Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: KIO 748/15
WYROK
z dnia 28 kwietnia 2015 r.

Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:

Przewodniczący: Dagmara Gałczewska-Romek

Protokolant: Paweł Puchalski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2015 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 13 kwietnia 2015 r. przez
Inwestbud Sp. z o. o. ul. Przyczółkowska 124a, 02-968 Warszawa w postępowaniu
prowadzonym przez Związek Komunalny Gmin Ziemi Lubartowskiej ul. Lubelska 68,
21-100 Lubartów

przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia konsorcjum:
GRESBUD Sp. z o.o., GRESBUD G. K. ul. Zbożowa 4, 20-827 Lublin zgłaszających
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego


orzeka:
1. oddala odwołanie.

2. kosztami postępowania obciąża Inwestbud Sp. z o. o. ul. Przyczółkowska 124a, 02-968
Warszawa, i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez Inwestbud Sp. z o. o.
ul. Przyczółkowska 124a, 02-968 Warszawa, tytułem wpisu od odwołania,

2.2. zasądza od Inwestbud Sp. z o. o. ul. Przyczółkowska 124a, 02-968 Warszawa
na rzecz Związku Komunalnego Gmin Ziemi Lubartowskiej ul. Lubelska 68, 21-100
Lubartów kwotę 3 634 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset trzydzieści cztery złotych zero
groszy), stanowiącą koszty wynagrodzenia pełnomocnika oraz opłaty skarbowej od
udzielonych pełnomocnictw.

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Lublinie.

Przewodniczący: …………….…

Sygn. akt: KIO 748/15
Uzasadnienie

Zamawiający - Związek Komunalny Gmin Ziemi Lubartowskiej prowadzi w trybie
przetargu nieograniczonego postępowanie o udzielenie zamówienia na usuwanie wyrobów
oraz odpadów zawierających azbest pochodzących z pokryć dachowych z terenu gmin
należących do Związku Komunalnego Gmin Ziemi Lubartowskiej w latach 2015-2016.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej
z dnia 7 lutego 2015 roku pod poz. 2015/S 027-045379.
W dniu 13 kwietnia 2015 roku odwołujący – Inwestbud Sp. z o.o. wniósł do Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie, w którym zarzucił Zamawiającemu naruszenie:
1. art. 89 ust. 1 pkt 1PZP poprzez jego błędne zastosowanie i odrzucenie oferty
Odwołującego, mimo jej zgodności z treścią Specyfikacji Istotnych Warunków
Zamówienia, poprzez uznanie, że jest niezgodna z ustawą, której to sprzeczności z
brzmieniem jakiejkolwiek ustawy, w tym PZP Zamawiający nie wskazał,
2. art. 89 ust. 1 pkt 8PZP poprzez jego błędne zastosowanie i odrzucenie oferty
Odwołującego, mimo jej zgodności z treścią Specyfikacji Istotnych Warunków
Zamówienia, poprzez uznanie, że jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów,
których Zamawiający nawet nie wskazał,
3. art. 91 ust. 1 PZP poprzez nie uwzględnienie oferty Odwołującego, którą
jednocześnie Zamawiający odrzucił;
4. art. 7 ust. 1 i ust. 3 ustawy PZP, poprzez prowadzenie Postępowania w sposób
niezapewniający zachowania zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania
wszystkich wykonawców, oraz dążenie do udzielenia zamówienia wykonawcy
wybranemu niezgodnie z przepisami PZP;
ewentualnie:
5. art. 26 ust. 3 PZP przez zaniechanie wezwania Odwołującego do uzupełnienia oferty
w związku ze złożonym błędnym oświadczeniem (bez podpisu).
6. art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo Zamówień Publicznych poprzez zaniechanie
złożenia wyjaśnień i poprawienia oferty, podczas gdy brak podpisów powinien zostać
uznany jako inną omyłkę polegającą na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych
warunków zamówienia, nie powodującą istotnych zmian w treści oferty.
Odwołujący wniósł o:
1. unieważnienie czynności Zamawiającego polegającej na wyborze jako
najkorzystniejszej oferty nr 9, złożonej przez konsorcjum Gresbud Sp. z o.o., Gresbud
G. K. oraz czynności odrzucenia oferty Odwołującego,

