Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 47/15
POSTANOWIENIE
Dnia 21 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z wniosku D. B.
przy uczestnictwie nieznanych z miejsca pobytu M. F., F. F.
i D. W. reprezentowanych przez kuratora adwokata Ł. S.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 października 2015 r.,
zażalenia uczestniczek
na postanowienie Sądu Okręgowego w K.
z dnia 9 lipca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie; pozostawia rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym postępowanie.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 9 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił apelację
od postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia 13 listopada 2014 r., wniesioną
przez kuratora ustanowionego dla nieznanych z miejsca pobytu uczestniczek M. F.,
F. F. i D. W. Sąd wskazał, że apelacja została wniesiona w imieniu osób, których
śmierć nastąpiła przed wszczęciem postępowania. W tej sytuacji apelacja
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 373 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Zażalenie na to postanowienie złożył kurator, zarzucając naruszenie art. 143
k.p.c. w zw. z art. 144 k.p.c. w zw. z art. 370 k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c. w zw. z art.
397 § 2 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że apelacja kuratora ustanowionego dla
osoby nieznanej z miejsca pobytu, która zmarła przed wszczęciem postępowania,
jest niedopuszczalna.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd,
że w przypadku powzięcia informacji o śmierci osoby nieznanej z miejsca pobytu
w toku postępowania, kontynuacja postępowania z udziałem kuratora absentis jest
niedopuszczalna. Ustalenie takie wyłącza bowiem rację bytu i możność dalszego
działania kuratora oraz przesądza o niedopuszczalności czynności dokonywanych
przez niego na rzecz takiej osoby (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
13 czerwca 1995 r., II CRN 53/95, nie publ.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia
3 lipca 2003 r., III CK 124/02, nie publ.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
22 października 1997 r., II CKU 87/97, nie publ.).
W niniejszej sprawie apelacja została wniesiona przez kuratora w dniu
24 lutego 2015 r., a dowód z odpisów aktów stanu cywilnego na okoliczność
ustalenia faktu i daty zgonu R. F. i jej następców prawnych, został przeprowadzony
na rozprawie apelacyjnej w dniu 9 lipca 2015 r. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjęto, że ustanawiając kuratora dla osób nieznanych z miejsca pobytu sąd z
reguły nie może mieć absolutnej pewności, czy osoby te jeszcze żyją. Niepewność
ta nie podważa jednak podstawy powołania takiego kuratora, pod warunkiem
spełnienia przesłanek określonych w art. 144 k.p.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w
orzeczeniu z dnia 8 marca 1957 r., III CR 179/57 (OSNCK 1958, nr 4, poz. 97),
3
jeżeli w toku procesu okaże się osoba nieznana z miejsca pobytu nie żyje, to
należy przyjąć, że czynności dokonane przez kuratora przed tą chwilą w zasadzie
są skuteczne. Przyjęcie odmiennego kierunku wykładni prowadziłoby do
podważenia sensu instytucji kuratora absentis. W związku z tym, należy uznać, że
apelacja wniesiona przez kuratora w okolicznościach niniejszej sprawy jest
dopuszczalna, jako że została złożona przez podmiot uprawniony. Jednocześnie
należy podkreślić, że także w postępowaniu nieprocesowym sąd w każdym
stadium sprawy musi brać pod uwagę ewentualny brak zdolności sądowej
uczestnika, pod rygorem nieważności postępowania (art. 379 pkt 2 w zw. z art. 13
§ 2 k.p.c.). W związku z tym Sąd powinien podjąć czynności zmierzające do
zapewnienia udziału w sprawie następców prawnych nieżyjących uczestniczek lub
osób uprawnionych do reprezentowania ich interesów.
Z tych względów na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 zdanie
pierwsze i art. 108 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
(eb)

III CZ 47/15

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia