Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 6/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Józef Szewczyk
SSA del. do SN Dariusz Kala (sprawozdawca)
Protokolant Anna Janczak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzaty Wilkosz-Śliwy
w sprawie T. G.
o wydanie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 22 kwietnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 8 kwietnia 2013 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok łączny w pkt. II i w tej części
przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania;
2. w pozostałej części kasację pozostawia bez rozpoznania i
w tym zakresie wydatkami postępowania kasacyjnego
obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
T. G. został skazany prawomocnymi wyrokami:
1. Sądu Rejonowego w K. z dnia 24 sierpnia 1993 r., sygn. akt II K 355/93 za
przestępstwo z art. 203 § 1 d.k.k. w zw. z art. 265 § 1 d.k.k. w zw. z art. 205 § 1
d.k.k. w zw. z art. 208 d.k.k. i art. 238 d.k.k. w zw. z art. 58 d.k.k. i art. 10 § 2 d.k.k.
popełnione w okresie od dnia 27 grudnia 1992 roku do dnia 14 marca 1993 roku na
karę 1 (jednego) roku i 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata oraz karę
grzywny w kwocie 300 (trzysta) złotych; postanowieniem z dnia 30 czerwca 1996
roku zarządzono wykonanie wyżej wskazanej kary pozbawienia wolności;
2. Sądu Rejonowego w K. z dnia 31 sierpnia 1993 r., sygn. akt II K 562/93 za
przestępstwo z art. 203 § 2 d.k.k. popełnione w dniu 12 lipca 1993 roku na karę
grzywny w kwocie 200 (dwieście) złotych;
3. Sądu Rejonowego w K. z dnia 15 października 1993 r., sygn. akt II K 465/93 za
dwa przestępstwa z art. 265 § 1 d.k.k. w zw. z art. 205 § 1 d.k.k. w zw. z art. 58
d.k.k. i art. 10 § 2 d.k.k. popełnione w okresie od dnia 10 listopada 1992 roku do
dnia 18 grudnia 1992 roku i w okresie od dnia 29 stycznia 1993 roku do dnia 12
lutego 1993 roku na kary po 1 (jednym) roku i 3 (trzech) miesiącach pozbawienia
wolności i po 400 (czterysta) złotych grzywny, a w rezultacie na karę łączną 1
(jednego) roku i 6 (sześć) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata oraz karę
łączną grzywny w kwocie 500 (pięćset) złotych; postanowieniem Sądu Rejonowego
w K. z dnia 09 maja 1996 r., sygn. akt II Ko 65/96 zarządzono wykonanie wyżej
wskazanej kary pozbawienia wolności;
4. Sądu Rejonowego w K. z dnia 29 czerwca 1994 r., sygn. akt II K 502/94 za
przestępstwo z art. 205 § 2 d.k.k. popełnione w dniu 23 marca 1994 roku na karę
grzywny w kwocie 50 (pięćdziesięciu) złotych;
5. Sądu Rejonowego w P. z dnia 30 stycznia 1995 r., sygn. akt VI K 139/95 za
przestępstwo z art 203 § 2 d.k.k. popełnione w dniu 4 października 1994 roku na
karę grzywny w kwocie 800 (osiemset) złotych;
6. Sądu Rejonowego w K. z dnia 23 stycznia 1995 r., sygn. akt II K 804/94 za
przestępstwo z art. 211 d.k.k. popełnione w dniu 10 marca 1994 roku na karę 1
(jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w
3
kwocie 800 (osiemset) złotych; na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 04.10.1994
r. do dnia 12.10.1994 r.
