III KK 299/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:21-09-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:V KK 256/08
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 299/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
w sprawie J. Ł.
skazanego z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 17 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od wyroku Sądu Rejonowego w L.
z dnia 12 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o środkach karnych i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
J. Ł. skazany został wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 12 grudnia 2014 r.,
za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności. Sąd zobowiązał oskarżonego na podstawie art. 41a § 1 i 4
k.p.k. do opuszczenia zajmowanego razem z pokrzywdzonymi lokalu przy ul. D. w
2
L. oraz orzekł zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych E. Ł., W. Ł. i D. Ł. na
odległość mniejszą niż 100 metrów.
Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się z dniem 24 stycznia 2015 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego J. Ł. wniósł Prokurator
Generalny. Zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, w zakresie
rozstrzygnięcia o środkach karnych, zawartego w punkcie 2 części dyspozytywnej
wyroku i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie
przepisów prawa karnego materialnego, tj. art. 43 § 1 k.k. w zw. z art. 39 pkt 2b i 2e
k.k., polegające na orzeczeniu wobec J. Ł. środków karnych w postaci nakazu
opuszczenia lokalu przy ul. D., zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi oraz
zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych E. Ł., W. Ł. i D. Ł., bez wskazania okresu
obowiązywania tych zakazów, podczas gdy wskazane przepisy przewidują
możliwość ich orzeczenia na okres od roku do 10 lat oraz od roku do lat 15.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna w stopniu oczywistym, co
zgodnie z art. 535 § 5 k.p.k. uprawnia do jej rozpoznania i uwzględniania na
posiedzeniu.
Przepis art. 41a § 1 k.k. przewiduje między innymi możliwość orzeczenia
przez sąd nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi, w
razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy przeciwko osobie
najbliższej. Na podstawie tego samego przepisu możliwe jest również orzeczenie
zakazu zbliżania się do określonych osób, przy czym zgodnie z treścią art. 41a § 4
k.k., orzekając taki zakaz, sąd określa odległość od osób chronionych, którą
skazany obowiązany jest zachować. Przepisy te wskazane zostały jako podstawa
rozstrzygnięcia zaskarżonego kasacją.
Sąd nie dostrzegł jednak regulacji zawartej w treści art. 43 § 1 k.k. Z
przepisu tego wynika, że nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z
pokrzywdzonym wymieniony w art. 39 pkt 2e k.p.k. (po nowelizacji Kodeksu
postępowania karnego od 1 lipca 2015 r. jest to nakaz okresowego opuszczenia
lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym) orzeka się w latach od roku do lat
10 (przepis art. 43 § 1 k.k. został również znowelizowany, ale zasada ta nie uległa
3
zmianie). Wprawdzie realizacja nakazu opuszczenia lokalu ma charakter
jednorazowy, ale i tak konieczne jest określenie okresu obowiązywania tego
nakazu, oznacza to bowiem jednocześnie niemożność ponownego wprowadzenia
się do lokalu przez wyznaczony okres (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14
listopada 2008 r., V KK 256/08). Z kolei zakaz zbliżania się do określonych osób,
wymieniony w art. 39 pkt 2b k.p.k. orzeka się zgodnie z dyspozycją art. 43 § 1 k.p.k.
także w latach, od roku do lat 15.
Zignorowanie przez sąd treści art. 43 § 1 k.p.k. spowodowało, że nakaz i
zakaz orzeczony w zaskarżonym kasacją wyroku obowiązują bezterminowo, a treść
zaskarżonego rozstrzygnięcia uniemożliwia jego prawidłowe wykonanie.
Naruszenie prawa do którego doszło, ma zatem nie tylko rażący charakter, ale
również istotnie wpływa na treść orzeczenia, co uzasadnia uwzględnienie kasacji.
Podczas ponownego rozpoznania sprawy sąd uwzględnić powinien regulację
zawartą w art. 43 § 1 k.k.
Sąd Najwyższy rozpoznając powyższą sprawę i biorąc pod uwagę kierunek
kasacji Prokuratora Generalnego, skierowanej na korzyść skazanego, rozważał
jeszcze, czy uwzględnić należało wniosek Prokuratora Generalnego, który
ograniczył się do postulowania uchylenia zaskarżonej części wyroku. Być może
podstawą takiego wniosku było rozumowanie związane z obawą wydania w wyniku
kasacji orzeczenia w efekcie dla skazanego niekorzystnego. Sąd Najwyższy uznał
jednak, że skorygowanie, po ponownym rozpoznaniu, zaskarżonej kasacją części
wyroku przez wskazanie przez jaki okres obowiązywać będzie orzeczony zakaz i
nakaz nie jest orzeczeniem niekorzystnym z punktu widzenia J. Ł. Nakaz
opuszczenia lokalu i zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych jest bowiem możliwy
do wykonania, nawet wtedy, gdy nie określono przez jaki czas środki te mają
obowiązywać. Określenie takie, a więc wskazanie terminu końcowego
wykonywania środka jest natomiast korzystne dla skazanego. W tym stanie rzeczy
nie może być mowy o naruszeniu zakazu reformationis in peius.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
w sprawie J. Ł.
skazanego z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 17 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od wyroku Sądu Rejonowego w L.
z dnia 12 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia
o środkach karnych i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
J. Ł. skazany został wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 12 grudnia 2014 r.,
za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności. Sąd zobowiązał oskarżonego na podstawie art. 41a § 1 i 4
k.p.k. do opuszczenia zajmowanego razem z pokrzywdzonymi lokalu przy ul. D. w
2
L. oraz orzekł zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych E. Ł., W. Ł. i D. Ł. na
odległość mniejszą niż 100 metrów.
