Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013r. w Suwałkach na rozprawie

sprawy z powództwa K. Z.

przeciwko Zespołowi Szkół (...)w A.

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji pozwanego Zespołu Szkół (...)w A.

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 lutego 2013r. sygn. akt IV P 76/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od K. Z. na rzecz Zespołu Szkół (...)w A. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie.

II.  zasądza od K. Z. na rzecz Zespołu Szkół (...)w A. kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję, w tym kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Powódka K. Z. wystąpiła przeciwko Zespołowi Szkół (...)w A. z pozwem domagając się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia jej umowy o pracę z dnia 28 maja 2012r. Po upływie zaś okresu wypowiedzenia wystąpiła o przywrócenie do pracy, zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, iż w wypowiedzeniu umowy o pracę jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony podano zmiany organizacyjne spowodowane zmniejszeniem liczby oddziałów szkoły w roku szkolnym 2012/2013 uniemożliwiającą dalsze jej zatrudnienie na stanowisku nauczyciela. Wiadomym jest jej natomiast, że liczba godzin wychowania fizycznego w oddziałach gimnazjum i szkoły podstawowej przewidziana na rok 2012/2013 nie jest mniejsza, niż liczba godzin wychowania fizycznego przewidziana na rok szkolny 2011/2012. Tym samym bezpodstawne jest wypowiedzenie umowy o pracę wskazujące jako przyczynę zmniejszenie liczby oddziałów w szkole uniemożliwiające dalsze jej zatrudnienie. Dodatkowo podniosła, iż nigdy nie było zastrzeżeń do jej pracy, a w okresie zatrudnienia w szkole osiągnęła stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.

Pozwany Zespół Szkół (...)w A. wniósł o uznanie powództwa za bezzasadne , podnosząc następujące argumenty:

- w roku szkolnym 2012/2013 liczba oddziałów zmniejszyła się w stosunku do roku szkolnego 2011/2012 o dwa oddziały (w klasach IV- VI szkoły podstawowej przewidziano jeden oddział mniej oraz w klasach I- III gimnazjum przewidziano jeden oddział mniej),

- pomimo większej liczby godzin wychowania fizycznego w stosunku do roku szkolnego 2011/2012 rzeczywiście zmniejszyła się liczb godzin wychowania fizycznego, które można przydzielić jednemu nauczycielowi wychowania fizycznego (zmniejszono bowiem liczbę godzin pozalekcyjnych na skutek zmiany programowej klas pierwszych i czwartych ),

- za wyborem K. Z. do rozwiązania stosunku pracy przemawia fakt, iż jako jedyna posiada uprawnienia emerytalne, wykazuje małe zaangażowanie w pracę , krytycznie odnosi się do kolegów nauczycieli, tworząc atmosferę nieufności w pracy.

Sąd Rejonowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 19.02.2013r. za sygnaturą akt IV P 76/12 przywrócił powódkę K. Z. do pracy w pozwanym Zespole Szkół (...)w A. na poprzednich warunkach pracy i płacy. Zasądził też od pozwanego Zespołu Szkół (...)w A. na rzecz powódki K. Z. 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie.

U podstaw takiego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w Suwałkach legło ustalenie tego sądu, że niespełnione zostały wszystkie przesłanki z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela oraz, że wybór dyrektora pozwanej szkoły odnośnie zwolnienia powódki był dowolny. Rozwiązanie z powódką umowy o pracę, według tego sądu, mogłoby zostać zakwalifikowane jako dyskryminacja z uwagi na wiek zwłaszcza, że strona pozwana nie dowiodła małego zaangażowania powódki w pracę i co najważniejsze nie dowiodła niewłaściwego stosunku powódki do współpracowników, a właśnie to kryterium, co - jak wynikało ze stanowiska dyrektora szkoły, obok arkusza motywacyjnego, było decydujące przy wyborze powódki do rozwiązania z nią stosunku pracy. Wskazał bowiem ten sąd, że choć zmiany organizacyjne w pozwanej szkole w roku szkolnym 2012/2013 polegające na zmniejszeniu oddziałów rzeczywiście zaistniały to jednak nie skutkowały one niemożliwością dalszego zatrudnienia powódki. Zwiększyła się bowiem liczba godzin wychowania fizycznego w szkole i tym samym było możliwe przydzielenie stosownej liczby godzin powódce. Tymczasem dyrektor szkoły, zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela, tylko w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny.

