Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 13 lipca 2012 r. znak (...)

w sprawie: J. B.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje wnioskodawczyni J. B. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 25 lipca 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.;

2)  stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt. VI U 3966/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lipca 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpoznaniu wniosku J. B. z(...) odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia (...). , którym ubezpieczona nie została uznana za niezdolną do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona J. B., domagając się zmiany tej decyzji poprzez orzeczenie, iż przysługuje jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 16 maja 2012r. Skarżąca zarzucała rozstrzygnięciu organu rentowego:

1)  niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy,

2)  sprzeczność istotnych ustaleń zawartych w decyzji z treścią zebranego materiału, przejawiającą się uznaniem iż jest ona zdolna do pracy.

W uzasadnieniu swego stanowiska procesowego ubezpieczona twierdziła, iż jest osobą całkowicie niezdolną do pracy i spełnia przesłanki niezbędne do uzyskania renty. Wskazywała też, że choruje na zespół otępienny w stopniu lekkim oraz organiczne zaburzenia nastroju, które uniemożliwiają jej normalne funkcjonowanie w życiu zawodowym i społecznym. W wyniku przeprowadzonej tomografii komputerowej głowy stwierdzono u niej zanik kory w płatach czołowych mózgu, co skutkuje między innymi obniżeniem poziomu pamięci, bardzo wolnym tempem zapamiętywania nowych informacji oraz przypominania sobie posiadanych już informacji, zaniżoną percepcją i pamięcią wzrokową, obniżeniem werbalnej i wzrokowo – przestrzennej pamięci operacyjnej, obniżeniem umiejętności poprawnego wysławiania się, a także znacznie obniżoną zdolnością rozumowania abstrakcyjnego. Ponadto ubezpieczona podnosiła , że choruje na cukrzycę, a jej praca na stanowisku konstruktora odzieżowego związana jest z wysiłkiem umysłowym – w obecnym stanie zdrowia nie może ona wykonywać swoich obowiązków pracowniczych, gdyż zapomina o wykonywaniu nawet najprostszych czynności. Kiedyś ubezpieczona pracowała jako krawcowa, ale obecnie nie jest w stanie niczego uszyć.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji oraz wskazując, że do dnia 24 lipca 2012r. ubezpieczona uprawniona była do zasiłku chorobowego – z tym dniem wyczerpała okres zasiłkowy.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczona J. B. ( urodz. (...) ) w dniu (...). złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddziale w B. wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W okresie od 25 stycznia 2012r. do 24 lipca 2012r. chorowała i wyczerpała okres zasiłkowy. Ostatnio zatrudniona była na stanowisku konstruktora odzieży ( od 1 kwietnia 1999r. ), a wcześniej pracowała w wyuczonym zawodzie krawcowej. Praca na stanowisku konstruktora odzieży charakteryzuje się m.in. przewagą wysiłku umysłowego i narażeniem na szczególne obciążenie psychiczne, jak również wymaga szczególnej koncentracji.

( okoliczności niesporne, potwierdzone dokumentami z akt rentowych, w tym w wywiadem zawodowym – k. (...) akt rentowych).

Orzeczeniem z dnia(...). Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. Po rozpoznaniu sprzeciwu od tego orzeczenia Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia(...). także ustaliła, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

( orzeczenia w aktach rentowych ). Na podstawie tego ostatniego orzeczenia organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję.

W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych w składzie: specjalista medycyny przemysłowej, biegły z dziedziny medycyny w zakresie psychiatrii, medycyny społecznej, internisty – reumatologa, psychologa klinicznego, diabetologa i neurologa.

Biegli sądowi rozpoznali u ubezpieczonej organiczne zaburzenia nastroju, a na podstawie przeprowadzonych badań sądowo-lekarskich oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy stwierdzili, iż stan jej zdrowia nie ogranicza zdolności do zatrudnienia. Uzasadniając swoje stanowisko ustalili oni, że ubezpieczona pozostaje pod opieką poradni zdrowia psychicznego od (...) z rozpoznaniem : organiczne zaburzenia nastroju.

W ocenie biegłych objawy takie jak – trudności w skupieniu uwagi, uczucie ciągłego zmęczenia, zaburzenia snu – mogą okresowo powodować trudności w organizowaniu codziennego toku zajęć, w zakresie współpracy i motywacji, jednak nie stanowią przyczyny długotrwałej niezdolności do pracy.