7. Sądu Rejonowego w T. z dnia 14 lutego 1996 r., sygn. akt II K 247/96 za
przestępstwo z art. 204 § 2 d.k.k. popełnione w czerwcu 1995 roku na karę grzywny
w kwocie 400 (czterysta) złotych;
8. Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 lutego 1996 r., sygn. akt II K 132/96 za czyn z
art. 54 ust. 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych popełniony w dniu
2 stycznia 1995 roku na karę grzywny w kwocie 500 (pięćset) złotych;
9. Sądu Rejonowego w K. z dnia 29 kwietnia 1996 r., sygn. akt II K 356/96 za
przestępstwo z art. 204 § 3 d.k.k. popełnione w okresie od dnia 31 grudnia 1993
roku do dnia 28 stycznia 1994 roku na karę grzywny w kwocie 700 (siedemset)
złotych;
10. Sądu Rejonowego w K. z dnia 13 lutego 2000 r. w sprawie prowadzonej pod
sygnaturą akt II K 109/00 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
popełnione w okresie od 4 lipca 1999 roku do 10 sierpnia 1999 roku na karę 1
(jeden) rok i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat i karę grzywny w ilości 50 (pięćdziesiąt)
stawek dziennych po 30 (trzydzieści) złotych każda; postanowieniem Sądu
Rejonowego w K. z dnia 26 września 2002 r. zarządzono wykonanie kary
pozbawienia wolności.
11. Nakazem karnym wydanym przez Sąd Rejonowy w K. z dnia 15 listopada 2001
r. w sprawie o sygn. akt II K 846/01 za czyn z art. 123 ust. 1 ustawy z dnia
21.07.2000 r. prawo telekomunikacyjne popełnione w dniu 19 maja 2001 r. na karę
10 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej
kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie;
postanowieniem z dnia 07 listopada 2002 r. Sądu Rejonowego K. zarządzono
skazanemu wykonanie 150 dni zastępczej kary pozbawienia wolności w miejsce
kary ograniczenia wolności opisanej powyżej.
12. Sądu Rejonowego w S. z dnia 11 stycznia 2002 r. w sprawie prowadzonej pod
sygn. akt II K 1546/01 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
4
popełnione w dniu 21 czerwca 2001 r. na karę łączną 10 miesięcy pozbawienia
wolności i 150 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda;
13. Sądu Rejonowego w K. z dnia 30 października 2002 r. w sprawie prowadzonej
pod sygnaturą akt II K 15/02 za przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 286 § 1
k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 7 września 2001 r. na karę 6
miesięcy pozbawienia wolności przy czym w sprawie tej połączeniu podlegały
niniejsza kara z karą opisaną w punkcie 4 i wymierzono karę łączną 1 roku i 8
miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres lat 5; postanowieniem z dnia 09 maja 2007 r. Sąd Rejonowy w K. zarządził
wykonanie orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności;
14. Sądu Rejonowego w K. z 16 grudnia 2003 r. w sprawie prowadzonej pod
sygnaturą akt II K 567/03 za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
popełnione w dniu 17 sierpnia 2002 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;
skazany odbył karę w całości w okresie od 25.03.2008 r. do 25.11.2008 r.;
15. Sądu Rejonowego w K. z dnia 22 grudnia 2006 r., sygn. akt VI K 909/06 za
przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k. popełnione w dniu 12 października 2006 r. na
karę jednego roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszaniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 (pięć) lat oraz karę
grzywny w rozmiarze 100 (stu) stawek dziennych w wysokości po 20 (dwadzieścia)
złotych każda z nich; ponadto orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych na okres 4 (czterech) lat i świadczenie pieniężne w wysokości 400
(czterystu) złotych; w sprawie tej nie zrządzono wykonania kary pozbawienia
wolności;
16. Sądu Rejonowego w K. z dnia 22 marca 2007 r., sygn. akt VI K 99/07 za
przestępstwo z art. 209 § 1 k.k. popełnione w okresie od lutego 2006 roku do
grudnia 2006 roku na karę 8 (ośmiu) miesięcy ograniczenia wolności poprzez
wykonywanie nieodpłatnej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu)
godzin miesięcznie, z orzeczeniem obowiązku łożenia bieżących alimentów na
rzecz małoletniego syna;
17. Sądu Rejonowego w A. z dnia 6 kwietnia 2007 r., sygn. akt II K 411/06 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w okresie od 03
do 7 kwietnia 2006 roku na karę 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności;
5
18. Sądu Rejonowego w K. z dnia 17 kwietnia 2007 r., sygn. akt II K 286/06 za
przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. i art. 271 § 1 k.k. w zw. z
art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 21 lipca 2006 roku na karę