Ponadto za dalszym zatrudnieniem powódki świadczyło i stanowisko strony pozwanej zajęte na rozprawie w dniu 3 sierpnia 2012r. Dyrektor pozwanej szkoły stwierdził bowiem, że jeszcze przez dwa lata; w roku szkolnym 2012/2013 i roku szkolnym 2013/2014, zajęcia wychowania fizycznego w jednym oddziale szkolnym będzie mogło prowadzić dwóch nauczycieli. Nauka wychowania fizycznego w klasach czwartych przez jednego nauczyciela wynika natomiast z uchwały Rady Pedagogicznej szkoły. Tym samym nie istniały w planach organizacyjnych szkoły na rok szkolny 2012/2013 formalne przeszkody prawne , by rozdzielić godziny wychowania fizycznego w jednej klasie w taki sposób, by możliwe było utrzymanie dotychczasowego zatrudnienia nauczycieli wychowania fizycznego. Rzeczywisty natomiast problem w rozdzieleniu godzin wychowania fizycznego w pozwanej szkole wynikł nie ze zmniejszenia liczby oddziałów w szkole, lecz z faktu, że został przywrócony do pracy R. S..

Wskazał przy tym ten Sąd, że w roku szkolnym 2011/2012 powódka otrzymała nagrodę i organizowała zawody sportowe, a – jak trafnie zauważył jej pełnomocnik - brak organizacji wycieczek szkolnych wynikał z faktu, iż nie przydzielono jej wychowawstwa w żadnej z klas. Odnośnie kryteriów przyjętych w arkuszu motywacyjnym dyrektor szkoły wypowiadał się w toku postępowania ogólnikowo i w ocenie Sądu postępowanie dowodowe nie dowiodło, aby powódka była pracownikiem mniej zaangażowanym w pracę, niż inni nauczyciele wychowania fizycznego. Natomiast staż pracy powódki, jej kwalifikacje i stopień awansu zawodowego świadczą o dalszej jej przydatności do wykonywania zawodu nauczyciela.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy w Suwałkach orzekł w pkt II wyroku na mocy art. 98§1 i § 3 kpc, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i przyznając pełnomocnikowi strony powodowej koszty zastępstwa procesowego w minimalnej wysokości przewidzianej przepisami prawa ( patrz: § 11 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U. 02.163.1349 z późn. zm.).

Apelację od tego wyroku złożył pozwany Zespół Szkół (...) w A..

Zaskarżając wyrok w całości zarzucił błędną i dowolną ocenę przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia dowodów, skutkujących błędnym przyjęciem, iż istniała możliwość dalszego zatrudnienia powódki w pełnym wymiarze zajęć, a także błędną wykładnię prawa materialnego poprzez przyjęcie, iż typowanie powódki do rozwiązania stosunku pracy z uwagi na uzyskanie uprawnień emerytalnych mogłoby być zakwalifikowane jako dyskryminacja ze względu na wiek.

Zarzucił mu również naruszenie przepisów postępowania – poprzez oparcie się przez Sąd w przedmiotowym rozstrzygnięciu na aktach postępowania IV P 57/11, które to nie zostały dopuszczone przez Sąd jako dowód w niniejszym postępowaniu, a wyłącznie zostały dołączone do akt niniejszej sprawy.

W uzasadnieniu apelacji bliżej wskazał, że nie można zgodzić się ze stwierdzeniem sądu, iż istniała możliwość dalszego zatrudnienia powódki. Jak bowiem wynika z arkusza organizacyjnego i zestawienia nauczycieli wychowania fizycznego i przeznaczonych im godzin w roku szkolnym 2012/2013 liczba godzin wychowania fizycznego wynosiła 204 godziny, co przy 12 nauczycielach dawało 17 godzin na osobę (przy 18-godzinnym pensum). Wobec powyższego oczywistym było, iż nie ma możliwości dalszego zatrudnienia 13 nauczycieli w pełnym wymiarze zajęć i konieczna jest redukcja zatrudnienia.

Zupełnie niezrozumiałe natomiast jest powiązanie przez Sąd zmian organizacyjnych, które zaszły w maju roku 2012, a wymuszone były decyzją organu prowadzącego, z przywróceniem do pracy R. S., które to przywrócenie do pracy nastąpiło w dniu 1.09.2011r. Sąd w niniejszym postępowaniu w istocie kwestionując zasadność przywrócenia we wrześniu 2011r. R. S. do pracy, daleko wykracza poza zakres niniejszego postępowania.

