Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 23/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Beata Gudowska
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa S. K.
przeciwko Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska" w C.
o ustalenie istnienia stosunku pracy i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 25 lutego 2016 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w T.
z dnia 12 sierpnia 2015 r.,
1. oddala zażalenie,
2. zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w T. na
rzecz adwokat M. K. kwotę 120 zł, powiększoną o stawkę podatku
od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy
udzielonej powodowi w postępowaniu zażaleniowym.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w T. postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2015 r., odrzucił
skargę o wznowienie postępowania wniesioną przez S. K. w sprawie z jego
powództwa przeciwko Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w C., o
ustalenie istnienia stosunku pracy i zapłatę, zakończonej prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego w T. z dnia 3 marca 2011 r.
2
W uzasadnieniu Sąd wskazał, że powód w treści skargi powołuje art. 403 § 2
k.p.c., zgodnie z którym można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia
prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo
wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby
mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w
poprzednim postępowaniu. Powołane przez powoda okoliczności w postaci stanu
zdrowia czy represji politycznych po 1986 r., nie wyczerpują powyższej podstawy
wznowienia, albowiem w ogóle nie odnoszą się do sprawy, której wznowienia
domaga się powód. Jak wynika z analizy akt sprawy IV Pa …/11, wszystkie
poruszane przez powoda kwestie, w tym odnoszące się do stanu jego zdrowia
(także przedłożona aktualna dokumentacja medyczna) były już przedmiotem
analizy i nie stanowią nowych okoliczności w rozumieniu przywołanego wyżej
przepisu. Nowym dowodem ani nową okolicznością nie jest również ustawa z dnia
20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach
represjonowanych (Dz.U. poz. 693), która pozostaje bez związku z przedmiotem
niniejszego postępowania, tożsamo jak powołana instytucja zasiedzenia, której
przesłanki nie mogą zostać przeniesione na grunt postępowania ze skargi o
wznowienie.
Sąd podkreślił, że z analizy pism powoda nie wynikają też inne okoliczności
podlegające interpretacji przez pryzmat przesłanek skargi o wznowienie. Skarżący
nie przedstawił nowych dowodów pozwalających przypuszczać, że wyrok został
wydany w oparciu o dokument przerobiony lub podrobiony bądź został uzyskany za
pomocą przestępstwa (art. 403 § 1 k.p.c.). Nie powołał się także na
niekonstytucyjność aktu będącego podstawą orzeczenia ani nie wskazywał, że na
treść wyroku miało wpływ postanowienie niekończące postępowania w sprawie,
wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny
za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą,
uchylone lub zmienione zgodnie z art. 4161
k.p.c. Wreszcie powód nie kwestionował
poprawności składu sądu orzekającego w przedmiotowym postępowaniu ani nie
wskazał, że w jego toku był pozbawiony możliwości obrony swoich praw (art. 401
k.p.c.), co i tak nie byłoby prawdziwe, albowiem był reprezentowany przez
3
fachowego pełnomocnika, biorąc jednocześnie osobisty czynny udział w jego
przebiegu.
Postanowienie to zostało zaskarżone zażaleniem przez skarżącego, który
zarzucił mu obrazę: art. 403 § 2 k.p.c., przez jego niezastosowanie w
przedmiotowej sprawie, pomimo że występują okoliczności faktyczne, które mogły
mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie stan zdrowia powoda nie pozwalał na
należyte reprezentowanie swoich interesów podczas toczącego się postępowania,
stan psychiczny powoda nie pozwalał na konstruowanie zarzutów i przedstawiania
swojej argumentacji w trakcie trwania procesu; art. 410 § 1 k.p.c., przez jego
niewłaściwe zastosowanie i odrzucenie skargi, jako nieopartej na ustawowej
podstawie, podczas gdy przedmiotowa skarga ma oparcie ustawowe, gdyż
występują okoliczności faktyczne, które mogły mieć wpływ na wynik postępowania,
które wykryte zostały w czasie późniejszym, a strona nie mogła z nich skorzystać w
poprzednim postępowaniu; art. 407 § 1 k.p.c., przez jego niezastosowanie w
przedmiotowej sprawie, podczas gdy powód dotrzymał terminu określonego
wskazanym przepisem, gdyż po ustaniu przyczyny niemożności reprezentowania
swych interesów, w postaci braku świadomości, niezwłocznie, w ustawowym
terminie trzymiesięcznym złożył skargę o wznowienie postępowania, gdy po
zmianie leków, uzyskał świadomość, pozwalającą na należyte reprezentowanie
swoich interesów.
