Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Dorota Elżbieta Zarzecka

SO del. Piotr Prusinowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 września 2013 r. w B.

sprawy z odwołania K. A.

przy udziale zainteresowanej A. A. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników dla A. i K. małżeństwa A.

na skutek apelacji wnioskodawcy K. A. i zainteresowanej A. A. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 grudnia 2012 r. sygn. akt III U 389/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że stwierdza iż K. A. i A. A. (1) od 1 kwietnia 2012 roku podlegają powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i nie mają obowiązku opłacania składek,

II.  zasądza od Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w B. na rzecz K. i A. A. (1) łącznie 210 złotych (dwieście dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sygn. akt III AUa 307/13

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 22 maja 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 roku, Nr 50, poz. 291 ze zm.) i ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za 2012 rok (Dz. U. z dnia 1 lutego 2012 roku, poz. 123) stwierdził wobec A. A. (1) i K. A. podleganie powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i obowiązek opłacania składek od dnia 1 kwietnia 2012 roku. Do opłacania składek za osoby wymienione w decyzji są zobowiązani oboje A. i K. A.. Należność z tytułu składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne tych osób wynosi 36 złotych.

K. A. w odwołaniu od powyższej decyzji wnosił o jej zmianę i ustalenie, że nie ma obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2013 roku wydanym na rozprawie, Sąd Okręgowy wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanej A. A. (1) (k. 14).

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania wyrokiem z dnia 18 grudnia 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzje i stwierdził, że od dnia 1 kwietnia 2012 roku K. A. i A. A. (1) nie podlegają powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i obowiązkowi opłacania składek. Sąd Okręgowy powołując się na treść art. 38 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz art. 2 ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za 2012 rok ustalił, że K. A. użytkuje 1/7 części działki nr (...) o ogólnej powierzchni 2,26 hektarów, tj. użytkuje część o powierzchni 0,56 hektarów. W celu ustalenia, jaką część gruntów użytkuje wnioskodawca, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadków E. D. i R. P.. Świadkowie ci wskazali, że K. A. jest współwłaścicielem działki w 1/7 części i w tym zakresie ją uprawia. Właścicielami przedmiotowej działki są: M. Z. w 5/7 części, oraz K. A. i R. P. po 1/7 części. M. Z. wydzierżawił swoją część Z. D.. Z. D. pobiera od dzierżawionej części dopłaty unijne. Także M. Z. w swoich zeznaniach potwierdził, że jest współwłaścicielem działki położonej w S. w 5/7 części, pozostałymi współwłaścicielami są K. A. i R. P. w częściach po 1/7. Działka jest opalikowana, zatem wiadomym jest, która część do kogo należy. W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadków wyraźnie wskazują, że łączny posiadany i użytkowany przez wnioskodawcę obszar użytków rolnych w jego gospodarstwie wynosi 0,56 hektarów. Konsekwencją tego zaś ustalenia było przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że A. i K. A. nie są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, bowiem posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni poniżej 6 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych. Sąd Okręgowy nie orzekł o kosztach zastępstwa procesowego, bowiem taki wniosek na rozprawie ze strony odwołującego nie był złożony. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.

A. i K. A. zaskarżyli powyższy wyrok całości, zarzucając mu naruszenie:

1.  przepisów postępowania tj.:

a)  art. 321 kpc poprzez wyrokowanie ponad żądanie,

b)  art. 108 § 1 kpc poprzez nieorzeczenie co do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego należnych od pozwanego Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz K. A. i A. A. (1)

2.  przepisów prawa materialnego tj. art. 66 ust. 1 pkt 1 litera b ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez orzeczenie, że A. i K. A. nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Wskazując na powyższe, A. i K. A. wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, że podlegają powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, lecz nie mają obowiązku uiszczenia składek ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz skarżących kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że decyzja zaskarżona w niniejszej sprawie dotyczyła podlegania A. A. (1) i K. A. powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu i obowiązku opłacenia składki na to ubezpieczenie. K. A. w odwołaniu od powyższej decyzji kwestionował jedynie obowiązek opłacenia składek na to ubezpieczenie. Stąd też, jak słusznie wskazali skarżący w apelacji, Sąd Okręgowy, ustalając niepodleganie powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu orzekł ponad zakres zaskarżenia decyzji. Kwestia podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu nie była kwestią sporną w niniejszej sprawie. Z treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wynikało, iż przedmiotem ustaleń była jedynie powierzchnia faktycznie uprawianego przez K. A. gospodarstwa rolnego, co z kolei miało wpływ na wymiar składki na ubezpieczenie zdrowotne i ustalenie, kto jest płatnikiem tej składki.

W zakresie ustalenia powierzchni gospodarstwa rolnego, które uprawia K. A., Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione w tym zakresie przyjmuje za swoje.

K. A. i A. A. (1) byli właścicielami i użytkowali jedynie 1/7 nieruchomości położonej w S. o numerze 223, co stanowiło 0,56 hektara. Zatem nie sposób obarczać wnioskodawców obowiązkiem zapłaty składek od pozostałych części nieruchomości. Zgodnie z art. 2. ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o składakach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za 2012 rok od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 2, za każdą osobę podlegającą ubezpieczeniu, wynosi 1 zł za każdy pełny hektar przeliczeniowy użytków rolnych w gospodarstwie rolnym, przyjęty dla celów ustalenia wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne rolników. W gospodarstwach rolnych o powierzchni poniżej 1 hektara przeliczeniowego użytków rolnych składka wynosi 1 zł. Zatem w przepisie tym znajduje się odwołanie do hektara przeliczeniowego użytków rolnych w gospodarstwie rolnym, przyjętego dla celów ustalenia wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Natomiast nie ulega wątpliwości, iż dla celów objęcia ubezpieczeniom społecznym rolników domniemywa się, że właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach (art. 38 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników). K. A. jest właścicielem gruntów o powierzchni 0,56 hektara i postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd Okręgowy wykazało, że na takiej powierzchni prowadzi działalność rolniczą.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 1 litera a ustawy z dnia 13 stycznia 2012 roku o składkach na ubezpieczenie zdrowotne rolników za 2012 rok w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2013 roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne w gospodarstwach rolnych o powierzchni poniżej 6 hektarów przeliczeniowych użytków rolnych, przyjętych dla celów ustalenia wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne rolników opłaca Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zatem skoro gospodarstwo rolne, w którym A. i K. A. prowadzili działalność rolniczą nie przekraczało 6 hektarów przeliczeniowych, to nie są oni płatnikami składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzenie w wyroku o niepodleganiu powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu jest wadliwe, dlatego też, uwzględniając apelację, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i orzekł o podleganiu ubezpieczeniu i temu, iż skarżący nie mają obowiązku opłacania składek (punkt I wyroku).

Odnosząc się natomiast do kosztów procesu, należy wskazać, iż wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wyrażonemu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, pełnomocnik K. A. i A. A. (1) wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy i zainteresowanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w piśmie procesowym (k. 16). Zatem skoro zgłoszono takie żądanie, powinno ono zostać uwzględnione, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 kpc.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc w związku z art. 98 kpc i w związku z § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1349 ze zm.) zasadził na rzecz A. i K. A. kwotę 210 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje, na którą składają się: 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w I instancji, 120 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w II instancji oraz 30 złotych tytułem zwrotu opłaty od apelacji.