1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w
rozmiarze 80 (osiemdziesięciu) stawek dziennych w wysokości po 10 (dziesięć)
złotych każda z nich;
19. Sądu Rejonowego w T. z dnia 26 kwietnia 2007 r., sygn. akt X K 258/07 za
przestępstwo z art 209 § 1 k.k. popełnione w okresie od dnia 21 stycznia 2006 roku
do dnia 15 listopada 2006 roku na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;
20. Sądu Rejonowego w O. z dnia 22 sierpnia 2007 r., sygn. akt VI K 37/07 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. popełnione w dniu 6 października 2005 roku na karę 6 (sześciu)
miesięcy pozbawienia wolności z orzeczeniem obowiązku naprawienia szkody;
21. Sądu Rejonowego w K. z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt VI K 132/07 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 12
sierpnia 2006 roku na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z orzeczeniem
obowiązku naprawienia szkody;
22. Sądu Rejonowego w K. z dnia 06 listopada 2007 r., sygn. akt II K 227/07 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 10
listopada 2006 roku na karę 2 (dwóch) lat i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia
wolności;
23. Sądu Rejonowego w K. z dnia 6 listopada 2007 r., sygn. akt VII K 451/07 za
ciąg dwóch przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1
k.k. popełnionych w dniach 12 i 15 stycznia 2007 roku na karę 1 (jednego) roku
pozbawienia wolności;
24. Sądu Rejonowego w K. z dnia 07 listopada 2007 r., sygn. akt VI K 878/06 za
przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w okresie lipiec -
22 lipca 2006 roku na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;
25. Sądu Rejonowego w S. z dnia 20 listopada 2007 r., sygn. akt II K 172/07 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 22 marca
2007 roku na karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;
6
26. Sądu Rejonowego w K. z dnia 23 czerwca 2008 r., sygn. akt II K 511/07 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 16
czerwca 2007 roku na karę 9 (dziewięciu) miesięcy pozbawienia wolności, z
obowiązkiem naprawienia szkody;
27. Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 lipca 2008 r., sygn. akt II K 89/08 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 03 lipca 2006 roku na karę 8 (ośmiu)
miesięcy pozbawienia wolności;
28. Sądu Rejonowego w W. z dnia 4 grudnia 2008 r., sygn. akt II K 453/08 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 23 lutego
2007 roku na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz z zobowiązaniem
do naprawienia szkody w całości;
29. Sądu Rejonowego w K. z dnia 18 marca 2009 r., sygn. akt II K 20/09 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z
art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w okresie od 04 marca 2006 roku
do 05 marca 2006 roku na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia
wolności;
30. Sądu Rejonowego w W. z dnia 07 lutego 2011 r., sygn. akt III K 905/08 za
przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w okresie od 14
marca 2006 roku do 01 maja 2006 roku na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu)
miesięcy pozbawienia wolności;
31. Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w K. z dnia 29 września 2009 r., sygn.
akt II K 82/09 połączono wyroki Sądu Rejonowego w K. z dnia 24 sierpnia 1993 r.,
sygn. akt II K 355/93 oraz Sądu Rejonowego w K. z dnia 15 października 1993 r.,
sygn. akt II K 465/93 wymierzając karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.
Ponadto w wyroku łącznym Sądu Rejonowego w W. z 8.04.2013 r. (III K
305/12) wskazano, że co do w/w skazanego połączono kary z wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 24 sierpnia 1993 r., sygn. akt II K 355/93, z wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 31 sierpnia 1993 r., sygn. akt II K 562/93 oraz z wyroku
Sądu Rejonowego w K. z dnia 15 października 1993 r., sygn. akt II K 465/93
wymierzając karę grzywny w wysokości 90 stawek dziennych po 10 (dziesięć)
złotych każda z nich.
7
W wyroku łącznym Sądu Rejonowego w W. z 8.04.2013 r. (III K 305/12)
wskazano także, że co do w/w skazanego połączono kary z wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 29 czerwca 1994 r., sygn. akt II K 502/94, z wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 23 stycznia 1995 r., sygn. akt II K 804/94 oraz z wyroku
Sądu Rejonowego w K. z dnia 29 kwietnia 1996 r., sygn. akt II K 356/96
wymierzając karę 85 (osiemdziesięciu pięciu) stawek dziennych grzywny po 10
(dziesięć) zł każda z nich.
