Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

24 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Toruniu w IX Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO J.Sobierajski

Sędziowie SO: M.Wiśniewski

L.Gutkowski (spr)

Protokolant: staż. M.Chojnacka

przy udziale prokuratora Prok. Okr. B.Dryzner

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2015r.

sprawy A. K., oskarżonego z art.28 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego,

od wyroku Sądu Rejonowego w Chełmnie VII Zamiejscowy Wydział Karny z/s w Wąbrzeźnie z dnia 4 marca 2015r.

sygn. akt VII K 43/14

I.  uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art.437§2 kpk w zw. z art.17§1 pkt 7 kpk umarza postępowanie;

II.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

(L.Gutkowski) (J.Sobierajski) (M.Wiśniewski)

Sygn. akt IX Ka 371/15

UZASADNIENIE

A. K. został oskarżony o to, że w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 11 marca 2013 r. prowadząc działalność gospodarczą pod nazwą PPHU (...) w nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), wprowadzał ścieki opadowe i roztopowe, pochodzące z powierzchni trwałej nawierzchni, do urządzeń kanalizacyjnych należących do MZECWiK w W. bez zawarcia stosownej umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

- tj. o przestępstwo z art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

Wyrokiem z dnia 4 marca 2015 r. Sąd Rejonowy w Chełmnie VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w Wąbrzeźnie, sygn. akt VII K 43/14, uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu stanowiącego występek z art. art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków i za to, na podstawie w/w przepisu, wymierzył mu karę 100 stawek dziennych grzywny po 20 zł każda.

Ponadto obciążył oskarżonego opłatą w kwocie 200 zł na rzecz Skarbu Państwa oraz wydatkami poniesionymi w sprawie w kwocie 90 zł.

Wyrok ten zaskarżył w całości obwiniony, wywodząc, że nie może się on ostać z uwagi na to, że został wydany po przeprowadzeniu postępowania w sposób nie respektujący przysługującego mu prawa do obrony i dokonaniu przez sąd z naruszeniem zasady bezpośredniości jednostronnej oceny dowodów. Wskazując na szereg zastrzeżeń co do sposobu procedowania w przedmiotowej sprawie, skutkujących niewyjaśnieniem istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności sprawy, a w konsekwencji - dowolnym przyjęciem, że w okresie objętym zarzutem faktycznie odprowadzał ścieki (a tym samym, że powstał dla niego obowiązek zawarcia umowy), domagał się on uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia, ewentualnie jego zmiany od razu przez sąd odwoławczy poprzez uniewinnienie go od popełnienia zarzucanego mu czynu, albo uchylenia go i umorzenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Po zapoznaniu się z całokształtem zgromadzonego materiału, treścią zaskarżonego wyroku, treścią jego uzasadnienia oraz treścią apelacji, Sąd Okręgowy stwierdził, że wyrok ten należało uchylić, a postępowanie w sprawie umorzyć na podstawie art. 17 § 1 pkt 7 kpk. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że w/w orzeczenie, którym skazano A. K. za dopuszczenie się przestępstwa, mającego polegać na odprowadzaniu w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 11 marca 2013 r. ścieków z powierzchni trwałej nawierzchni do urządzeń kanalizacyjnych MZECWiK bez zawarcia stosownej umowy, zapadło z naruszeniem powagi rzeczy osądzonej.

Zaskarżony wyrok nie jest pierwszym rozstrzygnięciem, które zapadło co do tego czynu (zachowania) A. K.. Wcześniej, uznając owo, naruszające art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, zachowanie w sposób oczywiście błędny za wykroczenie, policja - będąca uprawnionym oskarżycielem w sprawach o wykroczenie - wystąpiła z wnioskiem o ukaranie A. K. za nie w drodze postępowania o wykroczenia. Sąd Rejonowy w C., do którego ów wniosek trafił, owego błędu nie dostrzegł i zamiast odmówić wszczęcia postępowania lub umorzyć je z uwagi na formalną przeszkodę, uniemożliwiającą procedowanie, rozpoznał go: przeprowadził postępowanie dowodowe i po jego zakończeniu merytorycznie rozstrzygnął o odpowiedzialności A. K.. Wydany wówczas wyrok, którym skazano go w postępowaniu o wykroczenie za czyn nie będący wykroczeniem, zaskarżył wyłącznie A. K.. W toku kontroli instancyjnej zainicjowanej w wyniku wniesienia przez niego apelacji został on uchylony, a postępowanie w sprawie umorzone - jako przeprowadzone pomimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela. Rozstrzygnięcie sądu odwoławczego, który wówczas orzekał nie mogło być inne, bowiem wyrok o sygn. akt (...), został niesłusznie wydany z obrazą przepisów postępowania o doniosłości bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Wyeliminowanie go z obrotu prawnego jedynie pozornie otwierało jednak drogę do rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności A. K. za odprowadzanie w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 11 marca 2013 r. ścieków z powierzchni trwałej nawierzchni do urządzeń kanalizacyjnych MZECWiK bez zawarcia stosownej umowy w trybie właściwym, tj. w „normalnym” postępowaniu karnym, które w myśl kodeksu postępowania karnego przewidziane jest dla czynów – jak czyn naruszający art. 28 ust 4 w/w ustawy - o charakterze przestępstw.

Bliższa analiza, o której dokonanie nie pokusił się sąd orzekający, wskazuje, że w zaistniałym układzie procesowym równoznaczne byłoby to z zabronionym na gruncie art. 17 § 1 pkt 7 kpk ponownym podejmowaniem czynności zmierzających do weryfikacji kwestii odpowiedzialności karnej danej osoby za jedno zachowanie.

