I CSK 592/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:22-09-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 592/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Protokolant Justyna Kosińska
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta m. W.
przeciwko B. O., R. O., Z. K.,
R. O. i I.J.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 13 sierpnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 17 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta W. wniósł o
uzgodnienie z rzeczywistym stanem prawnym księgi wieczystej nr […] prowadzonej
przez Sąd Rejonowy dla działki nr 40/2 przez wpisanie jego w dziale II, w miejsce
figurujących dotychczas pozwanych.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 30 czerwca 2011 r. oddalił powództwo. Ustalił, że
wpis pozwanych jako właścicieli został dokonany na podstawie postanowienia Sądu
Rejonowego z dnia 18 kwietnia 2001 r. o dziale spadku, przyznającego tę działkę
pozwanym na współwłasność w częściach równych. Postanowienie to z mocy art.
365 § 1 k.p.c. wiąże Sąd także w niniejszym postępowaniu, stąd też powoływanie
się przez powoda na fakt, że nieruchomość ta została wywłaszczona decyzją
Prezydium Rady Narodowej m. W. z dnia 24 lipca 1967 r. jest bezskuteczne.
Apelacja powoda od tego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu
Okręgowego w W. z dnia 17 grudnia 2013 r., który podzielił stanowisko prawne
Sądu I - ej Instancji.
W skardze kasacyjnej od tego orzeczenia powód w podstawie procesowej zarzucił
naruszenie art. 365 k.p.c. oraz art. 688 k.p.c. w zw. z art. 624 § 1 k.p.c.,
a w podstawie materialnoprawnej art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca o księgach
wieczystych i hipotece, dalej: „u.k.w.h.” i wniósł o jego uchylenie i przekazanie
sprawy Sądowi Odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Nietypowość niniejszej sprawy polega na tym, że doszło w niej do swoistej
konkurencji dwóch dokumentów urzędowych, mogących być, stosownie do art. 31
ust. 1 u.k.w.h., podstawą wpisu w dziale II księgi wieczystej właścicieli
nieruchomości, tj. decyzji o wywłaszczeniu z dnia 24 lipca 1967 r., na którą
powołuje się powód oraz postanowienia Sądu o dział spadku z dnia 18 kwietnia
2001 r., przyznającego nieruchomość pozwanym, które stało się przesłanką
ujawnienia ich prawa własności w księdze. Sądy obu instancji, powołując się na art.
365 § 1 k.p.c., uznały, że są związane treścią postanowienia Sądu, w związku
z czym oceniły, iż żądanie powoda jest prawnie bezskuteczne. Uszło jednak ich
3
uwagi, że w naszym systemie prawnym obowiązuje jednocześnie zasada związania
sądów prawomocną (ostateczną) decyzją administracyjną, potwierdzona w uchwale
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r.,
III CZP 46/07 (OSNC 2008, nr 3, poz. 30). W uzasadnieniu tej uchwały wskazano,
że zasada ta doznaje ograniczenia jedynie w przypadku bezwzględnej nieważności
decyzji administracyjnej, o którym w sprawie niniejszej nie było mowy. W związku
z tym trzeba uwzględnić, że podobny zbieg dwóch różnych tytułów o różnej treści
do nieruchomości wpisanej w księdze wieczystej był przedmiotem rozpoznawania
przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2012 r. w sprawie V CSK 51/11
(OSNC 2012, nr 6, poz. 78). Sąd Najwyższy uznał w tamtej sprawie, że w sytuacji,
w której istnieją dwa sprzeczne tytuły własności nieruchomości w postaci
ostatecznej decyzji administracyjnej i prawomocnego wyroku, sąd rozstrzyga,
kto jest właścicielem nieruchomości. W zaskarżonym wyroku zabrakło
pogłębionych rozważań w tej zasadniczej materii, stąd też nie mógł się on ostać.
