Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 397/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Barbara Skoczkowska (sprawozdawca)
Protokolant Łukasz Biernacki
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 12 lutego 2016 r.,
w sprawie Z. J. i Z. S.,
skazanych za popełnienie przestępstw z art. 258 § 1 k.k. i innych,
w związku z kasacjami wniesionymi przez obrońców skazanych,
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 17 lipca 2014 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 6 grudnia 2012 r.
z urzędu, na podstawie art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.,
1. uchyla zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy
wyrok Sądu I instancji wobec Z. J. i Z.S., a na podstawie art. 435
k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k. także na rzecz P. O., M. M., M. C., Z.
B., J. P., R. T., A. L., J. G., W. O., J. G. i B. L. i sprawę przekazuje
do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G. jako
sądowi I instancji;
2
2. zarządza zwrot Z. J. opłaty od kasacji w kwocie 450
(czterysta pięćdziesiąt ) złotych.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. jednoosobowo, pod przewodnictwem sędzi D. D.,
począwszy od dnia 7 czerwca 2006 r. rozpoznawał sprawę 19 osób oskarżonych
między innymi o przestępstwo z art. 258 § 1 k.k. polegające na udziale w
zorganizowanej grupie przestępczej mającej głównie na celu kradzież ropy naftowej
z rurociągu „Przyjaźń”. Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt II K …/05 Sąd
ten skazał 13 oskarżonych, w tym Z. J. i Z. S. wymierzając im kary jednostkowe
oraz kary łączne, natomiast 6 oskarżonych uniewinnił od popełnienia zarzucanych
im czynów.
Sąd Okręgowy w G., po rozpoznaniu apelacji prokuratora, pełnomocnika
oskarżyciela posiłkowego oraz obrońców szeregu oskarżonych, w tym Z. J. i Z. S.,
wyrokiem z dnia 17 lipca 2014 r., sygn. akt V Ka …/13, utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelacje za oczywiście bezzasadne.
Od wyroku Sądu odwoławczego kasację wnieśli obrońcy skazanych Z. J. i Z.
S.
Obrońca Z. J. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażące naruszenie przepisów
postępowania, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 433 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez nie rozważenie wszystkich wniosków i zarzutów
zawartych w apelacji dotyczących naruszenia przepisów postępowania, a to art. 4
k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. oraz naruszenia prawa materialnego, a to
art. 270 § 1 k.k. Podnosząc ten zarzut skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Okręgowego w G. w zaskarżonej części i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania.
Obrońca Z. S. podnosząc zarzut rażącego naruszenia przepisów
postępowania mogące mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 117 § 2
k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej w dniu 10
lipca 2014 r. pod nieobecność tego oskarżonego, pomimo prawidłowego
usprawiedliwienia nieobecności, wniósł również o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w G. do ponownego rozpoznania.
3
Prokurator Prokuratury Okręgowej w G. w pisemnych odpowiedziach na
kasacje wniósł o oddalenie kasacji obrońcy skazanego Z. J. jako oczywiście
bezzasadnej, a co do kasacji obrońcy Z. S. wniósł o jej uwzględnienie i uchylenie
orzeczenia Sądu II instancji w części dotyczącej tego oskarżonego i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi odwoławczemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 536 k.p.k. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach
zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym- tylko w wypadkach
określonych w art. 435 k.p.k., art. 439 k.p.k. i art. 455 k.p.k. Analiza akt wskazuje,
że w niniejszej sprawie zaistniała właśnie konieczność orzekania wykraczającego
poza granice kasacji, które wywiedli obrońcy skazanych Z. J. i Z. S., bowiem Sąd
Rejonowy w G., który wydał wyrok w pierwszej instancji był nienależycie
obsadzony. W takiej sytuacji należy stwierdzić, że w sprawie wystąpiła
bezwzględna przyczyna odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., co
nakłada na Sąd Najwyższy obowiązek uchylenia zarówno zaskarżonego
orzeczenia, jak i orzeczenia Sądu I instancji dotkniętego tym uchybieniem, bez
badania związku przyczynowego pomiędzy uchybieniem, a treścią tego orzeczenia.