W wyroku łącznym Sądu Rejonowego w W. z 8.04.2013 r. (III K 305/12)
wskazano ponadto, że co do w/w skazanego połączono także kary z wyroku Sądu
Rejonowego w P. z dnia 30 stycznia 1995 r., sygn. akt VI K 139/95 oraz z wyroku
Sądu Rejonowego w K. z dnia 21 lutego 1996 r., sygn. akt II K 132/96 wymierzając
karę grzywny w wysokości 100 (sto) stawek dziennych po 10 (dziesięć) zł każda z
nich.
Wyrokiem łącznym z dnia 8 kwietnia 2013 r. (sygn. III K 305/12) Sąd
Rejonowy w W.:
I. na podstawie art. 569 k.p.k., art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył jednostkowe
kary orzeczone wyrokami opisanymi wyżej w pkt. 11, 12 i 13 i orzekł wobec T. G.
karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 569 k.p.k., art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył jednostkowe
kary orzeczone wyrokami opisanymi wyżej w pkt. 15, 16, 17, 18 i 19 i orzekł wobec
T. G. karę łączną 3 (trzech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;
III. na podstawie art. 569 k.p.k., art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył jednostkowe
kary orzeczone wyrokami opisanymi wyżej w pkt 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28,
29 i 30 i orzekł wobec T. G. karę łączną 7 (siedmiu) lat i 9 (dziewięciu) miesięcy
pozbawienia wolności;
IV. w pozostałym zakresie połączone wyroki pozostawił odrębnemu wykonaniu;
V. na podstawie art. 577 k.p.k. ustalił, że na poczet orzeczonej w pkt. I kary łącznej
pozbawienia wolności zaliczeniu podlega okres odbytej kary w sprawie o sygn. akt
II K 846/01 oraz okres odbytej kary w sprawie o sygn. akt II K 1546/01;
VI. na podstawie art. 572 k.p.k. w pozostałym zakresie postępowanie o wydanie
wyroku łącznego umorzył;
8
VII. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego T. G. od ponoszenia
kosztów procesu związanych z wydaniem wyroku łącznego, które przejął w całości
na rachunek Skarbu Państwa.
Kasację od prawomocnego wyroku łącznego Sądu Rejonowego w W. z dnia
8 kwietnia 2013 r. (sygn. III K 305/12) wniósł Prokurator Generalny, zaskarżając ten
wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięć przyjętych w punktach II i III, na korzyść
skazanego T. G.
Na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. i art. 537 § 1 i 2 k.p.k.
Prokurator Generalny zarzucił:
1. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa
materialnego - art. 4 § 1 k.k., polegające na zastosowaniu przez sąd ustawy nowej i
orzeczeniu - stosownie do dyspozycji art. 89 § 1a k.k. - kary łącznej bezwzględnego
pozbawienia wolności za zbiegające się przestępstwa, za które na mocy wyroków
jednostkowych orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
jej wykonania oraz kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym, mimo
że w czasie popełnienia przestępstw obowiązywała ustawa względniejsza dla
skazanego, albowiem przepis art. 89 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 8
czerwca 2010 r. wykluczał możliwość orzeczenia w takim wypadku kary łącznej
bezwzględnego pozbawienia wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania;
2. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów art. 569
§ 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k., polegające na niedostrzeżeniu, że czyny objęte
wydanymi w stosunku do T. G. wyrokami jednostkowymi opisanymi w punktach: 16,
17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29 i 30 pozostają w realnym zbiegu i w
konsekwencji zaniechanie orzeczenia w tym zakresie jednej kary łącznej
pozbawienia wolności, pomimo istnienia ku temu warunków.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego
rozpoznania.