Dlatego na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 2 k.p.c. orzeczono
jak na wstępie.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
Protokolant Justyna Kosińska
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa - Prezydenta m. W.
przeciwko B. O., R. O., Z. K.,
R. O. i I.J.
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 13 sierpnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 17 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Skarb Państwa reprezentowany przez Prezydenta Miasta W. wniósł o
uzgodnienie z rzeczywistym stanem prawnym księgi wieczystej nr […] prowadzonej
przez Sąd Rejonowy dla działki nr 40/2 przez wpisanie jego w dziale II, w miejsce
figurujących dotychczas pozwanych.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 30 czerwca 2011 r. oddalił powództwo. Ustalił, że
wpis pozwanych jako właścicieli został dokonany na podstawie postanowienia Sądu
Rejonowego z dnia 18 kwietnia 2001 r. o dziale spadku, przyznającego tę działkę
pozwanym na współwłasność w częściach równych. Postanowienie to z mocy art.
365 § 1 k.p.c. wiąże Sąd także w niniejszym postępowaniu, stąd też powoływanie
się przez powoda na fakt, że nieruchomość ta została wywłaszczona decyzją
Prezydium Rady Narodowej m. W. z dnia 24 lipca 1967 r. jest bezskuteczne.
Apelacja powoda od tego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu
Okręgowego w W. z dnia 17 grudnia 2013 r., który podzielił stanowisko prawne
Sądu I - ej Instancji.
W skardze kasacyjnej od tego orzeczenia powód w podstawie procesowej zarzucił
naruszenie art. 365 k.p.c. oraz art. 688 k.p.c. w zw. z art. 624 § 1 k.p.c.,
a w podstawie materialnoprawnej art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca o księgach
wieczystych i hipotece, dalej: „u.k.w.h.” i wniósł o jego uchylenie i przekazanie
sprawy Sądowi Odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Nietypowość niniejszej sprawy polega na tym, że doszło w niej do swoistej
konkurencji dwóch dokumentów urzędowych, mogących być, stosownie do art. 31
ust. 1 u.k.w.h., podstawą wpisu w dziale II księgi wieczystej właścicieli
nieruchomości, tj. decyzji o wywłaszczeniu z dnia 24 lipca 1967 r., na którą
powołuje się powód oraz postanowienia Sądu o dział spadku z dnia 18 kwietnia
2001 r., przyznającego nieruchomość pozwanym, które stało się przesłanką
ujawnienia ich prawa własności w księdze. Sądy obu instancji, powołując się na art.
365 § 1 k.p.c., uznały, że są związane treścią postanowienia Sądu, w związku
z czym oceniły, iż żądanie powoda jest prawnie bezskuteczne. Uszło jednak ich
3
uwagi, że w naszym systemie prawnym obowiązuje jednocześnie zasada związania
sądów prawomocną (ostateczną) decyzją administracyjną, potwierdzona w uchwale
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r.,
III CZP 46/07 (OSNC 2008, nr 3, poz. 30). W uzasadnieniu tej uchwały wskazano,
że zasada ta doznaje ograniczenia jedynie w przypadku bezwzględnej nieważności
decyzji administracyjnej, o którym w sprawie niniejszej nie było mowy. W związku
z tym trzeba uwzględnić, że podobny zbieg dwóch różnych tytułów o różnej treści
do nieruchomości wpisanej w księdze wieczystej był przedmiotem rozpoznawania
przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2012 r. w sprawie V CSK 51/11
(OSNC 2012, nr 6, poz. 78). Sąd Najwyższy uznał w tamtej sprawie, że w sytuacji,
w której istnieją dwa sprzeczne tytuły własności nieruchomości w postaci
ostatecznej decyzji administracyjnej i prawomocnego wyroku, sąd rozstrzyga,
kto jest właścicielem nieruchomości. W zaskarżonym wyroku zabrakło
pogłębionych rozważań w tej zasadniczej materii, stąd też nie mógł się on ostać.
Dlatego na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 2 k.p.c. orzeczono
jak na wstępie.