Stwierdzenie zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej czyni natomiast
przedwczesnym odnoszenie się do zarzutów zawartych w kasacjach.
Sąd Najwyższy dokonując z urzędu ustalenia, na podstawie dołączonych do akt
sprawy dokumentów stwierdził, że sędzia Sądu Rejonowego w G. D. D., która
rozpoznawała sprawę od dnia 7 czerwca 2006 r., odebrała w dniu 26 kwietnia 2012
r. nominację na sędziego Sądu Okręgowego w G., zgodnie z postanowieniem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 kwietnia 2012 r. Jednakże od tego
dnia, na kolejnych sześciu terminach rozprawy, aż do dnia wydania wyroku przez
Sąd I instancji w dniu 6 grudnia 2012 r., sędzia D. D., jako sędzia Sądu
Okręgowego nie posiadała delegacji do orzekania w Sądzie Rejonowym w G.
wydanej w trybie art. 77 § 1 pkt 1 lub § 8 Prawa o ustroju sądów powszechnych, co
wynika jednoznacznie z pism prezesów Sądu Rejonowego w G., Sądu Okręgowego
w G. i Sądu Apelacyjnego (k. 39, k. 54, k. 55 akt SN). Wskazuje to więc
jednoznacznie, że doszło w niniejszej sprawie do bezwzględnej przyczyny
odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., bowiem w składzie Sądu
4
Rejonowego w G. rozpoznającego sprawę o sygn. II K …/05, uczestniczyła sędzia
sądu wyższego rzędu bez delegacji, co powoduje, że w tych terminach sąd był
nienależycie obsadzony (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001
r., I KZP 28/01, OSNKW z 2002 r., z. 1-2, poz. 3). Podkreślić należy, że
bezwzględną przyczynę odwoławczą stanowi nie tylko udział sędziego sądu
niższego w składzie sądu wyższego bez delegacji, ale również udział w składzie
sądu niższego sędziego sądu wyższego bez prawidłowej delegacji. Obie te
sytuacje wskazują na nienależytą obsadę sądu.
Należy nadto zauważyć, że błąd jakiego dopuścił się Sąd I instancji odnosi
się nie tylko do Z. J. i Z. S., których obrońcy wnieśli kasacje, ale także do
pozostałych skazanych w tej sprawie, czyli P. O. i innych. W związku z tym Sąd
Najwyższy wydał wobec tych skazanych, w trybie art. 435 k.p.k. w zw. z art. 536
k.p.k., tej samej treści rozstrzygnięcie, jakie zapadło wobec Z. J. i Z. S. Uchylenie
wyroku w trybie art. 435 k.p.k. może nastąpić jedynie na korzyść
współoskarżonych, dlatego też brak było podstaw do uchylenia prawomocnych
uniewinniających orzeczeń wobec J. R., J. P., P. J., P. D., S. P. i W. P.
Wobec zaistnienia w niniejszej sprawie okoliczności stanowiących bezwzględną
przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. zaszła konieczność
uchylenia zarówno zaskarżonego wyroku Sądu odwoławczego, jak i wyroku Sądu I
instancji, czyli Sądu Rejonowego w G., który to Sąd dopuścił się tego uchybienia. Z
uwagi jednak na treść art. 25 § 1 pkt 2 k.p.k. oraz kwalifikacje prawne zarzutów
stawianych oskarżonym, w tym z art. 258 § 1 i § 3 k.k. sprawa została przekazana
przez Sąd Najwyższy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G. jako
sądowi I instancji.
Zgodnie z treścią art. 527 § 4 k.p.k. nakazano zwrot Z. J. wniesionej przez niego
opłaty sądowej w kwocie 450 zł.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej
wyroku.
eb