2. nakazanie Zamawiającemu powtórzenia czynności i dokonania ponownej oceny ofert
z uwzględnieniem oferty złożonej przez Odwołującego po uprzednim wezwaniu
Odwołującego do uzupełnienia oferty, dokonania wyboru oferty złożonej przez
Odwołującego jako najkorzystniejszej,
3. zasądzenie od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kosztów postępowania wg
norm przepisanych.
Wskazując na zachowanie terminu do wniesienia odwołania oraz interes w uzyskaniu
zamówienia, Odwołujący podniósł, że nie zgadza się z decyzją Zamawiającego z dnia 3
kwietnia 2015 roku polegającą na wyborze jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez
konsorcjum Gresbud Sp. z o.o., Gresbud G. K. i odrzuceniu oferty Odwołującego na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp oraz art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp. Podniósł, że
złożył ofertę w formie pisemnej, oferta zawierała przygotowane i kompletne merytorycznie
wszelkie oświadczenia i załączniki wymagane siwz. Oferta zawierała pełnomocnictwo
udzielone i podpisane przez Prezesa Zarządu Odwołującego – pana M. K. z dnia
11.03.2015 roku umocowujące pana P. S. do działania w imieniu Odwołującego w toku
wskazanego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym do podpisywania
oferty. Pan P. S. podpisał wszystkie wymagane oświadczenia, potwierdził też za zgodność w
imieniu Odwołującego wszystkie wymagane siwz załączniki do oferty. Jednocześnie
oznaczył i ponumerował składaną ofertę. Jedynie na stronie 3 formularza oferty nie został
złożony podpis. Wszystkie okoliczności potwierdzają wolę Odwołującego złożenia oferty w
brzmieniu określonym w pismach przedstawionych Zamawiającemu. Odwołujący podniósł
także, że skoro formularz ofertowy wraz z załącznikami stanowi całość oferty złożonej przez
Odwołującego, co potwierdza złożenie jej w jednolitym komplecie przez Odwołującego
z kolejnym ponumerowaniem stron, to zgodnie z art. 78 § 1 k.c., skoro poza stroną
3 pozostałe strony obejmowały podpis Odwołującego, to uznać można iż podpis był złożony
na dokumentach "obejmujących1* treść złożonego oświadczenia woli i wola Odwołującego
złożenia oferty nie może także być w niniejszej sprawie kwestionowana przez jakiekolwiek
inne okoliczności. Zgodnie z orzecznictwem Krajowej Izby Odwoławczej brak parafek,
podpisów, pieczątek, nawet wobec postawienia przez Zamawiającego wymogu ich
obecności w treści Specyfikacji nie wpływa na treść oferty i nie może stać się przyczyną jej
odrzucenia. Brak podpisów na ofercie stanowi, zdaniem Odwołującego, uchybienie co do
formy oferty, a nie jej treści. Wszystkie strony oferty są ponumerowane i opieczętowane.
Zamawiający powinien traktować ofertę całościowo. W aktualnym orzecznictwie KIO i sądów
można dostrzec tendencję do przywiązywania wagi do wymogów merytorycznych
Specyfikacji odchodząc od dopuszczalności odrzucenia oferty wyłącznie z powodów
formalnych.

Podkreślić należy, że brak podpisu na jednej stronie oferty nie może mieć wpływu na
skuteczność złożonego oświadczenia woli w rozumieniu art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego. Tym
bardziej, iż wszystkie strony oferty zostały ponumerowane i stanowiły nierozłączną całość.
Zgodnie z najnowszym orzecznictwem sądów, w szczególności w wyroku Sądu
Najwyższego z 20 stycznia 2012 r., sygn. akt I CSK 373/11 (podobnie w wyroku Sądu
Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 czerwca 2012, I ACa 119/12): "Podpisanie jako całości
integralnego pod względem treści dokumentu składającego się z kilku elementów (np.
umowy zasadniczej i załączników) oznacza zachowanie formy pisemnej zawartego w tym
dokumencie oświadczenia woli (art, 78 § 1 KO". Sąd Najwyższy analizował w powyższej
sprawie, czy dla zachowania pisemnej formy oświadczenia woli w okolicznościach danej
sprawy wystarczające było złożenie podpisu przez wykonawcę jedynie pod treścią
załącznika nr 1. a nie bezpośrednio pod zasadnicza treścią umowy. Sąd podkreślił, że
warunkiem dla uznania, że oświadczenie woli jest skutecznie złożone jest integralność
poszczególnych części. "W świetle art. 78 § 1 k.c. sama objętość „dokumentu” nie może
mieć znaczenia. Może on składać się z kilku części (kilku stron) o różnej szacie redakcyjnej.
Istotna jest przy tym sama relacja takiego dokumentu do umieszczonego w nim
oświadczenia woli. Można mówić o tzw. Dokumencie zintegrowanym, jeżeli składa się on z
kilku części (kilku stron), lecz zawiera to samo oświadczenie woli pochodzące od
określonego podmiotu.
Oferta, zgodnie z art. 66 § 1 k.c. mającego zastosowanie w przedmiotowej sprawie na
podstawie art. 14 ustawy PZP stanowi oświadczenie woli zawarcia umowy określające
istotne postanowienia tej umowy. Do istotnych postanowień umowy należy niewątpliwie
określenie podmiotu składającego ofertę, przedmiotu zobowiązania oraz ceny. Dyspozycja
art. 9 ust. 1 PZP nakazuje przy tym, aby oferta w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego złożona została w formie pisemnej. Jeden z kluczowych elementów w zakresie
określenia ceny, dodatkowo został szczegółowo wykazany na kartach 33-35 oferty
Odwołującego, z pełnym podpisem Odwołującego, co tylko dodatkowo potwierdza "objęcie"
oświadczenia woli co do złożonej oferty Zamawiającemu podpisem złożonym na
dokumentach oferty.
Po analizie treści złożonej przez Odwołującego oferty stwierdzić pozostaje, iż zawiera ona
wszystkie ww. istotne elementy. Nie biorąc pod uwagę 3 strony oferty, na której brak
podpisu, stwierdzić należy, że przedmiotowa oferta zawiera pełnomocnictwo, wymagane
załączniki i pozostałe oświadczenia, które to dokumenty zostały podpisane w sposób
prawidłowy- przez upoważnione do tego osoby i z których jasno wynika jaki podmiot złożył
ofertę, a także przez kogo i w jakim zakresie może on być reprezentowany. Na kolejnych
stronach oferty zamieszczone zostały załączniki o treści zgodnej z wymaganiami
Zamawiającego wraz z określoną ceną, za jaką Odwołujący jest w stanie wykonać

