IV KK 209/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-12-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:IV KK 311/08
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV KK 209/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
SSA del. do SN Jerzy Skorupka
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zdzisława Brodzisza
w sprawie M. J.
skazanego z art. 279 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 października 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 26 lipca 2012 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i umarza postępowanie;
2) kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 26 lipca 2012 r. M. J. został uznany
winnym czynu z art. 279 § 1 k.k., za który wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia
wolności, której wykonanie zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 8 sierpnia 2012 r.
2
Od powyższego prawomocnego rozstrzygnięcia kasację w trybie art. 521 k.p.k.
wniósł Prokurator Generalny, zarzucając przedmiotowemu orzeczeniu rażące i
mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie prawa procesowego:
1) art. 79 § 1 pkt 1 k.p.k. polegające na przeprowadzeniu postępowania bez
wyznaczenia oskarżonemu obrońcy, mimo, że w czasie popełnienia zarzuconego
czynu był on nieletni, co w obliczu obligatoryjnego charakteru obrony w takim
przypadku stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1
pkt 10 k.p.k.,
2) art. 13 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w
sprawach nieletnich (dalej: u.p.n.; w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania, a
uchylonego następnie na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie u.p.n.)
w zw. z art. 18 § 1 pkt 2 u.p.n., polegające na wydaniu wyroku bez zastosowania
nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Podnosząc powyższe zarzuty, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w Z.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego w zakresie rażącego naruszenia art. 13 u.p.n.
okazała się zasadna. Natomiast z uwagi na art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
rozpoznanie kasacji w zakresie zarzutu naruszenia art. 79 § 1 pkt 1 k.p.k. byłoby
bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.
Nie budzi wątpliwości, że M. J. przypisanego czynu dopuścił się jako nieletni
(urodził się 7 lutego 1986, a czyn popełnił w nocy z 18/19 września 2002 r.) i w
związku z tym, na podstawie art. 1 § 1 pkt 2 u.p.n. w zw. z art. 1 § 2 pkt 2 lit a)
u.p.n. zastosowanie w tej sprawie miały przepisy tejże ustawy.
Natomiast w czasie orzekania w Sądzie I instancji w niniejszej sprawie
obowiązywał art. 13 u.p.n., przewidujący wobec nieletniego, który dopuścił się
przestępstwa - ale w chwili orzekania ukończył lat 18 i zachodzą podstawy do
orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym - umożliwiał wymierzenie kary,
gdy ten uznałby, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby już celowe. W
takim przypadku, wydając wyrok skazujący, sąd zobligowany był jednak
zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
3
Sentencja wyroku Sądu Rejonowego z dnia 26 lipca 2012 r. nie zawiera
rozstrzygnięcia o nadzwyczajnym złagodzeniu kary wymierzonej skazanemu.
Świadczy o tym dodatkowo sam jej wymiar - 1 rok pozbawienia wolności, co
stanowi dolną granicą ustawowego zagrożenia karą za czyn z art. 279 § 1 k.k.
Oznacza to, że sąd a quo nie zastosował przepisu prawa materialnego, który miał
obligatoryjny charakter, co stanowi akademicki wręcz przykład rażącego naruszenia
prawa mającego istotny wpływ na treść orzeczenia (tak też SN w wyroku z dnia 21
października 2008 r., IV KK 311/08). Prowadzić to musiało do uchylenia orzeczenia.
Odmiennie jednak od Prokuratora Generalnego należy ocenić konsekwencje tej
decyzji procesowej. Wbrew stanowisku przedstawionym na stronach 4 i 5 kasacji,
na podstawie art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie u.p.n., do
ewentualnego ponownego rozpoznania sprawy nie mogłyby mieć zastosowania
dotychczasowe przepisy, gdyż przed wejściem w życie wskazanej nowelizacji,
sprawa M. J. została prawomocnie zakończona. Brak jest zatem obecnie podstawy
do pociągnięcia nieletniego do odpowiedzialności karnej i wymierzenia mu kary, a
nie środka przewidzianego w u.p.n. Z kolei wobec faktu, że M. J. nie jest już
nieletnim (ma 29 lat), nie jest także możliwe prowadzenie wobec niego
postępowania przewidzianego w u.p.n.
