Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SPP 53/16
POSTANOWIENIE
Dnia 18 maja 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
SSN Romualda Spyt
w sprawie ze skargi F. W.
na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego w […]
w sprawie V ACa …/15,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 maja 2016 r.,
1. stwierdza przewlekłość postępowania przed Sądem
Apelacyjnym w sprawie V ACa …/15,
2. przyznaje F. W. od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
kwotę 2000 (dwa tysiące) złotych,
3. oddala skargę w pozostałym zakresie,
4. oddala wniosek o zasądzenie od pozwanego kosztów
postępowania wywołanego skargą.
UZASADNIENIE
F. W. (skarżący) wniósł 21 marca 2016 r. skargę na naruszenie prawa do
rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez Sąd Apelacyjny w […] w
sprawie o sygnaturze V ACa …/15. Skarżący wniósł o stwierdzenie przewlekłości
postępowania, zobowiązanie Prezesa Sądu Apelacyjnego do podjęcia czynności
zmierzających do usunięcia skutków przewlekłości postępowania w terminie 7 dni
od złożenia skargi oraz zasądzenie kwoty 5.000 zł tytułem odszkodowania za
2
stwierdzoną przewlekłość. Skarżący wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego
kosztów postępowania wywołanych wniesieniem skargi na przewlekłość
postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
Uzasadniając zarzut przewlekłości postępowania skarżący podniósł, że akta
sprawy zostały przekazane Sądowi Apelacyjnemu w grudniu 2015 r., po
prawidłowym wniesieniu przez skarżącego apelacji. Sąd ten powinien rozpoznać
jego apelację w terminie 30 dni, ponieważ została ona wniesiona w sprawie o
sprostowanie publikacji prasowej, a taki termin rozpoznania apelacji wynika z art.
52 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. 1984 Nr 5, poz.
24, dalej jako Prawo prasowe). Mimo to, Sąd drugiej instancji, do momentu złożenia
przez skarżącego skargi na przewlekłość postępowania, nie podjął żadnych
działań: nie zbadał apelacji pod względem formalnym, nie nadał sprawie sygnatury,
nie wydał merytorycznego rozstrzygnięcia. Skarżący podniósł, że zwłoka w
rozpoznaniu sprawy powoduje, że nawet w przypadku uwzględniania apelacji
skarżący będzie miał zmniejszoną możliwość realizacji celów prawnych, którym
instytucja apelacji służy.
W odpowiedzi na skargę, Prezes Sądu Apelacyjnego wniósł o jej oddalenie.
Prezes Sądu Apelacyjnego podniósł, że wbrew twierdzeniom skarżącego akta
sprawy I C …/15 zostały temu Sądowi przekazane przez Sąd Okręgowy w S. 8
grudnia 2015 r. i zarejestrowane pod sygnaturą V ACa …/15. Następnie akta
sprawy I Ns …/14, stanowiące załącznik do akt I C …/15, zostały udostępnione
Sądowi Okręgowemu w S. i zwrócone Sądowi Apelacyjnemu 7 stycznia 2016 r. W
dniu 23 marca 2016 r. Sąd Apelacyjny wyznaczył termin rozprawy na 27 kwietnia
2016 r. Prezesa Sądu Apelacyjnego podkreślił, że termin z art. 52 ust. 6 prawa
prasowego jest terminem instrukcyjnym i należy go liczyć od momentu przekazania
akt Sądowi drugiej instancji, nie zaś od daty wniesienia apelacji. W okolicznościach
niniejszej sprawy powinien być on zatem liczony od momenty zwrotu
wypożyczonych akt, tj. od 7 stycznia 2016 r. Ponadto, Prezes Sądu Apelacyjnego
podniósł, że z uwagi na trudną sytuację wydziału, związaną z niedoborami
kadrowymi, sprawy są wyznaczane z pewnym opóźnieniem. Okoliczności te
przemawiają, w ocenie Prezesa Sądu Apelacyjnego, przeciwko stwierdzeniu
przewlekłości postępowania w niniejszej sprawie.
3
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga na przewlekłość postępowania okazała się zasadna przy
uwzględnieniu okoliczności faktycznych jej wniesienia oraz po dokonaniu oceny
terminowości czynności podjętych przez Sąd Apelacyjny w […] w celu wydania w
sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, z uwzględnieniem charakteru sprawy, stopnia
jej zawiłości oraz znaczenia dla strony skarżącej.
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do
rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub
nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki (Dz.U. 2004 Nr 179, poz. 1483 ze zm., dalej jako ustawa) nie określa wprost,
jaki okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy należy uznać za nieuzasadnioną
zwłokę. W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że o
przewlekłości postępowania apelacyjnego można zasadniczo mówić w przypadku
bezczynności sądu drugiej instancji polegającej na niewyznaczeniu rozprawy
apelacyjnej, która trwa co najmniej 12 miesięcy (postanowienia Sądu Najwyższego
z 12 maja 2005 r., III SPP 96/05, OSNP 2005 nr 23, poz. 384; z 16 marca 2006 r.,
III SPP 10/06, OSNP 2007 nr 7-8, poz. 120 oraz z 21 marca 2006 r., III SPP 13/06,
OSNP 2007 nr 7-8, poz. 121). Jedynie wyjątkowo krótsze okresy bezczynności
mogą uzasadniać stwierdzenie przewlekłości postępowania (postanowienie Sądu
Najwyższego z 22 lipca 2014 r., III SPP 123/14, LEX nr 1515457).
