Tw 7/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
667/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 30 kwietnia 2012 r.
Sygn. akt Tw 7/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Rymar,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej o zbadanie zgodności:
1) ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 oraz art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 100a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 13 lit. b ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 i art. 7 Konstytucji;
3) art. 62e ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 Konstytucji;
4) art. 62j ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 92 ust. 1 Konstytucji;
5) art. 44b ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2, art. 47 i art. 51 ust. 1 i 5 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 2 lutego 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: ZZPiPP RP) o zbadanie zgodności: po pierwsze, ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 oraz art. 7 Konstytucji – „w związku z niedochowaniem zasad właściwej procedury ustawodawczej wobec skierowania projektu ustawy do pierwszego czytania na posiedzeniu komisji oraz innych uchybień zasadom prawidłowej procedury ustawodawczej”; po drugie, art. 100a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.; dalej: ustawa o prokuraturze) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 13 lit. b ustawy zmieniającej z art. 2 i art. 7 Konstytucji; po trzecie, art. 62e ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy zmieniającej z art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 62j ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy zmieniającej z art. 92 ust. 1 Konstytucji; po piąte, art. 44b ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 7 ustawy zmieniającej z art. 2, art. 47 i art. 51 ust. 1 i 5 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. Wola organu ogólnokrajowego, który zazwyczaj ma strukturę kolegialną, znajduje wyraz w podejmowanych przez niego uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statut), treść podjętej uchwały zostaje zaś zapisana w protokole z posiedzenia tego organu. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału uchwała ogólnokrajowego organu związku zawodowego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z inicjatywy tego podmiotu (zob. postanowienie TK z 1 lipca 2010 r., Tw 10/10, OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 243).
Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od ogólnokrajowego organu związku zawodowego, a nie od osoby, która go sporządziła i podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionego organu. Wobec powyższego konieczne jest dołączenie do wniosku odpisu uchwały tego organu. Treść uchwały i wniosku musi cechować minimalna zbieżność, która obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (wzorzec kontroli).
Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (np. pełnomocnika) zobligowany przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego do sporządzenia lub podpisania wniosku, złożenia go oraz reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Nie ulega przy tym wątpliwości, że powierzenie wykonania takiej uchwały konkretnie określonemu podmiotowi nie wpływa na ocenę legitymacji procesowej wnioskodawcy, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, gdyż w dalszym ciągu tylko ogólnokrajowy organ związku zawodowego jest uprawniony do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm, tzn. wyznaczenia zakresu zaskarżenia.
Ze względu na powyższe wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego, nie może być uznany za pismo skutecznie wszczynające postępowanie (art. 31 ust. 1 ustawy o TK).
2.1. Rada Główna ZZPiPP RP (dalej: Rada) podjęła 26 stycznia 2012 r. uchwałę nr 2/12, w której „po zapoznaniu się z przesłanym drogą mailową, wszystkim członkom Rady, »Wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (j.t. Dz. U. z 2011 r., Nr 270, poz. 1599 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192[«] postanowiła [po pierwsze] skierować powyższy wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, [po drugie] przekazać pełnomocnictwa do reprezentowania Rady przed Trybunałem Konstytucyjnym: (…) Przewodniczącemu Prezydium Rady Głównej, (…) Wiceprzewodniczącemu Rady Głównej, (…) Wiceprzewodniczącej Prezydium Rady Głównej i (…) członkowi Rady Głównej”.
Uchwały tej nie można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 2 lutego 2012 r.
2.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w uchwale nr 2/12 z 26 stycznia 2012 r. nie sprecyzowano ani przedmiotu, ani wzorców kontroli.
W konsekwencji należy stwierdzić, że podjęcie przez Radę uchwały, w której nie przedstawiono zarzutu niezgodności konkretnych przepisów ustaw z wyraźnie wskazanymi postanowieniami Konstytucji, musi być uznane za nieskutecznie złożone oświadczenie woli w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli bowiem uchwała podmiotu konstytucyjnie legitymowanego do złożenia wniosku (art. 191 ust. 1 pkt 4) nie wyznacza dokładnie zakresu zaskarżenia, to okoliczność ta uniemożliwia Trybunałowi przeprowadzenie abstrakcyjnej kontroli norm.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że tak rozumiana wadliwość uchwały stanowiącej podstawę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie może zostać uznana za brak formalny, który podlegałby usunięciu w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209).
