Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KZ 11/16
POSTANOWIENIE
Dnia 8 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gierszon
w sprawie M. H.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
w dniu 8 kwietnia 2016 r.,
na posiedzeniu w przedmiocie zażalenia obrońcy skazanego
na zarządzenie Przewodniczącego X Wydziału Karnego Odwoławczego Sądu
Okręgowego w W.
z dnia 3 marca 2016 r.
o odmowie przyjęcia kasacji
postanowił:
zaskarżone zarządzenie utrzymać w mocy.
U Z A S A D N I E N I E
Zarządzeniem Przewodniczącego X Wydziału Karnego Odwoławczego Sądu
Okręgowego w W. z dnia 3 marca 2016 r., odmówiono przyjęcia kasacji wniesionej
przez obrońcę skazanego M. H. od wyroku tego Sądu z dnia 15 września 2015 r.
Odmowę uzasadniono tym, że obrońca skazanego wniósł wniosek o sporządzenie
na piśmie i doręczenie wyroku Sądu Odwoławczego z uzasadnieniem tylko w
zakresie skazanego R. K., z pominięciem pozostałych skazanych, których obrońca
reprezentował, w tym M. H., podczas gdy kasacja wniesiona została tylko w
zakresie rozstrzygnięcia co do tego właśnie M. H.
Na zarządzenie obrońca wniósł zażalenie, w którym zarzucił obrazę
przepisów postępowania, a mianowicie art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k. w zw. z art. 94 § 2
k.p.k., poprzez niewskazanie w treści uzasadnienia zarządzenia, która z przyczyn
odmowy kasacji legła u podstaw zarządzenia, oraz art. 524 § 1 k.p.k., poprzez
2
błędne przyjęcie, że warunkiem dopuszczalności kasacji względem skazanego M.
H. było uprzednie skierowanie przez obrońcę wniosku o sporządnienie i doręczenie
wyroku z uzasadnieniem co do tego skazanego. Podnosząc te zarzuty obrońca
wniósł o zmianę zaskarżonego zarządzenia i przyjęcie kasacji, ewentualnie o jego
uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w W.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Zarzuty obrońcy okazały się bezzasadne. Pierwszy z nich, dotyczący
konstrukcji uzasadnienia zarządzenia jest chybiony, gdyż w treści tego
uzasadnienia wskazano jednoznacznie, co było powodem odmowy przyjęcia
kasacji. Powodem tym było wniesienie kasacji w odniesieniu do skazanego, co do
którego obrońca nie wniósł uprzednio o sporządzenie i doręczenie wyroku z
uzasadnieniem. Jedynym mankamentem uzasadnienia zaskarżonego zarządzenia
– jak trafnie zauważa obrońca w zażaleniu – było niewskazanie wprost tej jednej z
trzech przesłanek z art. 429 § 1 k.p.k. , która wystąpiła w niniejszej sprawie. Nie
ma jednak wątpliwości – zważywszy na treść tego uzasadnienia, że chodzi o
przypadek niedopuszczalności – w zaistniałym układzie procesowym – kasacji. Co
do zasady – zaistnieje on wtedy, gdy wnoszący kasację niezrealizuje ustawowego
wymogu uprzedniego złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku sądu
odwoławczego.(por. postanowienie Sądu Najwyższego z 29 listopada 2002 r., V KK
277/02, Lex nr 56879). W tych stwierdzonych okolicznościach nie można mówić o
takiej wadzie uzasadnienia zaskarżonego zarządzenia, która uniemożliwia
przeprowadzenie jego kontroli odwoławczej.
Bezzasadny jest również kolejny zarzut zażalenia obrońcy skazanego
dotyczący wadliwej interpretacji art. 524 § 1 k.p.k.
W obecnym (obowiązującym od 1 lipca 2015 r.) stanie prawnym przepis art.
524 k.p.k. w zw. z art. 457 § 2 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 422 § 2 zd. 2 k.p.k. nie
pozostawia wątpliwości co do trafności zaskarżonego zarządzenia.
Z treści wniosku występującego dotychczas w postępowaniu
pierwszoinstancyjnym i odwoławczym oraz reprezentującego (w oparciu o odrębne
pełnomocnictwa do obrony) obrońcy z dnia 15 września 2015 r. (k. 574) wprost
3
jednoznacznie wynika, że został on złożony wyłącznie w imieniu jednego z
skazanych, tj. R. K. Co więcej, obrońca kategorycznie zawęził (stosownymi
stwierdzeniami) procesowe następstwa tego wniosku, żądając tylko uzasadnienia
„rozstrzygnięcia o winie i karze oskarżonego R. K., co do wszystkich zarzucanych
mu czynów”. Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku
jest czynnością zaliczaną do procesowych oświadczeń woli o charakterze
postulującym. Stanowi przejaw dążenia uprawnionego uczestnika do osiągnięcia
określonego przez niego procesowego celu. Oczywiste jest przy tym to, że każde
oświadczenie podlega interpretacji w celu odtworzenia rzeczywistej woli
wnioskodawcy w nim zawartej. Wobec tak jednoznacznych i kategorycznych
stwierdzeń przedmiotowego wniosku nie można mieć żadnej uprawnionej
wątpliwości co do tego jaki był zakres podmiotowy i przedmiotowy tego wniosku.
Tym bardziej w sytuacji w której sąd wcześniej doręczył odpis wyroku wszystkim
trzem skazanym i ich obrońcy. Równocześnie nie ulega wątpliwości, że wniosek o
sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego jest nie tylko wyrazem
prawa do otrzymania motywów pisemnych wyroku, ale jest wstępnym warunkiem
uprawniającym do wniesienia kasacji od tego wyroku – warunkuje otwarcie drogi do
dalszego postepowania.