W toku rozprawy kasacyjnej prokurator Prokuratury Generalnej wniosła o
pozostawienie kasacji bez rozpoznania w części dotyczącej pkt. III wyroku
łącznego, zaś w pozostałej części domagała się uwzględnienia kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
9
Kasacja Prokuratora Generalnego – wniesiona na korzyść skazanego –
okazała się zasadna w części dotyczącej pkt. II zaskarżonego wyroku łącznego,
zarówno co do wskazanych, rażących naruszeń przepisów prawa karnego
materialnego, mających istotny wpływ na treść wyroku łącznego, jak i w zakresie,
w którym autor kasacji domagał się uchylenia wyroku łącznego w powyższej części
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W pozostałej części należało
pozostawić kasację bez rozpoznania.
Wyjaśniając przyczyny wydania rozstrzygnięcia zamieszczonego w pkt. 1
wyroku kasacyjnego trzeba nadmienić, że do dnia wejścia w życie przepisu art. 89
§ 1a k.k. tj. do 8.06.2010 r. (vide art. 1 pkt 19 lit. b ustawy z 5.11.2009 r.
zmieniającej kodeks karny - Dz.U. z 2009 r., Nr 206, poz. 1589), mając na uwadze
treść art. 89 §1 k.k., nie było możliwe wymierzenie kary bezwzględnej pozbawienia
wolności jako kary łącznej w sytuacji, gdy obok bezwzględnej jednostkowej kary
pozbawienia wolności istniała także podlegająca łączeniu kara pozbawienia
wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono (tak też trafnie Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 7.11.2014 r., II KK 284/14, Biul. PK 2014/11/20-24). Dopiero
wprowadzenie z dniem 8.06.2010 r. do kodeksu karnego art. 89 § 1a k.k. stworzyło
podstawę normatywną do wymierzenia na bazie bezwzględnej kary pozbawienia
wolności i kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania
kary łącznej bezwzględnego pozbawienia wolności. Stanowisko to a fortiori ma
swoje zakotwiczenie w treści art. 89a § 1 k.k. Temu przepisowi nadano następujące
brzmienie: „w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sąd może w wyroku łącznym
orzec karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania”. Skoro w niniejszej sprawie wszystkie przestępstwa, za które skazano
T. G. wyrokami opisanymi wyżej pod poz. 15, 16, 17, 18, 19 popełnione zostały
przed datą 8.06.2010 r., obowiązkiem Sądu Rejonowego było rozważenie, czy
wyrokując należy zastosować ustawę nową, a więc obowiązującą od 8.06.2010 r.
(także w dacie orzekania), czy też ustawę obowiązującą poprzednio, jako
względniejszą dla sprawcy (art. 4 § 1 k.k.). Nie może budzić jakichkolwiek
wątpliwości, że ustawa obowiązująca przed 8.06.2010 r. była dla sprawcy
względniejsza, skoro treść art. 89 § 1 k.k. nie pozwalała na bazie kar
10
jednostkowych z wyroków opisanych wyżej pod poz. 15, 16, 17, 18, 19 wymierzyć
jednej kary łącznej bezwzględnego pozbawienia wolności. Kara pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania orzeczona wyrokiem nr 15
nie powinna być objęta węzłem kary łącznej (choć sam wyrok Sądu Rejonowego w
K. z dnia 22 grudnia 2006 r., sygn. akt VI K 909/06, stanowił cezurę realnego
zbiegu przestępstw w rozumieniu art. 85 k.k.) i w zakresie odnoszącym się do tej
kary należało postępowanie o wydanie wyroku łącznego umorzyć. Sąd Rejonowy
nie postąpił w ten sposób. Naruszając dyspozycję art. 4 § 1 k.k. i w konsekwencji
także treść art. 89 § 1 k.k. połączył wszystkie kary jednostkowe pozbawienia
wolności orzeczone wyrokami nr 15, 16, 17, 18, 19 i wymierzył karę łączną trzech
lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności (pkt II wyroku łącznego). W ten sposób,
co słusznie podniósł w kasacji Prokurator Generalny, dopuścił się rażącego
naruszenia przepisów prawa karnego materialnego tj. art. 4 § 1 k.k. i art. 89 § 1 k.k.
poprzez ich nieuwzględnienie, co miało istotny wpływ na treść wyroku łącznego.
Tak więc zaktualizowała się podstawa kasacyjna z art. 523 § 1 k.p.k.
