Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 20/15
POSTANOWIENIE
Dnia 23 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku Q. Spółki z o.o. Spółki Komandytowej
w P.
przy uczestnictwie Bank […] S.A. w W.
o wpis w dziale IV księgi wieczystej Kw nr […],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego
w C.
z dnia 31 lipca 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
UZASADNIENIE
Sąd I instancji oddalił wniosek o wpis w dziale IV Księgi wieczystej hipoteki
umownej w kwocie 2.500.000 zł na nieruchomość na rzecz uczestnika
postępowania Bank […] S.A. w W. Uznał, że użycie w dokumencie stanowiącym
podstawę wpisu sformułowania, że zabezpieczeniu podlegają wszelkie
wierzytelności pieniężne z tytułu umowy o limit wierzytelności nie spełnia wymogu
oznaczenia wierzytelności. Wymogu tego nie spełnia również użycie przez Bank
sformułowań, że hipoteka zabezpiecza inne należności uboczne wynikające z
umów zawartych w ramach tejże umowy o limit wierzytelności.
Uczestnik postępowania zarzucił w apelacji naruszenie art. 65 ust. 1 w zw.
z art. 681
ust. 2 u.k.w.h. oraz art. 69 u.k.w.h. przez przyjęcie przez Sąd Rejonowy
niedostatecznego oznaczenia zabezpieczanych wierzytelności oraz roszczeń
ubocznych.
Sąd drugiej instancji oddalił apelację uczestnika postępowania, podzielając
ocenę Sądu I instancji, że nie spełnia wymogu oznaczenia wierzytelności
podlegających zabezpieczeniu użycie w dokumencie, będącym podstawą wpisu,
sformułowania, że zabezpieczeniu podlegają „wszystkie wierzytelności pieniężne
z tytułu umowy o limit wierzytelności”, czy „inne należności uboczne wynikające
z umów zawartych w ramach umowy o limit wierzytelności”. Sąd odwoławczy uznał,
że w przypadku zbioru wierzytelności niezbędne jest nazwanie wierzytelności
objętych zabezpieczeniem hipotecznym.
Podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 69 u.k.w.h. Sąd Okręgowy
ocenił jako niezrozumiały, ponieważ z przepisu tego wynika, że hipoteka
zabezpiecza m.in. roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione
w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki. Użycie w nim sformułowania:
„inne należności uboczne” wynikające z umowy nie spełnia wymogu oznaczenia
wierzytelności, bez wymienienia rodzaju tych należności ubocznych, ocenił Sąd
drugiej instancji.
3
Zdaniem Sądu odwoławczego, umowa o ustanowienie hipoteki nie może
zastrzegać, że właściciel obciążonej nieruchomości odpowiada za ogół istniejących
i przyszłych wierzytelności przysługujących wierzycielowi.
Uczestnik postępowania zaskarżył w całości postanowienie Sądu drugiej
instancji, zarzucając w skardze kasacyjnej naruszenie:
- art. 6268
§ 1 k.p.c. poprzez wykroczenie poza granice wniosku i odmowę wpisu
wskutek braku oznaczenia roszczeń ubocznych, mimo że wniosek nie
obejmował żądania wpisu roszczeń ubocznych;
- art. 6268
§ 2 k.p.c. poprzez wykroczenie poza granice kognicji sądu
wieczystoksięgowego i odmowę wpisu hipoteki ze względu na nieoznaczenie
roszczeń ubocznych, pomimo że roszczenia takie nie podlegają ujawnieniu
w księdze wieczystej;
- art. 6269
k.p.c. poprzez jego zastosowanie i oddalenie wniosku pomimo istnienia
podstawy do dokonania wpisu przedmiotowej hipoteki;
- art. 65 ust. 1 w zw. z art. 681
ust. 2 u.k.w.h. przez błędną wykładnię wskutek
przyjęcia, że w oświadczeniach uczestników niedostatecznie oznaczono
zabezpieczone wierzytelności;
- art. 69 u.k.w.h. przez błędną wykładnię wskutek przyjęcia niedostatecznego
oznaczenia roszczeń ubocznych w oświadczeniach wnioskodawcy i uczestnika.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Trafność niektórych spośród zarzutów skargi kasacyjnej nie pozwala na jej
uwzględnienie, ponieważ zaskarżone postanowienie w ostatecznym wyniku
odpowiada prawu.