zamówienie. Zgodnie zatem z aktualną i jak powyżej wykazano utrwaloną linią orzeczniczą
złożenie oferty przez odwołującego było skuteczne i w konsekwencji oferta ta powinna być
uwzględniona w ocenach ofert i przy dokonywaniu wyboru przez Zamawiającego.
Niezależnie od tego, w ocenie Odwołującego, Zamawiający zobowiązany był, w przypadku
powzięcia jakichkolwiek wątpliwości do wykorzystania procedury wezwania Odwołującego z
art. 26 ust. 3 ustawy Pzp do uzupełnienia braku zaistniałego w ocenie Zamawiającego w
złożonym oświadczeniu ofertowym. Skoro procedura ta ma zastosowanie do okoliczności o
większym znaczeniu prawnym – braku pełnomocnictwa, to tym bardziej ma ona
zastosowanie w sytuacji potwierdzenia okoliczności przez składającego ofertę, że wolą
swoją obejmuje potwierdzenie treści każdej z kart złożonej oferty – a analizowanym
przypadku - formularza ofertowego.
Ewentualnie Zamawiający mógłby potraktować brak formalny oferty w postaci braku podpisu
na karcie nr 3 jako inną omyłkę polegającą na niezgodności oferty z treścią siwz
niepowodującą istotnych zmian w treści oferty i dokonać jej poprawienia na podstawie art.
87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp. Skoro Odwołujący złożył ofertę w przedmiotowym
postępowaniu, w której wypełnił formularz ofertowy oraz wszystkie załączniki dotyczące
specyfikacji technicznej, załączył upoważnienie do działania w ramach przedmiotowego
postępowania, opieczętował wszystkie strony oferty, załączył wszystkie wymagane
dokumenty, a jedynie omyłkowo nie podpisał oferty, to Zamawiający powinien uznać ww.
błąd jako podlegający poprawieniu.
Zamawiający złożył pisemną odpowiedź na odwołanie, wnosząc o jego oddalenie.
Na podstawie dokumentacji akt sprawy oraz biorąc pod uwagę stanowiska stron
zaprezentowane w trakcie rozprawy, Izba ustaliła i zważyła, co następuje:

Odwołujący, jako wykonawca którego oferta została odrzucona, legitymuje się interesem
we wniesieniu odwołania, a na skutek działań i zaniechań Zamawiającego może ponieść
szkodę w postaci braku możliwości uzyskania zamówienia publicznego.

Stan faktyczny sprawy nie jest między stronami sporny. Nie ulega wątpliwości, że formularz
ofertowy, złożony przez Odwołującego, na żadnej z trzech stron nie został podpisany ani
zaparafowany. Istotna sporu sprowadza się do oceny prawnej skutków braku złożenia na
formularzu ofertowym podpisu osoby uprawnionej do działania w imieniu Odwołującego.