R. legis ustanowionego w w/w przepisie zakazu jest, by w sprawach czynów będących przestępstwami, które były już wcześniej rozpoznawane, nie procedować wielokrotnie. Zapadnięcie orzeczenia o odpowiedzialności danej osoby za dany czyn i prawomocne zakończenie postępowania w tym przedmiocie winno zawsze zamykać drogę do ponownego prowadzenia postępowania w tej (samej) kwestii. Błąd organów postępowania, w wyniku którego w odniesieniu do czynu, którego popełnienie zarzuca się obecnie A. K., doszło do merytorycznego rozpoznania (dotyczącej go) sprawy w niewłaściwym trybie - dostrzeżony i skorygowany wyłącznie dzięki jego inicjatywnie - nie może znosić w/w zakazu. W przedmiotowej sprawie nie ma bowiem miejsca typowa sytuacja, gdy ten sam czyn tej samej osoby wartościowany miałby być najpierw z punktu widzenia reguł przewidzianych dla wykroczeń, a następnie z punktu widzenia reguł przewidzianych dla przestępstw. Taki układ procesowy co do zasady nie jest zabroniony. Chodzi o to, że czyn zarzucany A. K., jako mający charakter przestępstwa, w istocie w ogóle nie mógł być badany w postępowaniu właściwym dla wykroczeń. Gdyby sąd, do którego trafił dotyczący go wniosek o ukaranie, dostrzegł powyższe odmawiając rozpoznania tak określonej sprawy, merytoryczne postępowanie po ewentualnym ponownym wniesieniu dotyczącej tego czynu skargi oskarżycielskiej tym razem we właściwym trybie przez uprawnionego oskarżyciela (aktu oskarżenia) byłoby – jak gwarantuje to art. 17 § 1 pkt 7 kpk - prowadzone tylko raz. Tego, że doszło do zapadnięcia merytorycznego rozstrzygnięcia, mimo, że było to niedopuszczalne, zwłaszcza, że uchybienie to podniesione zostało w apelacji wniesionej przez samego A. K. – a w związku z tym wyrok, zapadły w postępowaniu w sprawie o wykroczenia, gdzie nie obowiązuje w odniesieniu do przesłanki w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela regulacja analogiczna do art. 439 § 2 kpk, musiał zostać uchylony - nie można było zatem zignorować.

Dopuszczenie do prowadzenia nowego merytorycznego postępowania i skazania A. K. na kanwie czynu, polegającego na odprowadzaniu w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 11 marca 2013 r. ścieków z powierzchni trwałej nawierzchni do urządzeń kanalizacyjnych MZECWiK bez zawarcia stosownej umowy, tym razem traktowanego jako przestępstwo - a więc naruszenie prawa o z założenia poważniejszym ciężarze gatunkowym - które możliwe się stało wyłącznie wskutek apelacji, jaką wniósł on broniąc się przed oczywiście niesłusznym orzeczeniem, jakie zapadło wskutek rażącego błędu Sądu Rejonowego w C., prowadziłoby do obejścia zakazu kilkakrotnego wydawania merytorycznych rozstrzygnięć w sprawie tego samego czynu, skutkując finalnie niedopuszczalnym pogorszeniem sytuacji A. K., który był stroną wyłącznie zaskarżającą w/w orzeczenie. Nie może bowiem ulegać wątpliwości, że podjęcie merytorycznego rozpoznawania sprawy o ten sam czyn (identyczne zachowanie) po raz kolejny, tym razem na drodze postępowania karnego właściwego dla niego jako przestępstwa, po uchyleniu poprzednio wydanego orzeczenia, którym rozstrzygnięto już merytorycznie o odpowiedzialności A. K. w związku z tym czynem w innym prawomocnie zakończonym postępowaniu pomimo braku możliwości ku temu, prowadziłoby do zaistnienia niekorzystnych dla A. K. skutków, przed którymi winien być chroniony jako osoba, która wyłącznie zaskarżyła wydane w stosunku do niej orzeczenie. Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, który orzekał w toku wszczętego wyłącznie przez A. K. postępowania odwoławczego przeprowadzonego w stosunku do wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w C.29 lipca 2013 r., w ocenie sądu odwoławczego, w istocie zamknęło w zaistniałym układzie procesowym drogę do ponownego procedowania w przedmiocie tego czynu w postępowaniu, w którym obowiązuje zakaz ne bis in idem, a które mogło prowadzić do skazania A. K. za niego przy zastosowaniu surowszych, niż wcześniej to uczyniono, bo właściwych dla przestępstw, a nie dla wykroczeń, reguł odpowiedzialności.

Z uwagi na to, że prowadzenie w sprawie czynu A. K., polegającego na odprowadzaniu w okresie od 1 kwietnia 2012 r. do 11 marca 2013 r. ścieków z powierzchni trwałej nawierzchni do urządzeń kanalizacyjnych MZECWiK bez zawarcia stosownej umowy, kolejnego postępowania tym razem w trybie właściwym dla niego, zakończonego wydaniem zaskarżonego wyroku było po myśli art. 17 § 1 pkt 7 kpk niedopuszczalne, sąd odwoławczy uchylił zatem zaskarżony wyrok i orzekając odmiennie - na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 17 § 1 pkt 7 kpk - postępowanie umorzył.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 634 kpk w zw. z art. 632 pkt 2 kpk, obciążając nimi Skarb Państwa.

(SSO Lech Gutkowski) (SSO Jarosław Sobierajski) ( SSO Mirosław Wiśniewski)