2.3. Z doręczonego protokołu wynika, że wiceprzewodnicząca Prezydium Rady przeprowadziła „głosowanie telefoniczne nad skierowaniem do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (j.t. Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 przeprowadzonego w dniu 26 stycznia 2012 roku. W dniu 20 stycznia 2012 roku pełny tekst wniosku oraz wniosek w sprawie udzielenia pełnomocnictwa, wszyscy członkowie Rady Głównej otrzymali pocztą elektroniczną. W czasie przeznaczonym na składanie ewentualnych poprawek nie wniesiono żadnych poprawek merytorycznych”. Z uwagi na formę telefoniczną lista nazwisk nie zawiera podpisów osób uczestniczących w głosowaniu. Stąd nie ma przekonujących dowodów, że głosowanie w ogóle się odbyło.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że uchwała nr 2/12 z 26 stycznia 2012 r. ogranicza się do dokonania „po zapoznaniu się z [wnioskiem] przesłanym drogą mailową” zatwierdzenia „wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r.”. Oznacza to, że zatwierdzany wniosek musiał istnieć przed podjęciem uchwały, a tym samym nie mógł zostać sporządzony na podstawie i w wykonaniu tejże uchwały. Co istotne, nie stanowił on również załącznika do uchwały. Trybunał Konstytucyjny zwraca ponadto uwagę, że ani z protokołu, ani z samej uchwały nie wynika, że przesłany wniosek odpowiada (pod względem w szczególności przedmiotu i wzorców kontroli) wnioskowi, który wpłynął do Trybunału 2 lutego 2012 r. W samym wniosku jako jego podstawę powołano uchwałę „z 26 lutego 2012 r.”.
Należy zatem uznać, że w następstwie przedstawionego wyżej sposobu działania nie doszło do skutecznego złożenia przez Radę oświadczenia woli w sprawie wystąpienia z wnioskiem. Trybunał, związany zasadą legalizmu, nie może bowiem akceptować takiego postępowania, które prowadzi do przyznania podmiotowi, innemu niż wskazany w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, prawa decydowania o treści złożonego wniosku i zainicjowania tym samym postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Na marginesie należy zasygnalizować, że ani w powołanej uchwale, ani w samym wniosku nie odniesiono się do treści ust. 27 Regulaminu pracy Rady Głównej i Prezydium Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP i nie wyjaśniono, jakie „przypadki niecierpiące zwłoki” uzasadniały, zdaniem Rady, formę telefoniczną głosowania. Trybunał pomija kwestię niedopuszczalności przedstawionego sposobu procedowania, która wynika z niemożności sprawdzenia – przy wykorzystaniu przysługującego polskiemu sądowi konstytucyjnemu instrumentarium prawnego – ponad wszelką wątpliwość, że połączenia telefoniczne zostały nawiązane pomiędzy konkretnymi osobami, a rozmowy miały określony przebieg i dotyczyły wniosku o takiej, a nie innej treści i granicach zaskarżenia.
2.4. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zarówno skonkretyzowanie przedmiotu kontroli, tzn. wskazanie art. 44b, art. 62e, art. 62j, art. 100a ust. 10 ustawy o prokuraturze, jak i sprecyzowanie wzorców kontroli, tzn. powołanie art. 2, art. 7, art. 47, art. 51 ust. 1 i 5, art. 92 ust. 1 Konstytucji, nastąpiło dopiero w samym wniosku złożonym do Trybunału.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że pełnomocnik wnioskodawcy, (również podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek) jest zobowiązany do działania w granicach i w zakresie udzielonego umocowania. Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Wobec powyższego, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywany wniosek w zakresie, w jakim samoistnie konkretyzuje przedmiot i wzorce kontroli, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi ZZPiPP RP.
3. W dniu 2 kwietnia 2012 r., z inicjatywy wnioskodawcy, wpłynęła do Trybunału Konstytucyjnego podjęta przez Radę 29 marca 2012 r. uchwała nr 5 „w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw”.
3.1. W powołanej uchwale Rada „po zapoznaniu się z przesłanym drogą mailową, wszystkim członkom Rady, projektem zatytułowanym »Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw« (…) postanowiła (…) skierować do Trybunału Konstytucyjnego zgodny z projektem przedłożonym Radzie »Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…)« stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. (…) Mając na uwadze treść postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 8 marca 2012 r., sygn.. Tw 3/12 [Rada postanowiła] przesłać niniejszą uchwałę w ślad za wnioskiem (identycznym z wnioskiem stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały) z 26 stycznia 2012 r., nr RG 11/12”.