Zgodnie z art. 82 ust. 2 ustawy Pzp ofertę składa się, pod rygorem nieważności, w formie
pisemnej albo, za zgodą zamawiającego, w postaci elektronicznej, opatrzoną bezpiecznym

podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego
certyfikatu. Dla zachowania formy pisemnej oświadczenia woli niezbędne jest złożenie
własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść złożonego oświadczenia woli.
Zastrzeżenie przez art. 82 ust. 2 ustawy Pzp formy pisemnej ad solemnitatem powoduje, że
czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna. (art. 73 § 1 k.c.).
Oferta złożona bez zachowania formy pisemnej jest nieważna, nie wywołuje skutków
prawnych i podlega odrzuceniu jako niezgodna z ustawą (art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp).
Pod pojęciem oferty, zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem orzecznictwa, rozumie się
oświadczenie wykonawcy wyrażone w formularzu ofertowym, będące jednostronnym
zobowiązaniem wykonawcy do wykonania oznaczonego świadczenia na rzecz
zamawiającego.
W analizowanym stanie faktycznym, należy uznać, że zawarte w formularzu ofertowym
oświadczenia odnoszące się do m.in.: ceny oferty, akceptacji projektu umowy i zobowiązania
do jej zawarcia na warunkach w niej określonych czy okresu związaniu ofertą, nie zostały
przez wykonawcę złożone. Niepodpisany formularz oferty zawiera elementy przedmiotowo
istotne, essentialia negotii przyszłej umowy, które nie zostały złożone na żadnych innych
stronach załączonych dokumentów i oświadczeń. Na wskazanych przez odwołującego
stronach 33-35 oferty znajduje się, co prawda, oświadczenie wykonawcy co do kosztów
oferty, ale dotyczy ono jedynie kosztów rozbiórki pokrycia dachu, które są jednym
z elementów cenotwórczych całkowitej ceny oferty zawartej na formularzu ofertowym.
Nie można podzielić poglądu odwołującego, że woli wykonawcy co do złożenia oświadczeń
zawartych w formularzu oferty należy dorozumiewać z faktu złożenia pozostałych
oświadczeń i dokumentów wraz z ofertą, które stanowią integralną, jedną całość.
Oświadczenia woli, dla którego wymagane jest zachowanie formy pisemnej pod rygorem
nieważności, nie można w tym przypadku dorozumiewać. Dla zachowania formy pisemnej
oświadczenia woli, niezbędnym jest złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie
obejmującym treść tego oświadczenia, a nie na innych dokumentach, oświadczeniach,
załączonych do oferty.
Rację ma także zamawiający, że wyrok Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2012 roku, I ACa
119/12, CSK 373/11, który powołał odwołujący, dotyczy innego stanu faktycznego tj. sytuacji,
w której nie została podpisana zasadnicza część umowy, a jedynie załączniki do niej i co
istotne umowa to była wykonywana. W niniejszej sprawie mamy do czynienia ze złożeniem
oferty w postępowaniu o zamówienie publiczne, które cechuje się pewnym stopniem
formalizmu, który powinien być przestrzegany przez biorących udział w tym postępowaniu
wykonawców.

Brak także podstaw do zastosowania wskazanych przez odwołującego przepisów art. 26 ust.

3 ustawy Pzp czy art. 87 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp. Na wstępie podkreślić należy, że procedury
przewidziane w tych przepisach, jako wyjątki od zasady złożenia w wyznaczonym przez
zamawiającego terminie kompletnej oferty, zawierającej wszystkie wymagane oświadczenia
i dokumenty, podlegają wykładni ścisłej.
Pierwszy z przywołanych przepisów (art. 26 ust. 3 ustawy Pzp) znajduje zastosowanie
wyłącznie do oświadczeń i dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału
w postępowaniu oraz oświadczeń i dokumentów, potwierdzających przez oferowane
dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego.
Nie ulega wątpliwości, że formularz ofertowy nie należy do katalogu oświadczeń
i dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy Pzp a zatem nie może być w tym
trybie uzupełniony czy poprawiony. Z kolei przepis art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, którego
zastosowania domaga się odwołujący, pozwala na poprawienie innych omyłek polegających
na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, niepowodujących
istotnych zmian w treści oferty. W przypadku braku podpisania formularza oferty nie
zachodzi omyłka o jakiej mowa w tym przepisie, bowiem oferta niepodpisana jest z mocy
prawa nieważna, nie wywołuje skutków prawnych a przepisy ustawy Pzp nie przewidują w
tym przypadku możliwości konwalidacji braku zachowania formy pisemnej.
W konsekwencji stwierdzić należy, że czynność zamawiającego polegająca na odrzuceniu
oferty odwołującego w oparciu o art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp z uwagi na brak
własnoręcznego podpisu na formularzu ofertowym tj. brak zachowania wymaganej pod
rygorem nieważności formy pisemnej, była prawidłowa.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt
1, § 3 i § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w
sprawie wysokości wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238).


Przewodniczący: ………………….….