Pełny tekst orzeczenia

351/3/B/2015

POSTANOWIENIE
z dnia 25 czerwca 2015 r.
Sygn. akt Ts 187/15

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej T.S. w sprawie zgodności:
art. 280 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) z art. 20 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 8 maja 2015 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym), sporządzonej przez pełnomocnika, T.S. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 280 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613; dalej: o.p.). Skarżący zarzucił, że zaskarżony przepis o.p. w zakresie „wyłączającym zastosowanie przepisów rozdziału 4 działu IV tej ustawy (Załatwianie spraw) w brzmieniu z 6 maja 2015 r., w stosunku do czynności sprawdzających określonych w dziale V tej ustawy”, jest niezgodny z art. 20 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Z uzasadnienia skargi konstytucyjnej wynika, że została ona złożona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 9 listopada 2012 r. (nr PP-13/4402-2272/12/103/EM/12/273049) Naczelnik Urzędu Skarbowego w Zawierciu przedłużył termin dokonania zwrotu skarżącemu różnicy podatku od towarów i usług do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia tego podatku w ramach czynności sprawdzających. Rozstrzygnięcie to utrzymał w mocy Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach postanowieniem z 28 stycznia 2013 r. (nr PT-III-1/440712-0017/12/12/4256). Na powyższe postanowienie skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (dalej: WSA), który jednak oddalił ją wyrokiem z 29 sierpnia 2013 r. (sygn. akt III SA/Gl 766/13). W uzasadnieniu tego orzeczenia WSA stwierdził, że postępowanie organów podatkowych ma podstawę w obowiązujących przepisach o.p. i jest uzasadnione w świetle okoliczności sprawy skarżącego. W tym kontekście WSA przywołał w szczególności art. 272 i art. 274b § 1 o.p. Sąd administracyjny I instancji uznał także za usprawiedliwione wątpliwości organów podatkowych, będące przesłanką przedłużenia terminu dokonania zwrotu podatku.
Uzasadniając zarzut niekonstytucyjności art. 280 o.p., skarżący zaznaczył przede wszystkim, że w jego przekonaniu interpretacja art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) powinna prowadzić do uznania za dopuszczalne złożenie skargi wtedy, gdy „nie jest przewidziana droga prawna umożliwiająca zmianę sytuacji prawnej skarżącego. W takiej sytuacji nie jest wskazany [przez ustawodawcę] termin do wniesienia skargi”. Zdaniem skarżącego złożona przez niego skarga dotyczy zaś właśnie przypadku, w którym nie przysługuje mu żadna droga prawna do ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Następnie skarżący przytoczył szczegółowo treść przepisów o.p. zamieszczonych w rozdziale 4 działu IV tej ustawy, a dotyczących m.in. terminów załatwiania spraw, bezczynności organu, skargi na nieterminowość, odpowiedzialności i upoważnienia pracownika urzędu. Podkreślił w związku z tym niekonstytucyjność rozwiązania polegającego na wyłączeniu stosowania tych unormowań do czynności sprawdzających podejmowanych wobec podatnika. Szczególnie zaakcentował to, że nie istnieją środki prawne służące zdyscyplinowaniu działań organu podatkowego. W konkluzji skarżący stwierdził, że powyższe wyłączenie godzi w zasadę statuowaną w art. 20 Konstytucji oraz w prawo do sądu (art. 45 Konstytucji). Elementem składowym prawa do sądu jest zaś prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, które to uprawnienie powinno – zdaniem skarżącego – mieć odpowiednie zastosowanie do postępowania administracyjnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Artykuł 79 ust. 1 Konstytucji przyznaje każdemu, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, prawo do wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach. Przepis ten stwierdza jednocześnie, że zasady korzystania ze skargi konstytucyjnej określa ustawa. Wymóg uzyskania przez skarżącego ostatecznego orzeczenia został doprecyzowany w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z tym przepisem wniesienie skargi konstytucyjnej uzależnione jest od wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej, który to wymóg jest spełniony przez wydanie prawomocnego wyroku, ostatecznego orzeczenia lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Z powyższymi założeniami ściśle łączy się też – określony przez ustawodawcę – sposób obliczania terminu do wniesienia skargi (art. 46 ust. 1 ustawy o TK) oraz obowiązek dołączenia do skargi orzeczenia wydanego na podstawie zakwestionowanego w skardze przepisu wraz z podaniem daty jego doręczenia (art. 47 ust. 2 ustawy o TK).
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości to, że błędna jest taka interpretacja obowiązujących unormowań, która umożliwiałaby „zwolnienie” skarżącego z obowiązku uzyskania orzeczenia spełniającego wymogi określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a zarazem pozwalała na niespełnienie ustawowych przesłanek korzystania ze skargi. Także bowiem w sytuacji rozważanej przez skarżącego (wyłączenie drogi prawnej w określonej sprawie) niezbędne jest uzyskanie władczego rozstrzygnięcia organu władzy (sądu, organu administracji publicznej), które – taką drogę wyłączając – narusza przysługujące mu konstytucyjne wolności i prawa.
Wyżej opisanych przesłanek wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący nie spełnił.
Po pierwsze, skarżący nie dysponuje orzeczeniem, które spełniałoby wymogi przewidziane w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Skarżący nie wskazuje bowiem rozstrzygnięcia, które – mając podstawę w normie prawnej wywiedzionej z art. 280 o.p. – aktualizowałoby zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu, a w szczególności prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Tym samym zarzut sformułowany przez skarżącego nie ma odzwierciedlenia w treści jednostkowego rozstrzygnięcia wydanego w jego sprawie. Powoduje to, że skarga przyjmuje – niedozwoloną w świetle konstrukcji przyjętej przez ustrojodawcę – formę inicjowania abstrakcyjnej kontroli prawa przed Trybunałem.
Po drugie, zainicjowane przez skarżącego postępowanie w sprawie sądowej kontroli legalności postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach także nie doprowadziło do wydania ostatecznego orzeczenia, a uzyskaniu go – w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – jest niezbędnym warunkiem skorzystania ze skargi. Taka konstatacja jest następstwem niezłożenia przez skarżącego skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wydany w jego sprawie wyrok WSA. Trzeba jednak także zauważyć, że zarówno to orzeczenie, jak i poprzedzające je postanowienia organów podatkowych nie wykazują kwalifikacji związanej z koniecznością wydania ich na podstawie przepisu zakwestionowanego w skardze.

Uwzględniając powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 2 oraz art. 49 zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.