Pozwany wskazał też, że nie można także podzielić poglądu Sądu odnośnie niemożliwości zastosowania jako jedynego kryterium do zwolnienia nabycia uprawnień emerytalnych. Zatrudnieni w pozwanym Zespole Szkół nauczyciele wychowania fizycznego mają podobny stopień awansu zawodowego, kwalifikacje, staż pracy, osiągnięcia. Jak wskazywali świadkowie osiągają podobne wyniki, bo praca jednego wpływa na osiągnięcia drugiego. Jedynym wobec tego obiektywnym kryterium które można było zastosować było nabycie praw emerytalnych, które to powódka niewątpliwie posiada. Osiągnięcie bowiem przez pracownika wieku emerytalnego i nabycie przez niego prawa do emerytury jest usprawiedliwionym i akceptowanym kryterium wyboru pracownika do zwolnienia. Nie może to być potraktowane jako dyskryminacja ze względu na wiek. Niewłaściwym byłoby w sytuacji konieczności redukcji zatrudnienia pozbawienie pracy i źródeł utrzymania pracowników, którzy nie mają uprawnień do pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ani innych podobnie trwałych dochodów, a pozostawienie w zatrudnieniu pracownika, który ma uprawnienia do takich świadczeń. Wobec tego, gdy zachodzi potrzeba wytypowania pracownika do zwolnienia, które to zwolnienie wynika z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, można posłużyć się kryterium nabycia praw emerytalnych, nawet gdyby było to jedyne dające się zastosować kryterium

Sąd Okręgowy w Suwałkach zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Trafny jest bowiem zarzut pozwanego Zespołu Szkół, że Sąd I instancji dokonał błędnej oceny przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia dowodów, skutkujących błędnym przyjęciem, iż istniała możliwość dalszego zatrudnienia powódki w pełnym wymiarze zajęć. Następnie zaś dokonał błędnej wykładni prawa materialnego poprzez przyjęcie, iż typowanie powódki do rozwiązania stosunku pracy z uwagi na uzyskanie uprawnień emerytalnych mogłoby być zakwalifikowane jako dyskryminacja ze względu na wiek.

Słusznie mianowicie pozwany Zespół Szkół twierdzi, że nie istniała możliwość dalszego zatrudnienia w szkole wszystkich nauczycieli wychowania fizycznego. Jak bowiem wynika z arkusza organizacyjnego i zestawienia nauczycieli wychowania fizycznego i przeznaczonych im godzin w roku szkolnym 2012/2013 liczba godzin wychowania fizycznego wynosiła 204 godziny, co przy 12 nauczycielach dawało 17 godzin na osobę (przy 18-godzinnym pensum). Wobec powyższego oczywistym było, iż nie było możliwości dalszego zatrudnienia 13 nauczycieli w pełnym wymiarze zajęć i konieczna była redukcja zatrudnienia.

Niewątpliwie zaś w szkole było zatrudnionych 13 nauczycieli wychowania fizycznego. Fakt, że później nauczyciele wychowania fizycznego mieli więcej godzin niż 18 będące pensum, wynikał z tego, że od października 2012r. nauczyciel wychowania fizycznego R. J. jest na zwolnieniu lekarskim, a od listopada 2012r. nauczyciel M. Z., co wyjaśnił słuchany dyrektor szkoły i o czym zeznali świadkowie nauczyciele wychowania fizycznego K. Ł., R. H., E. P. i R. S.. W miesiącu maju zaś 2012r. gdy został zatwierdzony ostatecznie arkusz organizacyjny nauczyciele R. J. i M. Z. byli w nim przewidziani do prowadzenia zajęć lekcyjnych. Dyrektor szkoły nie mógł zakładać, że R. J. od miesiąca października 2012r. będzie cały czas na zwolnieniach lekarskich, a M. Z. od listopada 2012r. pójdzie na urlop zdrowotny. Z końcem miesiąca maja musiał zaś podjąć konkretne działania zmierzające do ustalenia zatrudnienia wynikającego z arkusza organizacyjnego szkoły, który zatwierdza organ prowadzący szkołę, a więc gmina (...), w imieniu której działa Burmistrz Miasta. Nie było natomiast wtedy dla 13 nauczycieli wychowania fizycznego pełnego pensum 18 godzin. Nawet jeżeli nauczycielowi wychowania fizycznego K. B., będącemu zastępcą dyrektora, przydzielono tylko 6 godzin, to dla pozostałych 12 nie byłoby takiego pensum. Takie pensum istnieje dopiero przy 11 nauczycielach. Jakkolwiek więc rozdzielnie godzin wychowania fizycznego na poszczególne oddziały i kwestia tego czy z jednym oddziałem może prowadzić zajęcia dwóch czy jeden nauczyciel nie zmieni tego, że przy 13 nauczycielach będzie brakowało 2,5 godziny do pensum dla każdego z nich. Mając wiec to na uwadze decyzja dyrektora o rozwiązaniu umowy z jednym z nauczycieli wychowania fizycznego na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela była słuszna.