W konkluzjach swojej opinii biegli stwierdzili, że :

- problemy natury psychicznej mogą stanowić przyczynę ograniczeń w zakresie zatrudnienia związanego z wysokimi wymaganiami dotyczącymi tempa pracy, ciągłej dyspozycyjności, bieżącej systematycznej oceny;

- możliwe jest wykonywanie pracy zarobkowej po uwzględnieniu przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia;

- zgadzają się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS z dnia(...). , która uznała, że ubezpieczona jest zdolna do pracy.

Wobec tego, iż zespół biegłych sądowych, który wydał powyższą opinię, nie był zgodny z postanowieniem dowodowym ( k. (...) akt sprawy ), Sąd zwrócił się do tego zespołu o wydanie opinii w składzie zgodnym z tym postanowieniem ( poszerzonym o biegłych sądowych diabetologa oraz neurologa ).

W piśmie z dnia(...). ( k. (...) akt sprawy ) przewodnicząca zespołu biegłych zwróciła się do Sądu o akceptacje zmiany w doborze biegłych sądowych, argumentując iż przeprowadzone badanie i konsultacja odpowiadały wszystkim zgłoszonym problemom medycznym, które były istotne dla wydania opinii. Biegła internista dokonała oceny stanu somatycznego, natomiast obserwacja w kierunku cukrzycy nie wymagała – w ocenie przewodniczącej zespołu biegłych – konsultacji diabetologa ponieważ pozostaje bez wpływu na ustalenie zdolności do pracy. Przewodnicząca zespołu biegłych wyjaśniła też, że w dniu (...). ( w dacie sporządzenia opinii ) pominięto, ze względu na nieobecność specjalisty badanie neurologiczne, które na zlecenie Sądu przeprowadzono w dniu(...).

Po przeprowadzeniu powyższego badania neurologicznego powołany w sprawie zespół biegłych w składzie uzupełnionym o biegłego neurologa stwierdził w opinii uzupełniającej, że – uwzględniając ograniczenia wynikające z przebiegu procesu chorobowego – dokonał odmiennej kwalifikacji w zakresie zdolności do zatrudnienia.

Biegli wyjaśnili w opinii uzupełniającej, że ubezpieczona jest systematycznie leczona z powodu organicznych zaburzeń nastroju oraz postępującego procesu otępiennego, a pomimo systematycznego leczenia nie osiągnięto poprawy stanu zdrowia. Aktualnie w stanie psychicznym badanej dominują objawy obniżonego nastroju, brak chęci do działania, wycofanie, pogorszenie funkcji poznawczych. Objawy te powodują znaczne trudności w organizowaniu codziennego toku zajęć w zakresie współpracy, motywacji oraz wykonywania i wydajności pracy. W ocenie retrospektywnej należy – zdaniem biegłych – uznać, że u ubezpieczonej – pomimo systematycznego leczenia – obserwowano istotne pogorszenie stanu psychicznego.

Biegli stwierdzili częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy do (...). od dnia złożenia wniosku o rentę, wskazując że utrzymują się u niej obecnie zmiany nastroju, zaburzenia napędu, zaburzenia koncentracji uwagi, spadek motywacji , wycofanie i utrata zainteresowań. Ubezpieczona ma znacznie obniżoną zdolność do podjęcia zatrudnienia zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji.

( opinia biegłych z dnia(...). k.(...)a.s. ; opinia uzupełniająca z dnia(...)a.s. ).

Zastrzeżenia do opinii uzupełniającej z dnia(...) zgłosił organ rentowy, który – powołując się na stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich podnosił, że wynik MMSF potwierdza jedynie istnienie łagodnych zaburzeń poznawczych, jednak w połączeniu z wnioskami po analizie dokumentacji z leczenia, stan psychiczny ubezpieczonej nie powoduje przeciwwskazań do wykonywania prostych prac fizycznych, co potwierdził psychiatra ZUS. Zdaniem organu rentowego dane z wywiadu są dowodem obiektywnym.

Organ rentowy wnosił o przeprowadzenie dowodu z opinii drugiego zespołu biegłych, zwłaszcza innego biegłego psychiatry ( pismo procesowe – k. (...)akt sprawy ).

Biorąc pod uwagę powyższe zastrzeżenia organu rentowego oraz fakt wydania przez pierwszy zespół biegłych sądowych opinii w składzie niezgodnym z postanowieniem dowodowym ( brak biegłego diabetologa ) , jak również zmianę stanowiska biegłych opiniujących w kwestii zdolności ubezpieczonej do pracy, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii drugiego zespołu biegłych sądowych w składzie: neurolog, diabetolog, psychiatra, psycholog i specjalista medycyny pracy.