Prokurator Generalny domagając się uchylenia wyroku łącznego (w pkt. II) i
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, działał na korzyść skazanego,
skoro kara jednostkowa pozbawienia wolności z wyroku opisanego wyżej pod poz.
15 z pewnością wpłynęła na wymiar kary łącznej (trzech lat i sześciu miesięcy
pozbawienia wolności) orzeczonej przez Sąd Rejonowy. Kara łączna
bezwzględnego pozbawienia wolności wymierzona w pkt. II nie została bowiem
sformułowana na zasadzie absorpcji, lecz na zasadzie asperacji.
W związku z koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku łącznego w pkt.
II, przekazano sprawę Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania (art.
537 § 1 i 2 k.p.k.).
Uwzględniając treść sentencji wyroku Sądu Najwyższego (pkt 1), nie było
podstaw do zamieszczania w tym zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.
Tego rodzaju rozstrzygnięcie zamieszcza się jedynie w wyroku kończącym
postępowanie (art. 626 § 1 k.p.k.). Takiej cechy nie ma wyrok Sądu Najwyższego
uchylający zaskarżone orzeczenie i przekazujący sprawę do ponownego
rozpoznania. Jedynie dla porządku, w perspektywie przyszłego orzeczenia o
kosztach procesu trzeba więc nadmienić, że wydatki poniesione przez sąd,
11
związane z rozpoznaniem kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego,
ponosi Skarb Państwa (art. 638 k.p.k.).
Jeśli chodzi o kasację w części skierowanej do pkt. III wyroku łącznego, to w
tym zakresie należało pozostawić ją bez rozpoznania. Autor nadzwyczajnego
środka zaskarżenia nie dostrzegł, że prawomocnym postanowieniem Sądu
Rejonowego w K. z 11.07.2014 r. (II Ko 1332/14), wydanym w formule
kontrawencjonalizacyjnej (art. 50 ustawy z 27.09.2013 r. o zmianie ustawy kodeks
postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2013 r., poz. 1247),
zamieniono skazanemu T. G. karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną
wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z 7.11.2007 r. (VI K 878/06; II Ka 24/08), na karę
aresztu w rozmiarze 30 dni (k. 318). W związku z powyższym wyrok łączny Sądu
Rejonowego w W. z dnia 8 kwietnia 2013 r. (sygn. akt III K 305/12) w pkt. III utracił
moc. Kara łączna orzeczona w pkt. III wskazanego wyroku łącznego oparta była
bowiem m.in. na karze jednostkowej pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem
Sądu Rejonowego w K. z 7.11.2007 r. (VI K 878/06; II Ka 24/08) skazującym za
przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. W związku z wydaniem w
dniu 11.07.2014 r. (II Ko 1332/14) opisanego postanowienia przez Sąd Rejonowy w
K., uległ zmianie jeden z wyroków stanowiących podstawę wyroku łącznego.
Zaktualizował się więc stan o jakim mowa w art. 575 § 2 k.p.k., co w konsekwencji
spowodowało utratę mocy (ex lege) wyroku łącznego Sądu Rejonowego w W. z
dnia 8 kwietnia 2013 r. (sygn. akt III K 305/12) co do pkt. III.
Konsekwencją utraty mocy w powyższym zakresie (pkt. III) wyroku łącznego
stała się niedopuszczalność (z mocy ustawy) kasacji w tej części. Oczywiste jest,
że nadzwyczajny środek zaskarżenia pozostaje prawnie dopuszczalny jedynie
wówczas, gdy istnieje substrat zaskarżenia. W tej sprawie substrat ten w części
przestał istnieć, skoro doszło do utraty mocy wyroku łącznego w pkt. III, zaś ten
właśnie punkt wyroku łącznego (oprócz pkt. II) został zaskarżony w kasacji. Wobec
tego, w świetle treści art. 531 § 1 zd. I k.p.k. w zw. z art. 530 § 2 k.p.k. w zw. z art.
429 § 1 k.p.k., konieczne było wydanie rozstrzygnięcia zamieszczonego w pkt. 2
wyroku kasacyjnego.