Uznać też w sprawie należało, że i słuszna była decyzja dyrektora szkoły co do rozwiązania stosunku pracy z powódką. Uznać bowiem trzeba, że samo kryterium nabycia praw emerytalnych jest wystarczającą przesłanką do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem w sytuacji gdy wszystkim zatrudnionym nauczycielom nie wystarcza godzin nauczania do pensum. Przecież taki nauczyciel, który nabywa prawa emerytalne ma pełne i stałe środki do życia i to wcale nie w niskiej wysokości. Musi więc ustąpić miejsca pracy młodszym koleżankom i kolegom. Zwłaszcza tak uważać należy w niniejszej sprawie, gdzie nauczyciele wychowania fizycznego w znacznej części są od powódki o wiele młodsi i mają na utrzymaniu rodziny w tym z pewnością uczące się dzieci. Kwestia więc tego, że nauczyciel R. S. został przywrócony wcześniej do pracy nie może tu mieć decydującego znaczenia w sprawie. Jest ponadto, jak wynika z akt, nie tylko nauczycielem mianowanym ale i dyplomowanym z uprawnieniami trenera piłki nożnej i instruktora piłki koszykowej, siatkowej, ręcznej, pływania i gimnastyki oraz posiada patenty żeglarza, sterownika i ratownika wodnego. Tak wysokie kwalifikacje i wiek 43 lat predysponuje go do bycia nauczycielem wychowania fizycznego w szkole sportowej jaką jest pozwany Zespół Szkół (...) w A.. Nowy dyrektor tego Zespołu Szkół mógł go więc przywrócić do pracy uznając wobec niego wypowiedzenie stosunku pracy za nieuzasadnione. Ponadto wówczas rzeczywiście z uwagi na większą ilość oddziałów w szkole i pójście na urlop macierzyński nauczyciela wychowania fizycznego I. C. była wystarczająca ilość godzina do pensum dla wszystkich nauczycieli.

W zaistniałej więc sytuacji, kiedy zwolnienie nauczyciela wynika z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, jak słusznie zauważa pozwany Zespół Szkół, można posłużyć się kryterium nabycia praw emerytalnych, nawet gdyby było to jedyne dające się zastosować kryterium. Tak należy uważać, że z okoliczności sprawy wynika, że zatrudnieni w pozwanym Zespole Szkół nauczyciele wychowania fizycznego mają podobny stopień awansu zawodowego, kwalifikacje, staż pracy, osiągnięcia i wyniki w pracy. Powódka nie wskazała aby ktoś z nauczycieli na tyle odbiegał od standardu w szkole aby z uwagi na inne jeszcze kryteria można z nim było rozwiązać stosunek pracy, choćby z uwagi na kryterium trwałych dochodów poza pensją nauczyciela. Brak też jest w sprawie ogólnie dostępnych okoliczności aby uznać, że zatrudnieni w pozwanym Zespole Szkół nauczyciele wychowania fizycznego rzeczywiście posiadali jakieś trwałe dochody i na tyle wysokie aby zapewniły im i ich rodzinie utrzymanie. Tylko przecież takie mogą być brane pod uwagę, a nie ogólne jakieś kryterium, że ktoś, jak E. P. czy R. S., prowadzi działalność gospodarczą. Jeżeli to jest bowiem drobna działalność gospodarcza wnikająca z własnego zaangażowania, to nie może być decydującym kryterium do zwolnienia. Drobną działalność gospodarczą może prowadzić każdy w celu przysporzenia sobie większych środków utrzymania. Może to też robić powódka. Jest wiele sposobów na „dorobienie” do pensji na etacie. Nie może natomiast być tak, że ktoś kto stara się wspomóc sobie w lepszym utrzymaniu kosztem zaangażowania i własnego czasu (np. prowadzi zajęcia aerobiku) będzie miał z tego powodu ujemne konsekwencje przy kwalifikacji do rozwiązania stosunku pracy będąc zatrudnionym na etacie.

W powyższych okolicznościach zarzuty dotyczące powódki ewentualnego niewłaściwego jej stosunku do współpracowników sąd w ogóle pominął przy ocenie okoliczności do rozwiązania stosunku pracy jako w zasadzie nieistotne. Sąd zauważa tylko, że siłą rzeczy są one zawsze brane w podtekście do podjęcia właściwej decyzji, gdyż nie pojawiają się od tak sobie. Stąd dyrektor pozwanego Zespołu Szkół tylko je zamiarkował nie chcąc dalej ich rozwijać, gdyż to inne okoliczności , jak słusznie uważał, decydowały o rozwiązaniu z powódką stosunku pracy.

Mając więc to wszystko na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo i zasądził od K. Z. na rzecz Zespołu Szkół (...)w A. kwotę 60 tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie. Zasądził też od K. Z. na rzecz Zespołu Szkół (...)w A. kwotę 90 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania za II instancję, w tym kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, orzekając o kosztach na podstawie na mocy art. 98 § 1 i § 3 kpc kierując się, podaną przez Sąd I instancji, zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i przyznając pełnomocnikowi strony pozwanej koszty zastępstwa procesowego w minimalnej wysokości przewidzianej przepisami prawa (§ 11 ust. 1 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów n pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U. 02.163.1349 z późn. zm.).