Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 327/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Michał Laskowski
SSN Roman Sądej
Protokolant Jolanta Grabowska
w sprawie H. J.
skazanego z art. 178a § 4 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 19 listopada 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w S.
z dnia 7 kwietnia 2015 r.
uchyla zaskarżony wyrok nakazowy i przekazuje sprawę
Sądowi Rejonowemu w S. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w S., H.J. został uznany za
winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., polegającego na tym, że w
dniu 7 lutego 2015 r., w S., kierował samochodem osobowym marki Opel Astra w
stanie nietrzeźwości - 0,38 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, z
jednoczesnym przyjęciem, że dopuścił się go będąc uprzednio prawomocnie
skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 20 marca 2006 r., sygn. akt V K
2
2…/06 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości i za to na
podstawie powyższego przepisu, przy zastosowaniu art. 58 § 3 k.k., wymierzono
grzywnę w wysokości 150 stawek dziennych po 20 każda, z orzeczeniem także
środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych
na okres 2 lat, na poczet którego zaliczono okres zatrzymania oskarżonemu prawa
jazdy oraz zasądzono koszty sądowe. Orzeczenie to nie zostało zaskarżone przez
żadną ze stron i uprawomocniło się w dniu 22 kwietnia 2015 r.
Z kasacją od tego wyroku na korzyść skazanego wystąpił Prokurator
Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie art.
500 § 1 i 3 k.p.k., polegające na wydaniu wyroku nakazowego, pomimo istnienia
wątpliwości odnoszących się do kwalifikacji prawnej czynu stanowiącego przedmiot
postępowania w kontekście uprzedniej karalności oskarżonego za przestępstwo z
art. 178a § 1 k.k., w wyniku czego doszło do obrazy art. 178a § 4 k.k. poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie. Wywodząc w ten sposób, skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w oczywisty sposób, stąd też, jako wniesioną na
korzyść skazanego i uwzględnioną w całości, rozpoznano ją na posiedzeniu, o
jakim mowa w art. 535 § 5 k.p.k.
Wskazać trzeba, że w sprawie niniejszej, po wyrażeniu zgody przez H. J.,
prokurator skierował do Sądu Rejonowego akt oskarżenia z wnioskiem w trybie art.
335 § 1 k.p.k. (w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie z dniem 1 lipca
2015 r.) o skazanie tego oskarżonego za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. bez
przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie mu za nie kary grzywny w wysokości 150
stawek dziennych po 20 zł każda oraz orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych na okres 2 lat. Na posiedzeniu w dniu 2 kwietnia 2015 r.,
Sąd Rejonowy postanowił „na mocy art. 343 § 7 k.p.k. i art. 500 k.p.k. nie
uwzględnić wniosku o skazanie bez rozprawy, albowiem istnieją wątpliwości co do
kwalifikacji prawnej czynu zaproponowanej w akcie oskarżenia i sprawę skierować
na posiedzenie w przedmiocie wydania wyroku nakazowego” (k. 33). Na kolejnym
posiedzeniu w dniu 7 kwietnia 2015 r., tym razem już w przedmiocie orzeczenia
3
wyrokiem nakazowym, Sąd Rejonowy postanowił „na mocy art. 343 § 7 k.p.k. nie
uwzględnić wniosku prokuratora o skazanie bez rozprawy albowiem zdaniem Sądu
wnioskowana kara nie jest właściwa; na mocy art. 500 k.p.k. rozpoznać sprawę w
postępowaniu nakazowym; uznać za ujawnione dowody wymienione w akcie
oskarżenia” (k. 34).
Wprawdzie – jak już wskazano wyżej – Sąd Rejonowy nabrał wątpliwości co
do kwalifikacji prawnej czynu oskarżonego, jednak wbrew wymogowi art. 343 § 7
k.p.k. (w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.),
wobec uznania, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku prokuratora,
nie skierował jednak sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych, a więc na
rozprawie celem wyjaśnienia przywołanych wątpliwości, lecz przekazał ją do
rozpoznania w trybie nakazowym. Zgodnie zaś z regulacją art. 500 § 3 k.p.k., sąd
może wydać wyrok nakazowy jedynie wtedy, gdy na podstawie zebranych
dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą żadnych wątpliwości,
co dotyczy w oczywisty sposób również kwestii kwalifikacji prawnej. W przeciwnym
wypadku koniecznym jest rozpoznanie sprawy na rozprawie głównej. Z tego
względu nie było właściwe skierowanie sprawy do trybu nakazowego. Z
niezrozumiałych też względów Sąd Rejonowy w protokole posiedzenia „w
przedmiocie orzeczenia wyrokiem nakazowym” podał, że na mocy art. 343 § 7 k.p.k.