Uchwały tej nie można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 2 lutego 2012 r.
3.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w uchwale nr 5 Rada postanowiła „skierować do Trybunału Konstytucyjnego zgodny z projektem przedłożonym Radzie »Wniosek (…)« [z 26 stycznia 2012 r.] stanowiący załącznik do niniejszej uchwały”, podjętej 29 marca 2012 r.
Oznacza to, że wniosek musiał istnieć przed podjęciem uchwały, a tym samym nie mógł zostać sporządzony na podstawie i w wykonaniu tejże uchwały. Potwierdza to Rada, postanawiając w uchwale nr 5 „przesłać niniejszą uchwałę [podjętą 29 marca 2012 r.] w ślad za wnioskiem (identycznym z wnioskiem stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały) z 26 stycznia 2012 r.”, który wpłynął do Trybunału 2 lutego 2012 r. Znamienne jest, że we wniosku z 26 stycznia 2012 r. (złożonym do Trybunału 2 lutego 2012 r., a następnie „załączonym” do uchwały z 29 marca 2012 r.) wskazano jako jego podstawę uchwałę nr 2 z 26 lutego 2012 r. (zapewne chodzi o uchwałę z 26 stycznia 2012 r., która – co zostało wskazane wyżej – nie konkretyzowała przedmiotu ani wzorców kontroli).
Należy zatem uznać, że w następstwie przedstawionego wyżej sposobu działania nie doszło do skutecznego złożenia przez Radę takiego oświadczenia woli, które mogłoby zostać uznane za stanowiące podstawę wniosku podpisanego 26 stycznia 2012 r. i złożonego do Trybunału 2 lutego 2012 r.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Na marginesie należy zasygnalizować, że wnioskodawca nie doręczył ani protokołu z posiedzenia Rady, na którym podjęto 29 marca 2012 r. uchwałę nr 5, ani też listy obecności z podpisami uczestników głosowania.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 30 kwietnia 2012 r.
Sygn. akt Tw 7/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Rymar,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej o zbadanie zgodności:
1) ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 oraz art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 100a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 13 lit. b ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 i art. 7 Konstytucji;
3) art. 62e ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2 Konstytucji;
4) art. 62j ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 92 ust. 1 Konstytucji;
5) art. 44b ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192) z art. 2, art. 47 i art. 51 ust. 1 i 5 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.
UZASADNIENIE
W dniu 2 lutego 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: ZZPiPP RP) o zbadanie zgodności: po pierwsze, ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 203, poz. 1192; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 oraz art. 7 Konstytucji – „w związku z niedochowaniem zasad właściwej procedury ustawodawczej wobec skierowania projektu ustawy do pierwszego czytania na posiedzeniu komisji oraz innych uchybień zasadom prawidłowej procedury ustawodawczej”; po drugie, art. 100a ust. 10 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.; dalej: ustawa o prokuraturze) w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 13 lit. b ustawy zmieniającej z art. 2 i art. 7 Konstytucji; po trzecie, art. 62e ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy zmieniającej z art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 62j ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 12 ustawy zmieniającej z art. 92 ust. 1 Konstytucji; po piąte, art. 44b ustawy o prokuraturze w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 7 ustawy zmieniającej z art. 2, art. 47 i art. 51 ust. 1 i 5 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
2. Wola organu ogólnokrajowego, który zazwyczaj ma strukturę kolegialną, znajduje wyraz w podejmowanych przez niego uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statut), treść podjętej uchwały zostaje zaś zapisana w protokole z posiedzenia tego organu. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału uchwała ogólnokrajowego organu związku zawodowego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z inicjatywy tego podmiotu (zob. postanowienie TK z 1 lipca 2010 r., Tw 10/10, OTK ZU nr 4/B/2010, poz. 243).
Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od ogólnokrajowego organu związku zawodowego, a nie od osoby, która go sporządziła i podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionego organu. Wobec powyższego konieczne jest dołączenie do wniosku odpisu uchwały tego organu. Treść uchwały i wniosku musi cechować minimalna zbieżność, która obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (wzorzec kontroli).
Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (np. pełnomocnika) zobligowany przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego do sporządzenia lub podpisania wniosku, złożenia go oraz reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Nie ulega przy tym wątpliwości, że powierzenie wykonania takiej uchwały konkretnie określonemu podmiotowi nie wpływa na ocenę legitymacji procesowej wnioskodawcy, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, gdyż w dalszym ciągu tylko ogólnokrajowy organ związku zawodowego jest uprawniony do zainicjowania hierarchicznej kontroli zgodności norm, tzn. wyznaczenia zakresu zaskarżenia.