W uzasadnieniu skarżący wskazał, że cierpi na poważne zaburzenia
psychiczne. Nie istnieją żadne podstawy, aby odmówić wiarygodności jego
twierdzeniom, że w momencie orzekania w przedmiotowej sprawie nie miał
świadomości, nie rozumiał wyroku, nie był w stanie reprezentować swoich
interesów, podnosić argumentów, przedstawiać dowodów, odpierać zarzutów.
Podkreślił, że poprawę stanu jego świadomości i percepcji spowodowała zmiana
leków, a Sąd meriti nie sprawdził powyższych twierdzeń, nie przeprowadził dowodu
z opinii biegłego lekarza psychiatry na te okoliczności, nie zażądał od powoda
również dokumentacji medycznej.
W ocenie skarżącego, jeśli nie posiadał stanu świadomości, aby należycie
reprezentować swoje interesy, to niewątpliwie jest to okoliczność faktyczna mająca
istotne znaczenie dla przedmiotowej sprawy. Brak świadomości spowodował, że
4
powód nie mógł skutecznie skorzystać w poprzednim postępowaniu z własnych
wyjaśnień i odnoszenia się do twierdzeń strony przeciwnej. Nie zmienia tej oceny,
że powód miał w przedmiotowej sprawie ustanowionego pełnomocnika, gdyż brak
świadomości uniemożliwił mu również współpracę z pełnomocnikiem i
przedstawienie swojego stanowiska, twierdzeń, wniosków czy zarzutów po wydaniu
wyroku w pierwszej instancji. Powyższe okoliczności zostały przez powoda
„wykryte” w późniejszym okresie, gdyż dopiero po polepszeniu się stanu
świadomości, z uwagi na zmianę leków, zrozumiał, jaki przebieg miało wcześniej
toczone postępowanie. Sąd miał możliwość wezwania powoda do
uprawdopodobnienia okoliczności, na których opiera skargę o wznowienie
postępowania, miał możliwość powołania biegłego z zakresu psychiatrii, gdyż
ocena stanu zdrowia powoda w czasie orzekania w niniejszej sprawie i w chwili
obecnej, wymaga niewątpliwie specjalistycznej wiedzy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek: po pierwsze, wykrycia po
uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane,
po drugie, możliwości wpływu tych okoliczności lub dowodów na wynik sprawy i po
trzecie, niemożności skorzystania z nich przez stronę w poprzednim postępowaniu
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2010 r., II PZ 12/10,
niepublikowane).
Powołany przepis zawiera zatem wymaganie, aby wykryte później
okoliczności faktyczne mogły mieć wpływ na wynik sprawy. W tym wypadku chodzi
więc o takie okoliczności faktyczne, które wchodziłyby w skład podstawy faktycznej
wyroku (por. postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 6 lutego 2009 r., IV CZ 2/09;
LEX nr 610222). Chodzi więc o fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c. Do takich okoliczności nie zalicza się brak
możliwości „należytego reprezentowania przez stronę swoich interesów” ze
względu na chorobę psychiczną, w szczególności, że taka przyczyna stanowi
5
odrębną podstawę wznowienia postępowania wskazaną w art. 401 pkt 2 k.p.c.,
polegającą na pozbawieniu strony możności działania.
W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w rozumieniu art. 401 pkt
2 k.p.c. strona zostaje pozbawiona możliwości działania tylko wtedy, gdy doszło do
pozbawienia jej możliwości obrony, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, w
której nie tylko ograniczono lub utrudniono jej przedstawienie i popieranie swojego
stanowiska w toczącym się postępowaniu, ale także gdy było to wynikiem
naruszenia przepisów prawa procesowego przez sąd lub inną stronę (por. np.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r., IV CZ 112/13, LEX nr
1433607 i powołane w nim orzecznictwo). Pozbawienie strony postępowania
możliwości działania następuje zatem „wskutek naruszenia przepisów prawa”, a do
tego może dojść (w skrajnych przypadkach) z powodu nieustanowienia przez sąd w
sprawie pełnomocnika z urzędu dla strony, której choroba psychiczna wręcz
uniemożliwia świadome i celowe działania w procesie (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r., II UK 271/04 OSNP 2006 nr 5-6, poz. 95).
Skoro w postępowaniu, którego skarga dotyczy, skarżący był reprezentowany przez
fachowego pełnomocnika, to nie sposób przyjąć, że doszło w nim do pozbawienia
go możności działania w rozumieniu art. 401 pkt 2 k.p.c.
W konkluzji, w niniejszej sprawie nie zachodziły ustawowe podstawy
wznowienia, postępowania, co uzasadniało jej odrzucenie skargi na podstawie
art. 410 § 1 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy zażalenie oddalił (art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.). O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z
urzędu w postępowaniu zażaleniowym rozstrzygnięto na mocy § 19 i 20 w związku
z § 12 ust. 1 pkt 1 w związku z § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu.
kc
6