Okoliczność, że Sąd odwoławczy wykroczył poza granice wniosku o wpis,
który nie obejmował oznaczenia roszczeń ubocznych jako objętych żądaniem
zabezpieczenia hipoteką, nie stanowi jednak takiego naruszenia art. 6268
§ 1 i § 2
k.p.c., które mogłoby mieć istotny wpływ na wynik tego postępowania.
4
Rację ma bowiem strona skarżąca, że z art. 68 ust. 1 u.k.w.h. wynika,
iż hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną, co odnosi się do należności
głównej – kapitału. Wynika to także pośrednio z art. 69 u.k.w.h., a mianowicie, że
hipoteka zabezpiecza także inne roszczenia o świadczenia uboczne, ale tylko
wówczas, jeśli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu
hipoteki. Przepis art. 69 u.k.w.h. określa więc granice zabezpieczenia
wierzytelności ubocznych warunkując dokonanie ich zabezpieczenia tym, aby
zostały uprzednio wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu. Brak
objęcia takich należności tym dokumentem, a więc brak oznaczenia w nim
należności ubocznych mających również podlegać zabezpieczeniu nie przesądza
o braku podstaw do uwzględnienia wniosku o wpis celem zabezpieczenia głównej
wierzytelności pieniężnej (wyrok SN z dnia 17 marca 2004 r., II CK 81/03, niepubl.).
Nie okazał się natomiast trafny zarzut błędnej wykładni art. 65 ust. 1 u.k.w.h.,
uzasadniony kwestionowaniem oceny Sądu o niedostatecznym oznaczeniu we
wniosku wierzytelności mającej podlegać zabezpieczeniu hipoteką.
Po pierwsze, kwestionowanie dokonanej przez Sąd oceny prawnej nie jest
tożsame z zarzutem błędnej wykładni normy prawnej. Skarżący nie wskazuje na
wadliwość dokonanej przez Sąd odwoławczy interpretacji art. 65 ust. 1 u.k.w.h.,
natomiast kwestionuje on oceną prawną tego Sądu co do tego, że dokument
stanowiący podstawę wnioskowanego wpisu nie zawiera dostatecznego
oznaczenia podlegającej zabezpieczeniu wierzytelności. Takie uzasadnienie tego
zarzutu nie dowodzi naruszenia art. 65 ust. 1 u.k.w.h. przez jego błędną wykładnię.
W ocenie Sądu Najwyższego, Sąd odwoławczy słusznie przyjął,
że sformułowanie treści żądania wnioskodawcy zawarte w pkt 8 wniosku o wpis
(k. 470 v. akt) nie spełnia wymogu oznaczenia wierzytelności przewidzianego w art.
65 ust. 1 u.k.w.h. w zw. z art. 681
ust. 2 u.k.w.h.
Przepis art. 65 ust. 1 u.k.w.h. wymaga wskazania zarówno konkretnej
wierzytelności podlegającej zabezpieczeniu oraz określenia stosunku prawnego,
będącego źródłem tej wierzytelności. Wymogów tego przepisu nie spełnia
wskazane uzasadnienie wniosku o wpis, w którym odwołano się do wszystkich
5
wierzytelności pieniężnych z tytułu wskazanej umowy i to nawet wraz
z ewentualnymi późniejszymi jej zmianami, a także wszystkich wierzytelności
pieniężnych z tytułu wszelkich umów zawartych w ramach umowy o limit
wierzytelności.
Takie uzasadnienie wniosku o wpis hipoteki nie spełnia wymogów
oznaczenia wierzytelności wynikających z art. 65 ust. 1 u.k.w.h., co w tym zakresie
trafnie ocenił Sąd odwoławczy, oddalając apelację od postanowienia oddalającego
wniosek o wpis hipoteki.
W tej sytuacji nie doszło zatem do naruszenia art. 6269
k.p.c. przez jego
zastosowanie, ponieważ - wbrew stanowisku skarżącego - nie istniała podstawa do
uwzględnienia wniosku o wpis hipoteki, wobec jego sformułowania w sposób nie
spełniający ustawowych wymogów art. 65 ust. 1 u.k.w.h.
Wobec powyższego, zaskarżane orzeczenie, pomimo trafności niektórych
spośród zgłoszonych w skardze kasacyjnej zarzutów, w ostatecznym wyniku
odpowiada prawu, a zatem Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
eb