Ze względu na powyższe wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego, nie może być uznany za pismo skutecznie wszczynające postępowanie (art. 31 ust. 1 ustawy o TK).
2.1. Rada Główna ZZPiPP RP (dalej: Rada) podjęła 26 stycznia 2012 r. uchwałę nr 2/12, w której „po zapoznaniu się z przesłanym drogą mailową, wszystkim członkom Rady, »Wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (j.t. Dz. U. z 2011 r., Nr 270, poz. 1599 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192[«] postanowiła [po pierwsze] skierować powyższy wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, [po drugie] przekazać pełnomocnictwa do reprezentowania Rady przed Trybunałem Konstytucyjnym: (…) Przewodniczącemu Prezydium Rady Głównej, (…) Wiceprzewodniczącemu Rady Głównej, (…) Wiceprzewodniczącej Prezydium Rady Głównej i (…) członkowi Rady Głównej”.
Uchwały tej nie można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 2 lutego 2012 r.
2.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w uchwale nr 2/12 z 26 stycznia 2012 r. nie sprecyzowano ani przedmiotu, ani wzorców kontroli.
W konsekwencji należy stwierdzić, że podjęcie przez Radę uchwały, w której nie przedstawiono zarzutu niezgodności konkretnych przepisów ustaw z wyraźnie wskazanymi postanowieniami Konstytucji, musi być uznane za nieskutecznie złożone oświadczenie woli w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli bowiem uchwała podmiotu konstytucyjnie legitymowanego do złożenia wniosku (art. 191 ust. 1 pkt 4) nie wyznacza dokładnie zakresu zaskarżenia, to okoliczność ta uniemożliwia Trybunałowi przeprowadzenie abstrakcyjnej kontroli norm.
Jednocześnie trzeba podkreślić, że tak rozumiana wadliwość uchwały stanowiącej podstawę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie może zostać uznana za brak formalny, który podlegałby usunięciu w trybie art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209).
2.3. Z doręczonego protokołu wynika, że wiceprzewodnicząca Prezydium Rady przeprowadziła „głosowanie telefoniczne nad skierowaniem do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (j.t. Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2011 [r.] Nr 203, poz. 1192 przeprowadzonego w dniu 26 stycznia 2012 roku. W dniu 20 stycznia 2012 roku pełny tekst wniosku oraz wniosek w sprawie udzielenia pełnomocnictwa, wszyscy członkowie Rady Głównej otrzymali pocztą elektroniczną. W czasie przeznaczonym na składanie ewentualnych poprawek nie wniesiono żadnych poprawek merytorycznych”. Z uwagi na formę telefoniczną lista nazwisk nie zawiera podpisów osób uczestniczących w głosowaniu. Stąd nie ma przekonujących dowodów, że głosowanie w ogóle się odbyło.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że uchwała nr 2/12 z 26 stycznia 2012 r. ogranicza się do dokonania „po zapoznaniu się z [wnioskiem] przesłanym drogą mailową” zatwierdzenia „wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r.”. Oznacza to, że zatwierdzany wniosek musiał istnieć przed podjęciem uchwały, a tym samym nie mógł zostać sporządzony na podstawie i w wykonaniu tejże uchwały. Co istotne, nie stanowił on również załącznika do uchwały. Trybunał Konstytucyjny zwraca ponadto uwagę, że ani z protokołu, ani z samej uchwały nie wynika, że przesłany wniosek odpowiada (pod względem w szczególności przedmiotu i wzorców kontroli) wnioskowi, który wpłynął do Trybunału 2 lutego 2012 r. W samym wniosku jako jego podstawę powołano uchwałę „z 26 lutego 2012 r.”.