nie uwzględnia wniosku prokuratora o skazanie bez rozprawy, skoro nie było to już
posiedzenie w trybie art. 343 k.p.k. Sąd ten stwierdził ponadto, że wnioskowana
kara nie była właściwa, co przy braku obecności stron na tym posiedzeniu
(podobnie zresztą jak podczas pierwszego posiedzenia z dnia 2 kwietnia 2015 r.),
nakazywało także skierowanie sprawy na rozprawę. To stanowisko Sądu jest przy
tym o tyle niezrozumiałe, że przecież ostatecznie oskarżonemu za przestępstwo z
art. 178a § 4 k.k. i tak została wymierzona kara zawnioskowana przez prokuratora.
Ponadto, na co słusznie w kasacji zwrócił uwagę Prokurator Generalny, Sąd
Rejonowy wyrokiem nakazowym wymierzył grzywnę w wymiarze 150 stawek
dziennych, choć stosownie do art. 502 § 1 k.p.k. orzec można grzywnę w
wysokości do 100 stawek dziennych albo do 200.000 złotych. Niewłaściwe było
również, z powołaniem się na treść art. 58 § 3 k.k. (w jego brzmieniu sprzed dnia 1
lipca 2015 r.), ograniczenie się do orzeczenia względem oskarżonego jedynie kary
4
grzywny, skoro art. 58 § 4 k.k. (w jego brzmieniu sprzed dnia 1 lipca 2015 r.)
wyraźnie wykluczał stosownie tego przepisu względem sprawcy przestępstwa z art.
178a § 4 k.k.
W kasacji Prokurator Generalny trafnie podniósł zarzut rażącego naruszenia
art. 178a § 4 k.k. H. J. został uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w S.
z dnia 20 marca 2006 r. (V K 2…/06) za prowadzenie samochodu osobowego w
stanie nietrzeźwości, tj. za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., za które wymierzono
mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres próby 2 lat oraz karę grzywny w wysokości 80 stawek
dziennych po 10 zł każda, z orzeczeniem także zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat, na poczet którego
zaliczono okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 19 września 2005 r. Wyrokiem
Sądu Okręgowego w K. z dnia 26 września 2006 r., orzeczenie to zostało
utrzymane w mocy. Z akt tej sprawy wynika, że H.J. uiścił grzywnę, jak również, że
wykonano względem niego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat.
Mimo podnoszonych wątpliwości co do kwalifikacji prawnej, Sąd Rejonowy
nie wziął pod uwagę powyższych okoliczności. Mają one o tyle istotne znaczenie,
że zgodnie z treścią art. 76 § 1 k.k. skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z
upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, zaś stosownie do jego § 2,
jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, to zatarcie skazania
nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich
wykonania. W realiach rozpoznawanej sprawy oznacza to, że doszło z mocy prawa
do zatarcia skazania H. J. za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. Okoliczność ta
powinien zatem zostać wzięta przez Sąd pod uwagę. Oznacza ona bowiem, że nie
było dopuszczalne skazanie H. J. za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., co wchodzi
w rachubę przecież jedynie wtedy, gdy sprawca czynu określonego w art. 178a § 1
k.k. był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego
w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za
przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 k.k., popełnione w
stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu
określonego w art. 178a § 1 k.k. w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia
5
pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.
Taka sytuacja, mając na uwadze fakt zatarcia skazania H. J. za przestępstwo z art.
178a § 1 k.k., w sprawie niniejszej nie zachodziła. Nie mogą zatem w tym zakresie
okazać się przesądzające dane o karalności (k. 14 akt II K 6…/15). Tym samym,
Sąd Rejonowy dopuścił się zarzucanego w kasacji naruszenia art. 500 § 1 i 3 k.p.k.
przez rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym pomimo istnienia
wątpliwości co kwalifikacji prawnej czynu stanowiącego przedmiot postępowania, w
wyniku czego doszło do obrazy art. 178a § 4 k.k. poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie.
Z tych wszystkich względów zaskarżony kasacją wyrok nakazowy ostać się
nie może i dlatego też Sąd Najwyższy uchylił go i przekazał sprawę Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Przy ponownym jej rozpoznaniu Sąd ten
weźmie pod uwagę powyższe wywody, pamiętając przy tym w dalszym
procedowaniu o kierunku kasacji, która spowodowała uchylenie wyroku.
Z tych wszystkich względów, orzeczono jak w wyroku.
kc