Pełny tekst orzeczenia

287/3/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 6 maja 2015 r.

Sygn. akt Ts 267/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Wojciech Hermeliński – przewodniczący

Stanisław Biernat – sprawozdawca

Marek Kotlinowski,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lutego 2015 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.J.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 26 września 2014 r. M.J. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji.

W przekonaniu skarżącego na podstawie zakwestionowanego przepisu –stanowiącego, że „[o]rzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby” – odmówiono mu rozpoznania zarzutu sformułowanego w skardze kasacyjnej, co prowadzi do naruszenia prawa do sądu oraz prawa do zaskarżania decyzji i wyroków wydanych w pierwszej instancji.

Postanowieniem z 16 lutego 2015 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał ustalił, że skarżący – mimo że nie zgadzał się z argumentami przytoczonymi w wydanym w jego sprawie wyroku sądu administracyjnego I instancji, a dotyczącymi amortyzacji samochodu Renault Messenger – nie zaskarżył tej części wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W konsekwencji organy i sądy administracyjne były związane ustaleniami poczynionymi we wcześniej toczącym się postępowaniu oraz oceną prawną tych ustaleń dokonaną przez ten sąd.

W uzasadnieniu postanowienia Trybunał stwierdził, że ponieważ skarżący nie uruchomił drogi odwoławczej na etapie postępowania sądowoadministracyjnego, więc nie mogło dojść do potencjalnego uchylenia wydanych decyzji w taki sposób, by ewentualny stan naruszenia praw podmiotowych skarżącego został wyeliminowany. Tym samym skarżący nie spełnił warunku merytorycznego rozpoznania skargi, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), tj. nie wyczerpał przysługującej mu drogi prawnej.

W zażaleniu na postanowienie Trybunału skarżący stwierdza, że przedmiotem skargi uczynił art. 170 p.p.s.a. i wynikające z niego związanie sądów administracyjnych oceną dokonaną przez sąd administracyjny orzekający wcześniej w tej samej sprawie. W uzasadnieniu zażalenia skarżący zauważa, że ze względu na treść art. 170 p.p.s.a. został pozbawiony „prawa do skutecznego zaskarżania decyzji i orzeczeń, które zostały wydane przez organy (…) ponownie rozpoznające sprawę”. Skarżący przypomina, że wyrok sądu I instancji uchylił zaskarżoną decyzję organu podatkowego. Dlatego też skarżący nie podziela argumentu, który został przytoczony w zaskarżonym postanowieniu, a zgodnie z którym mógł zakwestionować wyrok sądu administracyjnego I instancji w części dotyczącej amortyzacji samochodu, gdyż „samo uzasadnienie” nie może być przedmiotem zaskarżenia do NSA.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.



3. Dla rozpatrywanego zażalenia istotne znaczenie ma przypomnienie stanu faktycznego, w związku z którym została wniesiona rozpatrywana skarga konstytucyjna.



3.1. Decyzją z 3 sierpnia 2006 r. (znak: PD/4410/2/95/12/2006) Naczelnik Urzędu Skarbowego w Tychach określił skarżącemu zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r. Decyzją z 8 grudnia 2006 r. (znak: PB-II-1/4117-0034/06/1) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Na to rozstrzygnięcie skarżący złożył skargę. Wyrokiem z 22 października 2007 r. (sygn. akt I SA/Gl 63/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach (dalej: WSA w Gliwicach) uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu orzeczenia WSA w Gliwicach odniósł się, między innymi, do kwestii wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od samochodu Renault Messenger. W tej części sąd przyznał rację organom podatkowym, które zakwestionowały możliwość amortyzacji środka trwałego (samochodu) dlatego, że był on niesprawny technicznie i w związku z tym niewykorzystywany w działalności gospodarczej. W pozostałej części wyrok WSA w Gliwicach był dla skarżącego korzystny. Orzeczenie to nie zostało zaskarżone skargą kasacyjną do NSA.

Skutkiem wyroku wydanego przez WSA w Gliwicach było uchylenie przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego w Tychach z 3 sierpnia 2006 r.

Decyzją z 30 listopada 2010 r. (nr PD/4210-2/95-05/24/10/II/AKJ) Naczelnik Urzędu Skarbowego w Tychach ponownie określił skarżącemu zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Decyzję tę utrzymał w mocy Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach decyzją z 25 lutego 2011 r. (znak: PB-II-1/4117-0043/10/1). Na to rozstrzygnięcie skarżący złożył skargę, którą wyrokiem z 6 lipca 2011 r. (sygn. akt I SA/Gl 256/11) WSA w Gliwicach oddalił. Następnie wyrokiem z 25 września 2013 r. (sygn. akt II FSK 2684/11) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny, odwoławszy się do art. 170 p.p.s.a., stwierdził, że – w zakresie rozpoznania zarzutu dotyczącego amortyzacji środka trwałego – jest związany ustaleniami prawomocnie dokonanymi w sprawie przez orzekający wcześniej WSA w Gliwicach.



4. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje swoje stanowisko zawarte w zakwestionowanym postanowieniu, zgodnie z którym przepisy p.p.s.a. umożliwiają stronie postępowania sądowoadministracyjnego zakwestionowanie wyroku zawierającego ocenę prawną niekorzystną dla strony.



4.1. Wniosek taki wynika z treści art. 176 p.p.s.a. stanowiącego, że „[s]karga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany”.



4.2. Trybunał podkreśla, że skargę kasacyjną można wnieść zarówno wtedy, gdy w sentencji wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę nie można wyróżnić części (a więc gdy sentencja zawiera jedno, pojedyncze, logiczne i językowo niepodzielne sformułowanie), jak i wtedy, gdy sąd zawarł w niej jeszcze inne rozstrzygnięcia sądowe. Wprawdzie art. 176 p.p.s.a. stanowi jedynie o możliwości uchylenia lub zmiany orzeczenia (czyli – innymi słowy – wyroku), a nie samego uzasadnienia, ale nie podzielając argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, można ją kwestionować w ramach wniesionej skargi kasacyjnej (wyrok NSA z 17 marca 2010 r. sygn. akt II FSK 1825/08, CBOSA). Dopuszczalne jest zaskarżenie części wyroku sądu administracyjnego I instancji, choć skarga kasacyjna i tak obejmuje całe orzeczenie. Trybunał Konstytucyjny podziela więc pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony w wyroku z 25 października 2005 r. (sygn. akt FSK 2262/04), zgodnie z którym „[m]ożliwość zaskarżenia wyroku w części, wynikająca z art. 176 p.p.s.a., dotyczy sytuacji, w której przedmiotem skargi kasacyjnej są nie wszystkie z odrębnych rozstrzygnięć zawartych w tym wyroku a nadto gdy ewentualne uchylenie wyroku w zaskarżonej części pozostanie bez wpływu na pozostałe (to jest nieobjęte skargą kasacyjną) rozstrzygnięcia” (CBOSA).



4.3. Trybunał podkreśla, że wyczerpanie drogi prawnej (w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK) wymaga rozważenia zasadności zaskarżania orzeczeń sądów administracyjnych I instancji, także wtedy, gdy orzeczenie uchyla zakwestionowaną decyzję. Wyrok sądu zawiera bowiem z reguły rozstrzygnięcie o kilku odrębnych prawach, co rodzi konieczność oceny skutków tego wyroku w kontekście każdego z praw.



5. Niepodważenie przez skarżącego ustalenia, zgodnie z którym skarżący nie wyczerpał drogi prawnej, skutkuje – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nieuwzględnieniem zażalenia.