Oceniając, czy w niniejszej sprawie doszło do przewlekłości postępowanie
należy jednak uwzględnić, że mamy do czynienia z regulacją szczególną,
wynikającą z art. 52 ust. 6 Prawa prasowego. Z przepisu tego wynika, że w
sprawach o sprostowanie publikacji prasowej apelacja niedotknięta brakami
formalnymi powinna być rozpoznana w terminie 30 dni od jej wniesienia.
W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny dopuścił się naruszenia prawa strony
do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki nie tyle poprzez nierozpoznanie
apelacji w terminie wynikającym z art. 52 ust. 6 Prawa prasowego, co poprzez
niepodjęcie – do daty wniesienia skargi na przewlekłość – jakichkolwiek czynności
zmierzających do wyznaczenia terminu rozprawy. Sąd Najwyższy w obecnym
4
składzie podziela poglądy piśmiennictwa, zgodnie z którymi termin z art. 52 ust. 6
Prawa prasowego ma charakter instrukcyjny. Nie tłumaczy to jednak opieszałości
Sądu w przedmiocie wyznaczenia terminu rozprawy. Sąd Najwyższy podkreśla, że
nie doszłoby do przewlekłości postępowania, gdyby termin rozprawy w
przedmiotowej sprawie został wyznaczony od razu po zwrocie akt sprawy przez
Sąd Okręgowy w S. Sądowi Apelacyjnemu, nawet gdyby przypadał on (z uwagi na
już wyznaczone terminy rozpraw) po upływie przewidzianego w art. 52 ust. 6
Prawie prasowym 30 dniowego terminu na rozpoznanie sprawy o sprostowanie
publikacji prasowej.
Dodatkowo uwzględniono, że sprawa zawisła przed Sądem Apelacyjnym nie
należy do skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym, co dodatkowo
przemawia za uznaniem, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania.
Uwzględniając skargę na przewlekłość postępowania apelacyjnego, Sąd
Najwyższy miał obowiązek rozstrzygnąć wniosek skarżącego o zasądzenie
odpowiedniej sumy pieniężnej. Przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej na
podstawie art. 12 ust. 4 ustawy stanowi sankcję dla państwa za wadliwe
zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za
krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Następuje w
wysokości proporcjonalnej do wielkości zwłoki, jej przyczyn oraz dotkliwości dla
skarżącego (postanowienie Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2006 r., III SPP 154/05,
OSNP 2006 nr 21-22, poz. 342). Odpowiednia suma pieniężna pełni rolę swoistego
zadośćuczynienia za stres i frustrację, spowodowane przewlekłością postępowania
sądowego. Skarżący wniósł o zasądzenie tytułem odszkodowania kwoty 5.000 zł.
Po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, w tym uwzględniając charakter
sprawy, jej przedmiot (spór toczył się o sprostowanie publikacji prasowej) oraz
relatywnie niedługi okres zwłoki w rozpoznaniu sprawy, Sąd Najwyższy uznał za
właściwe przyznanie skarżącemu tytułem wspomnianego zadośćuczynienia kwoty
2.000 zł. Z uzasadnienia skargi na przewlekłość postępowania nie wynika, aby
skarżący znajdował się w takiej sytuacji życiowej, by przyznanie mu wyższej kwoty
zadośćuczynienia zapewniło odpowiednią rekompensatę za oczekiwanie na
rozstrzygnięcie sprawy.
5
Ponieważ postępowanie przed Sądem drugiej instancji zakończyło się po
wniesieniu skargi na przewlekłość postepowania, wniosek o zobowiązanie Prezesa
Sądu Apelacyjnego do podjęcia czynności eliminujących skutki przewlekłości
postępowania należało oddalić, gdyż wydanie stosownych zaleceń okazało się
zbędne (art. 12 ust. 3 ustawy).
Oddaleniu podlega także wniosek o zasądzenie kosztów postępowania
wywołanych wniesieniem skargi na przewlekłość postępowania, w tym kosztów
zastępstwa procesowego, gdyż wniosek ten został skierowany przeciwko
niewłaściwemu podmiotowi, tj. pozwanemu w postępowaniu głównym toczącym się
przed Sądem Apelacyjnym. Sąd Najwyższy pragnie zaznaczyć, że wniosek
powyższy powinien w przedmiotowym postępowaniu być skierowany przeciwko
Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Sąd Apelacyjny. Zatem z uwagi na
jego błędne sformułowanie podlega on oddaleniu.
Mając na względzie powyższe, Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 12
ust. 2-4 ustawy.
kc