Biegli sądowi drugiego zespołu rozpoznali u ubezpieczonej otępienie intelektualne stopnia znacznego typu Alzheimera. Na podstawie przeprowadzonego badania przedmiotowego, materiału lekarskiego znajdującego się w aktach sprawy i wyników badań ubezpieczonej ( w aktach organu rentowego i doręczonych przez ubezpieczoną ) biegli stwierdzili, iż stan badanej pogarsza się znacznie z każdym dniem. Ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim 182 dni z powodu znacznego osłabienia pamięci i leczona była przez psychiatrę ( dowody leczenia w aktach sprawy ) lekami poprawiającymi pamięć. Zdaniem biegłych drugiego zespołu badana jest całkowicie niezdolna do pracy i do samodzielnej egzystencji od 25 lipca 2012r. do 31 grudnia 2015r.

W badaniu ubezpieczonej biegli psychiatra i psycholog stwierdzili duże trudności z pamięcią, apatię, spowolnienie psychoruchowe, pobieżne zainteresowanie ubezpieczonej w sytuacji własnej bez orientacji w czasie, a ponadto rozproszoną uwagę, zakłóconą pamięć słowno logiczną, intelekt poniżej normy oraz życie popędowe obniżone w sferze wolicjonalnej.

( opinia – k. (...) a.s. ).

Zastrzeżenia do powyższej opinii wniósł organ rentowy, który – powołując się na stanowisko Przewodniczącej Komisji Lekarskich – argumentował, że wydane w (...)orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS ( po przeprowadzeniu badania własnego i badania przez specjalistę psychiatrę ) było uzasadnione – nie rozpoznano wówczas otępienia typu alzheimerowskiego: rozpoznania tego nie było na wniosku wypisanym przez lekarza kierującego ( N- 9 ). Zdaniem organu rentowego aktualne rozpoznanie stanowi nowa okoliczność – nie było stwierdzone także przez I zespół biegłych, zatem do pogorszenia doszło już po badaniu przeprowadzonym w ramach postepowania orzeczniczego w ZUS.

Organ rentowy wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, przekazanie sprawy organowi rentowemu i umorzenia postępowania – w oparciu o art. 477 ¹⁴ §4 K.p.c.

( pismo procesowe – k. (...) a.s. ).

W ocenie Sądu Okręgowego powyższy wniosek organu rentowego o wydanie orzeczenia na podstawie art. 477 ¹⁴ §4 Kodeksu postępowania cywilnego nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stanowisko organu rentowego co do ujawnienia się nowej okoliczności w stanie zdrowia ubezpieczonej, o której mowa w tym przepisie, nie miało podstaw faktycznych i prawnych. Rozpoznanie u ubezpieczonej J. B. otępienia typu alzheimerowskiego przez biegłych drugiego zespołu nie może być uznane za taką okoliczność albowiem objawy chorobowe tego schorzenia istniały już przed zgłoszeniem przez ubezpieczoną wniosku o rentę. Ubezpieczona leczona była w poradni zdrowia psychicznego i wyczerpała okres zasiłku chorobowego w toku postępowania orzeczniczego prowadzonego przez organy lekarskie ZUS.

To, iż Lekarz Orzecznik, a następnie Komisja Lekarska ZUS nie rozpoznały otępienia typu alzheimerowskiego nie przesądza o tym, iż objawy tego schorzenia u ubezpieczonej wtedy nie występowały. Wbrew stanowisku organu rentowego zaświadczenie o stanie zdrowia wypisane przez lekarza na druku N 09 wskazywało na zespół otępienny lekki, odwołując się do badania tomografem komputerowym głowy ubezpieczonej, potwierdzającego zaniki korowe płatów czołowych. Podczas wizyty u psychologa – terapeuty w dniu (...). stwierdzono ponadto u ubezpieczonej bardzo wolne tempo kodowania nowych informacji, dyskretnie obniżoną pamięć obrazową, obniżoną pamięć i percepcję wzrokową, trudności w werbalnej pamięci operacyjnej, wyraźnie obniżenie wzrokowo - przestrzennej pamięci operacyjnej, znaczne trudności w przełączeniu się na nowe kryterium po wyuczeniu jednej zasady reagowania, obniżoną fluencję słowną według kryterium fonologicznego, znacznie obniżoną zdolność rozumowania abstrakcyjnego opartego na wzrokowo przestrzennej analizie informacji, znaczne trudności w abstrahowaniu, uogólnianiu, tworzeniu pojęć nadrzędnych na materiale słownym i symptomy depresyjno-lękowe ( historia wizyty w dokumentacji medycznej dostarczonej przez organ rentowy(...) ).

