Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SW 30/15
POSTANOWIENIE
Dnia 16 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z protestu R. L.
przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
przy udziale:
1) Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej,
2) Prokuratora Generalnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 16 czerwca 2015 r.,
postanawia:
pozostawić protest bez dalszego biegu.
UZASADNIENIE
R. L. wniósł w ustawowym terminie do Sądu Najwyższego protest przeciwko
ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, w którym powołując się na
naruszenie przez Komisję Wyborczą wyborczych praw obywatelskich wniósł „o
uznanie wyników wyborów za nieobowiązujące i nakazanie przeprowadzenia
ponownych wyborów w całości lub części okręgów wyborczych to jest w […] i
województwie w., w których naruszenie praw wyborczych miało miejsce w sposób
mogący mieć wpływ na wynik głosowania w dn. 24.05.2015 r.”. Powołując się na
przepisy nieobowiązującej już ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. 2010 r. Nr 72, poz.467
2
ze zm.) wnoszący protest wskazał, że bardzo wielu obywateli w […] i województwie
m. nie mogło wziąć czynnego udziału w głosowaniu, co stanowi przestępstwo
przeciwko wyborom. Wskazał, że mimo kolosalnego postępu w obiegu informacji i
wprowadzenia systemu rejestracji obywateli PESEL dostępnego przez
uprawnionych w ciągu kilku chwil, komisje wyborcze nie stosują się do wymogów
prawa i nie weryfikują obywateli i ich praw wyborczych i politycznych przy pomocy
komputera, lecz tylko na podstawie meldunku w dowodzie. Jednocześnie komisje
wyborcze miały niczym nieograniczoną możliwość dopisywania ręcznie do listy
wyborców osób bezdomnych, nigdzie nie zamieszkałych z braku środków na
mieszkanie. Wnoszący protest poinformował, załączając również kopię pisma, że o
naruszeniu prawa, które miało wpływ na wynik wyborów, powiadomił też Policję
oraz „organizatora głosowania Urząd Gminy dzielnicy B.”.
Państwowa Komisja Wyborcza wyraziła opinię, że protest jest bezzasadny.
Prokurator Generalny przedstawiając swoje stanowisko w przedmiocie protestu
wniósł o pozostawienie go bez dalszego biegu, wskazując, że zarzuty R. L.
zdefiniowane przez niego jako przestępstwo są faktycznie krytyką systemu
wyborczego opartego na przepisach uchylonej ustawy z dnia 27 września 1990 r. o
wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasady wnoszenia protestów wyborczych określa ustawa z dnia 5 stycznia
2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112 ze zm.). Zgodnie z
art. 82 § 1 tej ustawy przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu
lub wyborowi określonej osoby może być wniesiony protest z powodu:
1) dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale
XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie
wyników głosowania lub wyników wyborów lub 2) naruszenia przepisów kodeksu
dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów,
mającego wpływ na wynik wyborów. Wszelkie inne zarzuty, w tym na przykład
dotyczące własnej oceny przepisów wyborczych, stanowią wyjście poza
przewidziany Kodeksem wyborczym przedmiot protestu, co czyni go
3
niedopuszczalnym (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 listopada 2007 r.,
III SW 30/07, niepubl.).
Autor protestu podniósł zarzut przestępstwa przeciwko wyborom, mającego
wynikać z działań komisji wyborczej w […] i województwie […] wobec ubogich
obywateli, którzy nie są nigdzie zameldowani, a polegającego na tym, że bardzo
wiele z tych osób nie mogło wziąć czynnego udziału w głodowaniu w wyborach
Prezydenta RP. W ocenie wnoszącego protest podstawowym warunkiem prawa do
głosowania był wymóg posiadania meldunku lub mieszkania, co związane jest z
posiadaniem pracy, osiąganiem dochodów, które można przeznaczyć na wynajem
lub kupno lokalu mieszkalnego.
Sąd Najwyższy podziela stanowisko Prokuratora Generalnego, że
podnoszone przez autora protestu zarzuty, określone przez niego jako
przestępstwo przeciwko wyborom, stanowią w istocie krytykę systemu wyborczego
opartego na przepisach nieobowiązującej już ustawy z dnia 27 września 1990 r. o
wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiot protestu nie odnosi się
zatem do dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w
rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania,
ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów, a do podnoszącego przez
autora protestu problemu wykluczenia z wyborów osób nigdzie niezamieszkałych.
Jednocześnie trafnie wyjaśnia uczestnik postępowania Państwowa Komisja
Wyborcza, że przepisy prawa wyborczego nie wiążą udziału w wyborach z faktem
posiadania mieszkania, czy adresu zamieszkania. Osoby nieposiadające miejsca
zamieszkania mogą zatem realizować swoje prawa obywatelskie w zakresie prawa
do głosowania. Zgodnie z art. 19 § 1 Kodeksu wyborczego wyborcy stale
zamieszkali na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały wpisywani są do
rejestru wyborców, jeżeli złożą w tej sprawie w urzędzie gminy pisemny wniosek.
Przepis ten stosuje się odpowiednio do wyborcy nigdzie niezamieszkałego,
przebywającego stale na obszarze gminy (art. 19 § 2 Kodeksu wyborczego). Art. 28
§ 1 Kodeksu wyborczego stanowi natomiast, że wyborca, na jego pisemny wniosek
wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w piątym dniu przed dniem wyborów, jest
dopisywany do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania na
obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce jego stałego zamieszkania albo w
4
której czasowo przebywa. Również ten przepis stosuje się odpowiednio do wyborcy
nigdzie niezamieszkałego, przebywającego na obszarze gminy (art. 28 § 4
Kodeksu wyborczego).
Zgodnie z art. 321 § 3 Kodeksu wyborczego wnoszący protest przeciwko
wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej powinien sformułować w nim zarzuty oraz
przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty. Zgodnie z
art. 322 § 1 Kodeksu wyborczego Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu
protest niespełniający warunków określonych w art. 321 (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z 12 października 2000 r., III SW 19/00, niepubl.; z 13 października
2000 r., III SW 25/00, niepubl.; z 17 października 2000 r., III SN 53/00, niepubl., z
18 października 2001 r., III SW 43/01, niepubl.).
Zarzuty przedstawione przez wnoszącego protest nie mieszczą się w
przedmiocie protestu określonym w art. 321 Kodeksu wyborczego, lecz polegają na
krytyce systemu wyborczego w opisanym wyżej zakresie. Autor protestu nie
przedstawia także żadnych dowodów świadczących o istnieniu lub nieistnieniu
pewnych faktów, które zarazem umożliwiają przekonanie, że zarzucane w proteście
działanie lub zaniechanie jest przestępstwem przeciwko wyborom w myśl
przepisów Kodeksu karnego albo postępowaniem sprzecznym z przepisami
wyborczymi dotyczącymi głosowania, ustalania wyników głosowania i wyników
wyborów.
Z powyższych względów, na podstawie art. 322 § 1 w związku z art. 321 § 3
oraz art. 82 § 1 Kodeksu wyborczego postanowiono o pozostawieniu protestu
wyborczego bez dalszego biegu.