Prowadzi to do konieczności uchylenia orzeczenia i umorzenia postępowania z
uwagi na art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
kc
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
SSA del. do SN Jerzy Skorupka
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zdzisława Brodzisza
w sprawie M. J.
skazanego z art. 279 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 października 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 26 lipca 2012 r.,
1) uchyla zaskarżony wyrok i umarza postępowanie;
2) kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 26 lipca 2012 r. M. J. został uznany
winnym czynu z art. 279 § 1 k.k., za który wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia
wolności, której wykonanie zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 8 sierpnia 2012 r.
2
Od powyższego prawomocnego rozstrzygnięcia kasację w trybie art. 521 k.p.k.
wniósł Prokurator Generalny, zarzucając przedmiotowemu orzeczeniu rażące i
mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie prawa procesowego:
1) art. 79 § 1 pkt 1 k.p.k. polegające na przeprowadzeniu postępowania bez
wyznaczenia oskarżonemu obrońcy, mimo, że w czasie popełnienia zarzuconego
czynu był on nieletni, co w obliczu obligatoryjnego charakteru obrony w takim
przypadku stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1
pkt 10 k.p.k.,
2) art. 13 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w
sprawach nieletnich (dalej: u.p.n.; w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania, a
uchylonego następnie na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie u.p.n.)
w zw. z art. 18 § 1 pkt 2 u.p.n., polegające na wydaniu wyroku bez zastosowania
nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Podnosząc powyższe zarzuty, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w Z.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego w zakresie rażącego naruszenia art. 13 u.p.n.
okazała się zasadna. Natomiast z uwagi na art. 436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.
rozpoznanie kasacji w zakresie zarzutu naruszenia art. 79 § 1 pkt 1 k.p.k. byłoby
bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.
Nie budzi wątpliwości, że M. J. przypisanego czynu dopuścił się jako nieletni
(urodził się 7 lutego 1986, a czyn popełnił w nocy z 18/19 września 2002 r.) i w
związku z tym, na podstawie art. 1 § 1 pkt 2 u.p.n. w zw. z art. 1 § 2 pkt 2 lit a)
u.p.n. zastosowanie w tej sprawie miały przepisy tejże ustawy.
Natomiast w czasie orzekania w Sądzie I instancji w niniejszej sprawie
obowiązywał art. 13 u.p.n., przewidujący wobec nieletniego, który dopuścił się
przestępstwa - ale w chwili orzekania ukończył lat 18 i zachodzą podstawy do
orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym - umożliwiał wymierzenie kary,
gdy ten uznałby, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby już celowe. W
takim przypadku, wydając wyrok skazujący, sąd zobligowany był jednak
zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
3
Sentencja wyroku Sądu Rejonowego z dnia 26 lipca 2012 r. nie zawiera
rozstrzygnięcia o nadzwyczajnym złagodzeniu kary wymierzonej skazanemu.
Świadczy o tym dodatkowo sam jej wymiar - 1 rok pozbawienia wolności, co
stanowi dolną granicą ustawowego zagrożenia karą za czyn z art. 279 § 1 k.k.
Oznacza to, że sąd a quo nie zastosował przepisu prawa materialnego, który miał
obligatoryjny charakter, co stanowi akademicki wręcz przykład rażącego naruszenia
prawa mającego istotny wpływ na treść orzeczenia (tak też SN w wyroku z dnia 21
października 2008 r., IV KK 311/08). Prowadzić to musiało do uchylenia orzeczenia.
Odmiennie jednak od Prokuratora Generalnego należy ocenić konsekwencje tej
decyzji procesowej. Wbrew stanowisku przedstawionym na stronach 4 i 5 kasacji,
na podstawie art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie u.p.n., do
ewentualnego ponownego rozpoznania sprawy nie mogłyby mieć zastosowania
dotychczasowe przepisy, gdyż przed wejściem w życie wskazanej nowelizacji,
sprawa M. J. została prawomocnie zakończona. Brak jest zatem obecnie podstawy
do pociągnięcia nieletniego do odpowiedzialności karnej i wymierzenia mu kary, a
nie środka przewidzianego w u.p.n. Z kolei wobec faktu, że M. J. nie jest już
nieletnim (ma 29 lat), nie jest także możliwe prowadzenie wobec niego
postępowania przewidzianego w u.p.n.
Prowadzi to do konieczności uchylenia orzeczenia i umorzenia postępowania z
uwagi na art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
kc