Dodatkowo wykazać należy, iż specjalista psychiatra - konsultant ZUS na podstawie wywiadu przeprowadzonego z ubezpieczoną opisał objawy chorobowe charakterystyczne dla otępienia typu alzheimerowskiego: brak koncentracji uwagi, zaburzenia pamięci – zostawia dokumenty, zakupu, zapomina co ma kupić, nienadążanie z wykonaniem powierzonej pracy, brak umiejętności szablonu, bezmyślne siedzenie. Pamiętać przy tym należy , że ubezpieczona już od 25 stycznia 2012r. przebywała na zasiłku chorobowym lecząc się psychiatrycznie właśnie z powodu występowania u niej wyżej wymienionych objawów. Schorzenie w postaci otępienia alzheimerowskiego występowało u niej już wtedy, a potwierdzeniem tej okoliczności jest opinia drugiego powołanego w sprawie zespołu biegłych sądowych, który stwierdził u badanej całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji już od 25 lipca 2012r., a więc bezpośrednio po dniu wyczerpania przez nią okresu zasiłkowego. W niniejszej sprawie zarówno lekarskie organy orzecznicze ZUS, jak i pierwszy zespół biegłych miały trudności z postawieniem właściwej diagnozy co do schorzenia na które cierpiała ubezpieczona, jak i co do możliwości dalszego wykonywania przez nią pracy zgodnej z poziomem posiadanych przez nią kwalifikacji.

Dopiero opinia drugiego zespołu biegłych sądowych wyjaśniła rzeczywisty , aktualny stan zdrowia ubezpieczonej stwierdzając u niej właściwe schorzenie, które wcześniej nie zostało zdiagnozowane, mimo dokumentacji medycznej i objawów występujących u ubezpieczonej.

Pamiętać przy tym należy, że ubezpieczona wyczerpała w dniu 24 lipca 2012r. okres zasiłku chorobowego, a mimo to lekarskie organy orzecznicze ZUS nie stwierdziły u badanej długotrwałej niezdolności do pracy, i to przy braku poprawy i dalszym pogorszeniu się jej stanu zdrowia.

Całkowitą niezdolność ubezpieczonej do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji Sąd Okręgowy ustalił na podstawie opinii drugiego zespołu biegłych sądowych w okresie od 25 lipca 2012r. ( następny dzień po wyczerpaniu okresu zasiłkowego ) do 31 grudnia 2015r.

Opinia ta – w przeciwieństwie do opinii pierwszego zespołu biegłych sądowych – w sposób wszechstronny i obiektywny przedstawiła stan zdrowia ubezpieczonej i wpływ prawidłowo zdiagnozowanego schorzenia na możliwość wykonywania przez nią pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W badaniu neurologicznym – na podstawie rezonansu magnetycznego głowy – stwierdzono u niej zaniki korowo- podkorowe oraz oponiaka 7 x 4 mm.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż objawy charakterystyczne dla choroby alzheimera, występowały już u badanej przed złożeniem wniosku o rentę, w czasie korzystania przez nią z zasiłku chorobowego i podjętego leczenia w poradni zdrowia psychicznego. Objawy te ( w tym zaniki korowe płatów czołowych i otępienia ) opisane zostały już w zaświadczeniu o stanie zdrowia ( druk N 09 ) z dnia (...)

Wyżej przedstawione motywy uzasadniały zatem zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia następnego po wyczerpaniu przez nią zasiłku chorobowego do dnia orzeczonego przez biegłych drugiego zespołu, t.j.(...)

Powyższe rozstrzygnięcie wydane zostało na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 K.p.c. w związku z art. 57 i 58 oraz art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Na podstawie art. 118 ust. 1a tej ostatniej ustawy Sąd stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Odpowiedzialność ta wynikała wprost z wadliwych orzeczeń organów lekarskich ZUS, które stanowiły podstawę wydania zaskarżonej decyzji. Wyraźne objawy choroby alzheimera ujawniły się na długo przed złożeniem przez ubezpieczoną wniosku o rentę, podczas leczenia podejmowanego przez nią w okresie pobierania zasiłku chorobowego.

SSO Janusz Madej