Stąd też złożenie tak sformułowanego (oczywistego w swojej treści)
przedmiotowego wniosku o uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego nie stanowiło
realizacji określonego w art. 524 § 1 k.p.k. wymogu zgłoszenia „wniosku o
doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem”, warunkującego M. H. wniesienie kasacji
od wyroku tego Sądu.
Wskazać też bowiem należy, że stosowany odpowiednio w postępowaniu
odwoławczym i kasacyjnym (zważywszy na treść art. 458 k.p.k. i art. 518 k.p.k.)
przepis art. 422 § 2 k.p.k. w brzmieniu ustalonym przez ustawę z 27 września 2013
r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 1247 ze zm.) obowiązujący od 1 lipca 2015 r. nakłada na
składającego wniosek o uzasadnienie wyroku, gdy zakresem zaskarżenia został
objęty więcej niż jeden czyn lub więcej niż jeden oskarżony obowiązek określenia
we wniosku zakresu przedmiotowego lub podmiotowego rozstrzygnięcia, którego
ten wniosek dotyczy. Wprawdzie ten obowiązek wskazywania tego z oskarżonych,
którego wniosek dotyczy odnosi się do „wniosku nie pochodzącego od
4
oskarżonego” (art. 422 § 2 zd. 2 k.p.k.), jak też rzecz jasna i wniosku do jego
obrońcy, który jest przecież jego przedstawicielem procesowym oraz działa w
imieniu i na jego rzecz, niemniej jednak nie dotyczy to sytuacji, gdy – tak jak w
niniejszej sprawie – obrońca reprezentuje więcej niż jednego oskarżonego –
wówczas obrońca jest zobowiązany wskazać we wniosku, w imieniu którego lub
których swoich mandatów występuje, dokonując tej czynności .Wyłączenie
oskarżonego z obowiązku dochowania wymogu z art. 422 § 2 zd. drugie k.p.k. jest
wszak następstwem tego, iż tenże oskarżony (skazany) nie posiada gravamen do
zaskarżenia wyroku w szerszym zakresie, a określenie oskarżonego we wniosku
zgodnie z tym przepisem zakreśla podmiotowe granice zaskarżenia wyroku (por. P.
Rogoziński, Komentarz do art. 422 k.p.k. – SIP Lex, t. 8 – 10 ). Brak takiego
wskazania będzie rodził konsekwencje z art. 120 § 2 k.p.k, ,w tym również odmowę
przyjęcia takiego wniosku (art. 422 § 3 k.p.k.).
Nie sposób zatem – przy wprowadzeniu od 1 lipca 2015 r takiej regulacji -
mieć uprawnione wątpliwości co do tego, czy złożenie przez obrońcę w sprawach
złożonych podmiotowo, który reprezentuje kilku skazanych, tylko w imieniu jednego
z nich wniosku o uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego otwiera mu możliwość
wniesienia kasacji od tego wyroku także w imieniu skazanego, którego we wniosku
o uzasadnienie nie wskazał. Przyjęcie takiej możliwości czyniłoby dokonane
(wspomniane) zmiany w treści art. 422 § 2 k.p.k. zupełnie nieracjonalnymi. Trzeba
bowiem pamiętać o tym, iż podstawą zmian tego przepisu było założenie o
konieczności usprawnienia i przyśpieszenia czynności związanych ze
sporządzeniem uzasadnienia. Z tego to względu został wprowadzony ów wymóg,
przy czym oświadczenie w tym zakresie miało stanowić wymóg formalny wniosku
(por. druk sejmowy nr 2393 Sejm VII Kadencji, s. 91).
Nie ulega nadto wątpliwości, że konsekwencją obowiązku wskazania przez
obrońcę zakresu składanego wniosku o uzasadnienie jest przecież sporządzenie
przez sędziego tego uzasadnienia tylko w takim – wskazywanym przez niego –
zakresie. Przyjęcie postulowanego w zażaleniu obrońcy sposobu odczytania treści
art. 524 § 1 k.p.k. (niezależnie od stwierdzonego braku uwzględnienia przy tym jego
systemowej wykładni) oznaczałoby, że – w takich sytuacjach – kasację składałaby
strona odnośnie której zaskarżony wyrok nie został – zgodnie z treścią wniosku o
5
uzasadnienie – w ogóle uzasadniony. Wprawdzie należy dopuścić możliwość
wniesienia kasacji przez stronę także przed doręczeniem jej orzeczenia, a
mianowicie w terminie do złożenia wniosku o doręczenie jej orzeczenia. W takim
przypadku wniesienie kasacji wywołuje skutki związane ze złożeniem wniosku o
doręczenie orzeczenia. Sąd jest wówczas zobowiązany doręczyć stronie
orzeczenie, a ta w terminie 30 dni ma prawo uzupełnić złożoną już skargę
kasacyjną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 21 czerwca 1996 r., V KZ
13/96, OSNKW 1996, z. 7-8, poz. 45). Jest to jednak zupełnie inna – aniżeli ta
omawiana – sytuacja procesowa, oparta na zupełnie odmiennych przesłankach
faktycznych.
W świetle przytoczonych okoliczności zarzut dotyczący błędnej wykładni art.
524 § 1 k.p.k. jawi się jako oczywiście chybiony, zaś decyzja o odmowie przyjęcia
kasacji musi być uznana za w pełni uzasadnioną.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.
eb