12
Mając na uwadze treść art. 638 k.p.k., wydatkami postępowania kasacyjnego
w części dotyczącej rozstrzygnięcia zamieszczonego w pkt. 2 wyroku Sądu
Najwyższego, obciążono Skarb Państwa.
W toku dalszego postępowania Sąd Rejonowy, przy uwzględnieniu
powyższych i poniższych wskazań, respektując obowiązujący zakaz reformationis
in peius wynikający z kierunku nadzwyczajnego środka zaskarżenia wniesionego
przez Prokuratora Generalnego (art. 443 k.p.k.), przeprowadzi w toku rozprawy
postępowanie dowodowe umożliwiające wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia o
przedmiocie procesu. Po zgromadzeniu odpowiednich dowodów i dokonaniu ich
oceny uwzględniającej dyspozycję art. 7 k.p.k. sąd meriti wyda wyrok łączny i w
razie konieczności uzasadni go zgodnie z art. 424 k.p.k.
Ponownie procedując Sąd Rejonowy powinien prawidłowo ustalić cezurę
realnego zbiegu przestępstw. Najwcześniejszym wyrokiem, który w zaistniałym
układzie procesowym należy mieć na uwadze, jest wyrok Sądu Rejonowego w K. z
dnia 22 grudnia 2006 r. (sygn. akt VI K 909/06). Skazano nim T. G. za
przestępstwo z art. 178 a § 1 k.k. popełnione w dniu 12 października 2006 r. m.in.
na karę jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszaniem jej wykonania na okres próby wynoszący pięć lat. Choć kara z tego
wyroku nie może być, mając na względzie wskazania art. 4 § 1 k.k. w zw. z art. 89
§ 1 k.k., objęta węzłem kary łącznej (na co zwrócono już wyżej uwagę), to on
właśnie wytycza w istniejącym obecnie układzie procesowym cezurę pierwszego
realnego zbiegu przestępstw (zob. D. Kala, Zbiór orzeczeń z zakresu prawa
karnego materialnego - część ogólna wraz z komentarzami [w:] D. Kala, A. Kiełtyka,
D. Kuberski, R. Pelewicz, A. Pilch, J. Raglewski, M. Siwek pod red. J.
Raglewskiego, Kraków 2014, s. 231 – 233). Aktualizuje się tutaj bowiem sytuacja z
art. 85 k.k. wyrażona treścią: „jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw,
zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z
tych przestępstw (…)”. Nie ma więc racji Prokurator Generalny, że cezurę realnego
zbiegu określa wyrok Sądu Rejonowego w K. z 22.03.2007 r. (sygn. akt VI K
99/07).
Przed datą wydania wyroku VI K 909/06 (22 grudnia 2006 r.) zostały
popełnione przestępstwa wynikające z wyroków opisanych wyżej w pkt. 16 - 22, 24
13
(w odniesieniu do tego wyroku, jak wcześniej wskazano, doszło do zamiany kary
pozbawienia wolności na karę aresztu), 27, 29 – 30. Oczywiście wyrok Sądu
Rejonowego w K. z dnia 22 grudnia 2006 r. (sygn. akt VI K 909/06) stanowił będzie
cezurę realnego zbiegu dopóty, dopóki nie nastąpi zatarcie skazania w tym
zakresie (vide art. 76 k.k.). Tę ostatnią okoliczność zobowiązany jest mieć
niezmiennie w swej optyce Sąd Rejonowy.
Natomiast kolejną chronologicznie cezurę realnego zbiegu przestępstw
(zbieg nr 2) tworzy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 6.11.2007 r. (VII K 451/07).
Przed datą tego wyroku popełnione zostały przestępstwa wynikające z wyroków
opisanych wyżej w pkt. 25, 26, 28.
Sąd Rejonowy zobowiązany będzie także zbadać, czy zachodzą warunki do
orzeczenia kary łącznej na bazie kary wynikającej z wyroku Sądu Rejonowego w P.
(III K 1104/14), który zapadł po wydaniu, zaskarżonego kasacją, wyroku łącznego
Sądu Rejonowego w W.
Kierując się przytoczoną wyżej argumentacją orzeczono jak w pkt. 1 i 2
wyroku.