rodzinnej po zmarłym J. D. Sąd
Apelacyjny podzielił ustalenia Sądu pierwszej instancji jak i ich ocenę prawną, że
wnioskodawczyni, nie będąc żoną zmarłego (pozostawała ze zmarłym w
konkubinacie od 1999 r.), nie spełniła przesłanki, uzasadniającej przyznanie
dochodzonego świadczenia określonej w art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) w związku z art. 23 i 24 ustawy z
2
dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin (obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r. poz. 330).
Powyższy wyrok zaskarżył w całości skargą kasacyjną pełnomocnik
wnioskodawczyni, zarzucając naruszenia prawa materialnego przez błędną
wykładnię - art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z FUS i przyjęcie, że konkubina nie jest uprawniona do renty rodzinnej oraz
naruszenie przepisów postępowania – art. 233 § 1 oraz art. 227 k.p.c. W oparciu o
powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku jak i poprzedzającego
go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do rozpoznania temu
Sądowi w innym składzie, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i
rozstrzygnięcie co do istoty sprawy wraz z orzeczeniem o kosztach postępowania,
w tym kosztach zastępstwa procesowego.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniono istotnym
zagadnieniem prawnym dotyczącym „dopuszczalności i zasad stosowania art. 67
ust. 1 pkt 3 o emeryturach i rentach z FUS, a polegającym na rozstrzygnięciu czy
konkubina na podstawie wymienionego przepisu jest uprawniona do renty
rodzinnej.”
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Wstępnie trzeba przypomnieć, że ograniczenia dopuszczalności wnoszenia
skargi kasacyjnej wynikają z konstytucyjnej roli Sądu Najwyższego w systemie
organów wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z
dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r.,
poz. 499 ze zm.) rolą tego Sądu w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości pozostaje
zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa
sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych
środków odwoławczych, podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia
prawne i rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach. Skarga kasacyjna
nie jest więc (kolejnym) środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego
rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi
na przeważający w jej charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli
3
prawidłowości stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności
ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia, gdy się
weźmie nadto pod uwagę, że Konstytucja w art. 177 ust. 1 gwarantuje jedynie
dwuinstancyjne postępowanie. Ewentualna możliwość dalszego postępowania, w
tym postępowania przed Sądem Najwyższym, stanowi uprawnienie dodatkowe,
które może zostać obwarowane szczególnymi przesłankami, w tym określonymi w
art. 3989
§ 1 k.p.c.
Zgodnie z tym przepisem Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, jeżeli:
1) w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
2) istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
3) zachodzi nieważność postępowania lub
4) skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu cytowanego przepisu uznaje
się zagadnienie dotychczas niewyjaśnione i nierozwiązane w orzecznictwie, a więc
cechujące się nowością i którego rozstrzygnięcie może sprzyjać rozwojowi prawa.
W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że powołanie się na tę okoliczność
wymaga, obok sformułowania tego zagadnienia, także przytoczenia związanych z
nim konkretnych przepisów prawnych, wskazania, dlaczego jest ono istotne oraz
przedstawienia argumentacji wskazującej na rozbieżne oceny prawne (por.
postanowienia: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11, z
dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 nr 7-8, poz. 51, z dnia 7
czerwca 2005 r., V CSK 3/05, LEX nr 180841). W sytuacji gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania jest potrzeba wykładni przepisów prawa, konieczne
jest określenie, które przepisy wymagają wykładni Sądu Najwyższego, ze
wskazaniem, na czym polegają związane z tym poważne wątpliwości, lub z
przedstawieniem rozbieżności w orzecznictwie sądów (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, Biuletyn SN 2002 nr 7, s.
10). Wypada również dodać, że podobnie jak w przypadku gdy podstawą wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest występujące w sprawie zagadnienie
prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.), nie zachodzi ona, jeżeli Sąd Najwyższy zajął już
4
stanowisko w kwestii tego zagadnienia prawnego lub wykładni przepisów i wyraził
swój pogląd we wcześniejszych orzeczeniach, brak nadto okoliczności
uzasadniających zmianę tego poglądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNP – wkładka z 2003 r. nr 13, poz. 5).
Tymczasem wbrew temu co sugeruje uzasadnienie skargi kasacyjnej, nie ma
potrzeby dokonywania wykładni art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS, gdyż nie budzi on wątpliwości interpretacyjnych.
Przepis ten wyraźnie określa, że uprawnionym do renty rodzinnej jest małżonek
(wdowa i wdowiec), nie pozostawiając wątpliwości, że uprawnienie to nie dotyczy
osoby pozostającej w związku faktycznym (konkubinacie). Trafnie zatem Sąd
Apelacyjny wskazał, że pozostawanie w konkubinacie jest pozbawione prawnej
doniosłości dla uprawnienia do renty rodzinnej. Dodać należy, że dotyczy to
również sytuacji gdy konkubinat łączy osoby rozwiedzione, a więc pozostające
wcześniej w związku małżeńskim (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 29
października 1998 r., II UKN 286/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 23, poz. 760).
Tym się kierując, na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.