Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 27/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z wniosku A. C.
przy uczestnictwie D. C., J. C., A. G., F. K., M. K., M. K. i T.N.
o uregulowanie własności nieruchomości rolnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 czerwca 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy A. C.
na postanowienie Sądu Okręgowego w C.
z dnia 31 lipca 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 31 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w C. odrzucił
apelację wnioskodawcy A. C. od postanowienia Sądu Rejonowego w M. z dnia 14
maja 2014 r., którym ten Sąd odrzucił wniosek o uregulowanie własności
nieruchomości rolnej. Przyczyną odrzucenia wniosku było ustalenie istnienia
ostatecznej decyzji administracyjnej, wydanej przed dniem 6 kwietnia 1982 r., którą
zakończono postępowanie uwłaszczeniowe dotyczące działki oznaczonej we
wniosku. Sąd Rejonowy uznał, że istnienie tej decyzji oznacza wystąpienie ujemnej
przesłanki procesowej, uzasadniające odrzucenie wniosku na podstawie art. 199 §
1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.
Sąd Okręgowy odrzucając apelację wnioskodawcy od powyższego
postanowienia zwrócił uwagę, że postanowienie o odrzuceniu wniosku
o uregulowanie własności gospodarstwa rolnego jest postanowieniem formalnym
kończącym postępowanie w sprawie, zatem od takiego postanowienia przysługuje
zażalenie, a nie apelacja. Termin zaś do wniesienia zażalenia jest tygodniowy
i liczy się od doręczenia postanowienia. Pełnomocnik wnioskodawcy potwierdził
odbiór postanowienia wraz z jego uzasadnieniem w dniu 5 czerwca 2014 r. (k. 167),
zatem termin do złożenia zażalenia upłynął w dniu 12 czerwca 2014 r. Pełnomocnik
wnioskodawcy wniósł środek odwoławczy nazwany apelacją w dniu 13 czerwca
2014 r. (k. 172). Wobec tego Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja stanowi
w istocie spóźnione zażalenie, złożone z przekroczeniem ustawowego terminu
i z tej przyczyny podlegające odrzuceniu.
Wnioskodawca zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem w całości
i wniósł o jego o uchylenie oraz przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia
przez Sąd Okręgowy w C. na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c.
Skarżący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie art. 518 w związku
z art. 367 § 1 i 2 oraz art. 369 § 1 k.p.c. polegające na przyjęciu, że postanowienie
Sądu Rejonowego w M. z dnia 14 maja 2014 r. stanowi postanowienie
o charakterze formalnym, wobec którego przysługuje zażalenie jako środek
zaskarżenia, podczas gdy postanowienie to zapadło po przeprowadzeniu rozprawy
3
w postępowaniu nieprocesowym i stanowiło postanowienie co do istoty sprawy,
zatem właściwym środkiem odwoławczym od powyższego postanowienia jest
apelacja.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew zarzutom skarżącego postanowienie sądu pierwszej instancji, którym
odrzucono wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego, jest
postanowieniem formalnym kończącym postępowanie w sprawie, w związku
z czym przysługuje od niego zażalenie, a nie apelacja.
W kodeksie postępowania cywilnego przyjęty został podział orzeczeń w ten
sposób, że sąd w toku procesu orzeka wyrokiem co do istoty sporu, natomiast
postanowieniem rozstrzyga nasuwające się kwestie natury proceduralnej.
Taki sam podział orzeczeń dotyczy postępowania nieprocesowego, z tym,
że w postępowaniu tym sąd nie wydaje wyroków, lecz postanowienia.
Także jednak w postępowaniu nieprocesowym wyróżnia się postanowienia co do
istoty sprawy oraz postanowienia formalne. Postanowienia co do istoty sprawy
rozstrzygają merytorycznie o zasadności wniosku, podczas gdy postanowienia
formalne dotyczą wyłącznie kwestii proceduralnych, w tym m.in. kwestii
dopuszczalności rozstrzygania w sprawie, w której ten sam przedmiot został
uregulowany ostateczną decyzją administracyjną.
Z uzasadnienia zaskarżonego apelacją postanowienia wynika w sposób
niebudzący wątpliwości, że Sąd Rejonowy nie rozstrzygał o zasadności wniosku
o uregulowanie własności gospodarstwa rolnego, bowiem uznał, że wniosek taki
podlega odrzuceniu na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.,
ponieważ przedmiot tego wniosku został już uregulowany ostateczną decyzją
administracyjną, która nie może być uchylona i z tej przyczyny orzekanie
w tym przedmiocie jest niedopuszczalne. Wydanie takiego postanowienia po
przeprowadzeniu rozprawy nie zmienia, wbrew podnoszonym w zażaleniu
zarzutom, charakteru formalnego orzeczenia i nie powoduje jego zmiany
w orzeczenie co do istoty sprawy. O charakterze postanowienia nie decyduje
bowiem to, czy zostało wydane po przeprowadzeniu rozprawy, lecz jego treść,
przesłanki rozstrzygnięcia i przyjęta podstawa prawna.
4
Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że właściwym środkiem zaskarżenia
postanowienia Sądu Rejonowego w M. jest zażalenie, a nie apelacja i odrzucił
zażalenie nazwane apelacją wobec uchybienia terminowi do jego wniesienia.
Wobec powyższego, na podstawie art. 39514
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.