Należy zatem uznać, że w następstwie przedstawionego wyżej sposobu działania nie doszło do skutecznego złożenia przez Radę oświadczenia woli w sprawie wystąpienia z wnioskiem. Trybunał, związany zasadą legalizmu, nie może bowiem akceptować takiego postępowania, które prowadzi do przyznania podmiotowi, innemu niż wskazany w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, prawa decydowania o treści złożonego wniosku i zainicjowania tym samym postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Na marginesie należy zasygnalizować, że ani w powołanej uchwale, ani w samym wniosku nie odniesiono się do treści ust. 27 Regulaminu pracy Rady Głównej i Prezydium Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP i nie wyjaśniono, jakie „przypadki niecierpiące zwłoki” uzasadniały, zdaniem Rady, formę telefoniczną głosowania. Trybunał pomija kwestię niedopuszczalności przedstawionego sposobu procedowania, która wynika z niemożności sprawdzenia – przy wykorzystaniu przysługującego polskiemu sądowi konstytucyjnemu instrumentarium prawnego – ponad wszelką wątpliwość, że połączenia telefoniczne zostały nawiązane pomiędzy konkretnymi osobami, a rozmowy miały określony przebieg i dotyczyły wniosku o takiej, a nie innej treści i granicach zaskarżenia.
2.4. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zarówno skonkretyzowanie przedmiotu kontroli, tzn. wskazanie art. 44b, art. 62e, art. 62j, art. 100a ust. 10 ustawy o prokuraturze, jak i sprecyzowanie wzorców kontroli, tzn. powołanie art. 2, art. 7, art. 47, art. 51 ust. 1 i 5, art. 92 ust. 1 Konstytucji, nastąpiło dopiero w samym wniosku złożonym do Trybunału.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że pełnomocnik wnioskodawcy, (również podmiot sporządzający lub podpisujący wniosek) jest zobowiązany do działania w granicach i w zakresie udzielonego umocowania. Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.
Wobec powyższego, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że rozpatrywany wniosek w zakresie, w jakim samoistnie konkretyzuje przedmiot i wzorce kontroli, pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi ZZPiPP RP.
3. W dniu 2 kwietnia 2012 r., z inicjatywy wnioskodawcy, wpłynęła do Trybunału Konstytucyjnego podjęta przez Radę 29 marca 2012 r. uchwała nr 5 „w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw”.
3.1. W powołanej uchwale Rada „po zapoznaniu się z przesłanym drogą mailową, wszystkim członkom Rady, projektem zatytułowanym »Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw« (…) postanowiła (…) skierować do Trybunału Konstytucyjnego zgodny z projektem przedłożonym Radzie »Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…) oraz niektórych przepisów ustawy z 20 czerwca 1985 r. (…) w brzmieniu nadanym ustawą z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (…)« stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. (…) Mając na uwadze treść postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 8 marca 2012 r., sygn.. Tw 3/12 [Rada postanowiła] przesłać niniejszą uchwałę w ślad za wnioskiem (identycznym z wnioskiem stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały) z 26 stycznia 2012 r., nr RG 11/12”.
Uchwały tej nie można uznać za podstawę prawną wniosku, który wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego 2 lutego 2012 r.
3.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w uchwale nr 5 Rada postanowiła „skierować do Trybunału Konstytucyjnego zgodny z projektem przedłożonym Radzie »Wniosek (…)« [z 26 stycznia 2012 r.] stanowiący załącznik do niniejszej uchwały”, podjętej 29 marca 2012 r.
Oznacza to, że wniosek musiał istnieć przed podjęciem uchwały, a tym samym nie mógł zostać sporządzony na podstawie i w wykonaniu tejże uchwały. Potwierdza to Rada, postanawiając w uchwale nr 5 „przesłać niniejszą uchwałę [podjętą 29 marca 2012 r.] w ślad za wnioskiem (identycznym z wnioskiem stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały) z 26 stycznia 2012 r.”, który wpłynął do Trybunału 2 lutego 2012 r. Znamienne jest, że we wniosku z 26 stycznia 2012 r. (złożonym do Trybunału 2 lutego 2012 r., a następnie „załączonym” do uchwały z 29 marca 2012 r.) wskazano jako jego podstawę uchwałę nr 2 z 26 lutego 2012 r. (zapewne chodzi o uchwałę z 26 stycznia 2012 r., która – co zostało wskazane wyżej – nie konkretyzowała przedmiotu ani wzorców kontroli).
Należy zatem uznać, że w następstwie przedstawionego wyżej sposobu działania nie doszło do skutecznego złożenia przez Radę takiego oświadczenia woli, które mogłoby zostać uznane za stanowiące podstawę wniosku podpisanego 26 stycznia 2012 r. i złożonego do Trybunału 2 lutego 2012 r.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu z uwagi na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Na marginesie należy zasygnalizować, że wnioskodawca nie doręczył ani protokołu z posiedzenia Rady, na którym podjęto 29 marca 2012 r. uchwałę nr 5, ani też listy obecności z podpisami uczestników głosowania.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.