Wyrok nie został zaskarżony i uprawomocnił się z dniem 24 stycznia 2015 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego J. Ł. wniósł Prokurator
Generalny. Zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, w zakresie
rozstrzygnięcia o środkach karnych, zawartego w punkcie 2 części dyspozytywnej
wyroku i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie
przepisów prawa karnego materialnego, tj. art. 43 § 1 k.k. w zw. z art. 39 pkt 2b i 2e
k.k., polegające na orzeczeniu wobec J. Ł. środków karnych w postaci nakazu
opuszczenia lokalu przy ul. D., zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi oraz
zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych E. Ł., W. Ł. i D. Ł., bez wskazania okresu
obowiązywania tych zakazów, podczas gdy wskazane przepisy przewidują
możliwość ich orzeczenia na okres od roku do 10 lat oraz od roku do lat 15.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna w stopniu oczywistym, co
zgodnie z art. 535 § 5 k.p.k. uprawnia do jej rozpoznania i uwzględniania na
posiedzeniu.
Przepis art. 41a § 1 k.k. przewiduje między innymi możliwość orzeczenia
przez sąd nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonymi, w
razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy przeciwko osobie
najbliższej. Na podstawie tego samego przepisu możliwe jest również orzeczenie
zakazu zbliżania się do określonych osób, przy czym zgodnie z treścią art. 41a § 4
k.k., orzekając taki zakaz, sąd określa odległość od osób chronionych, którą
skazany obowiązany jest zachować. Przepisy te wskazane zostały jako podstawa
rozstrzygnięcia zaskarżonego kasacją.
Sąd nie dostrzegł jednak regulacji zawartej w treści art. 43 § 1 k.k. Z
przepisu tego wynika, że nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z
pokrzywdzonym wymieniony w art. 39 pkt 2e k.p.k. (po nowelizacji Kodeksu
postępowania karnego od 1 lipca 2015 r. jest to nakaz okresowego opuszczenia
lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym) orzeka się w latach od roku do lat
10 (przepis art. 43 § 1 k.k. został również znowelizowany, ale zasada ta nie uległa
3
zmianie). Wprawdzie realizacja nakazu opuszczenia lokalu ma charakter
jednorazowy, ale i tak konieczne jest określenie okresu obowiązywania tego
nakazu, oznacza to bowiem jednocześnie niemożność ponownego wprowadzenia
się do lokalu przez wyznaczony okres (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14
listopada 2008 r., V KK 256/08). Z kolei zakaz zbliżania się do określonych osób,
wymieniony w art. 39 pkt 2b k.p.k. orzeka się zgodnie z dyspozycją art. 43 § 1 k.p.k.
także w latach, od roku do lat 15.
Zignorowanie przez sąd treści art. 43 § 1 k.p.k. spowodowało, że nakaz i
zakaz orzeczony w zaskarżonym kasacją wyroku obowiązują bezterminowo, a treść
zaskarżonego rozstrzygnięcia uniemożliwia jego prawidłowe wykonanie.
Naruszenie prawa do którego doszło, ma zatem nie tylko rażący charakter, ale
również istotnie wpływa na treść orzeczenia, co uzasadnia uwzględnienie kasacji.
Podczas ponownego rozpoznania sprawy sąd uwzględnić powinien regulację
zawartą w art. 43 § 1 k.k.
Sąd Najwyższy rozpoznając powyższą sprawę i biorąc pod uwagę kierunek
kasacji Prokuratora Generalnego, skierowanej na korzyść skazanego, rozważał
jeszcze, czy uwzględnić należało wniosek Prokuratora Generalnego, który
ograniczył się do postulowania uchylenia zaskarżonej części wyroku. Być może
podstawą takiego wniosku było rozumowanie związane z obawą wydania w wyniku
kasacji orzeczenia w efekcie dla skazanego niekorzystnego. Sąd Najwyższy uznał
jednak, że skorygowanie, po ponownym rozpoznaniu, zaskarżonej kasacją części
wyroku przez wskazanie przez jaki okres obowiązywać będzie orzeczony zakaz i
nakaz nie jest orzeczeniem niekorzystnym z punktu widzenia J. Ł. Nakaz
opuszczenia lokalu i zakaz zbliżania się do pokrzywdzonych jest bowiem możliwy
do wykonania, nawet wtedy, gdy nie określono przez jaki czas środki te mają
obowiązywać. Określenie takie, a więc wskazanie terminu końcowego
wykonywania środka jest natomiast korzystne dla skazanego. W tym stanie rzeczy
nie może być mowy o naruszeniu zakazu reformationis in peius.