Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.

o stwierdzenie nieważności uchwały

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt I C 296/10,

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 135 (sto trzydzieści pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

I A Ca 684/12

UZASADNIENIE

Powód J. K. domagał się stwierdzenia nieważności uchwały Zarządu pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z., nr (...), z dnia 8 lipca 2010 roku, zarzucając jej naruszenie interesu prawnego oraz niezgodność z prawem.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w zaskarżonej uchwale pozwana spółdzielnia określiła stan zadłużenia lokalu powoda na dzień 31 marca 2010 roku i stan taki, w ocenie powoda, jest niezgodny z prawem i narusza jego interes prawny, albowiem powód zobowiązany jest spłacać swoje zadłużenie wobec pozwanej według zasad określonych przy przydziale lokalu, to jest według zasad z 1991 roku. Powód wskazał ponadto, że naruszenie prawa przez pozwaną polega także na tym, iż powód otrzymał przydział lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w okresie obowiązywania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku i łącząca strony umowa kredytowa powinna podlegać reżimowi wynikającemu z tego rozporządzenia i nie ma podstaw do jednostronnego zmieniania warunków umowy z chwilą zmiany stanu normatywnego w przedmiocie zasad spłaty kredytu zaciągniętego na cele mieszkaniowe. Normatywne stawki spłaty kredytów mieszkaniowych, przyjęte w stosunku do powoda w zaskarżonej uchwale, nie mogą być stosowane do stanów sprzed wejścia w życie ustawy, nie mogą stanowić nowej regulacji prawnej i zmieniać na niekorzyść sytuacji prawnej powoda.

W dopowiedzi na pozew, pozwana spółdzielnia wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

Na uzasadnienie swojego stanowiska pozwana wskazała, że wbrew twierdzeniom powoda, zaskarżona uchwała jest zgodna z prawem. Określa ona indywidualnie dla każdego z lokalu stan obciążającego go zadłużenia do spłaty, w przypadku ubiegania się przez osoby uprawnione przeniesienia własności lokalu. Pozwana zaprzeczyła, aby stan taki był niezgodny z prawem, albo naruszał interes prawny powoda. Nie kwestionując, iż zasady dotyczące spłaty kredytu wykorzystanego na budowę mieszkania, a spłacanego przez powoda, zostały oparte na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 roku w sprawie ogólnych zasad udzielania kredytu bankowego na cele mieszkaniowe, pozwana wskazała, iż nie dokonała żadnych jednostronnych zmian w tym zakresie. Pozwana podkreśliła także, że podjęcie zaskarżonej uchwały nie jest równoznaczne z nałożeniem na powoda obowiązku uiszczenia wskazanej kwoty niezwłocznie. Obowiązek zapłaty tej kwoty został przewidziany na wypadek zgłoszenia przez powoda wniosku o ustanowienie na jego rzecz odrębnej własności zajmowanego lokalu. Dopiero wówczas powód, który sam wystąpi z inicjatywą i da w ten sposób wyraz swojemu przyzwoleniu na zmianę warunków spłaty rat kredytu stanie się zobowiązany do zapłaty należności w sposób inny, niż obowiązujący dotychczas. Do tego czasu obowiązujące obecnie zasady spłaty kredytu są wiążące. Pozwana zaznaczyła, iż określony w uchwale stan zadłużenia przypadający na lokal powoda wynika z analitycznej dokumentacji finansowo - księgowej, dotyczącej lokalu użytkowanego przez powoda i jest zgodny z bankową dokumentacją analityczną zadłużenia. Pozwana zarzuciła, iż powód nie wykazał naruszenia swego interesu prawnego oraz niezgodności z prawem podjętej uchwały, której sprawa dotyczy.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód posiada spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, pozostającego w zasobach pozwanej w Z., przy ulicy (...). Przedstawił następnie procedurę uchwalania zaskarżonej uchwały, jej treść, ze wskazaniem, że stan zadłużenia lokalu powoda na dzień 31 marca 2010 roku, wynosi 128 193,67 złotych i wyliczenie to jest prawidłowe.

W oparciu o te ustalenia Sąd Okręgowy podnosząc, że powód nie kwestionował prawidłowości wyliczeń dotyczących jego lokalu, a spór między stronami sprowadzał się wyłącznie do tego czy pozwana miała prawo do zawarcia, przy ustalaniu stanu zadłużenia lokalu powoda, również zadłużenia z tytułu kredytu zaciągniętego na budowę uznał, powołując przy tym art. 42 ust. 1, 2 i 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, że nałożone tymi przepisami na spółdzielnie obowiązki, przewidują między innymi określenie przez zarząd spółdzielni w uchwale dotyczącej odrębnej własności lokali, przypadający na każdy lokal stan zadłużenia z tytułu: kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek, takie wyliczenie zaskarżona uchwała zawiera, została wyliczona przez pozwaną, co wynika z opinii biegłego, w sposób prawidłowy i co nie było kwestionowane przez powoda. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, zawarte w uchwale wyliczenie w żaden sposób nie wywiera obecnie bezpośredniego wpływu na sferę zobowiązań powoda związanych ze spłatą kredytu, która będzie następowała w dotychczasowy sposób, a jedynie w wypadku złożenia przez niego wniosku o ustanowienie odrębnej własności zajmowanego lokalu, będzie on zobowiązany do spłaty przypadających na ten lokal kwot zadłużenia na nowych zasadach, czego nie sposób uznać za jednostronną i autorytatywną czynność pozwanej. Obecnie nie może być mowy o obowiązku powoda dokonania spłaty zadłużenia i powód nie wykazał, że kwestionowana przez niego uchwała była niezgodna z prawem albo naruszała jego interes prawny lub uprawnienia.

Jako podstawa rozstrzygnięcia o kosztach procesu wskazane zostały przepisy art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W apelacji od tego wyroku powód, zarzucił niewłaściwe określenie przedmiotu sporu, co w konsekwencji doprowadziło do sporządzenia wzajemnie sprzecznego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, nie wykonanie zaleceń Sądu Apelacyjnego w Katowicach i dokonanie ustaleń wbrew tym zaleceniom, nie rozróżnianie terminów: „stan zadłużenia lokalu”, „stan zadłużenia powoda”, „kredyt”, „kredyt zaciągnięty na budowę budynku, w którym znajduje się lokal powoda”. W oparciu o te zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i stwierdzenie nieważności uchwały Zarządu pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z., nr (...), z dnia 8 lipca 2010 r.

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. nr 119, poz.116, ze zm.), w art. 42 przewiduje obowiązek spółdzielni mieszkaniowej określenia przedmiotu odrębnej własności wszystkich lokali mieszkalnych i lokali o innym przeznaczeniu w danej nieruchomości, jeżeli wpłynie chociaż jeden wniosek o wyodrębnienie lokalu w tej nieruchomości (ust. 1). Obowiązek ten jest realizowany poprzez podjęcie uchwały zarządu spółdzielni sporządzonej w formie pisemnej (ust.2). Niezbędną treścią takiej uchwały jest: oznaczenie nieruchomości obejmującej budynek wraz z gruntem przynależnym do tego budynku; rodzaj, położenie i powierzchnię lokali oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu lokalowi, a władający lokalem faktycznie piwnicę lub pomieszczenie gospodarcze użytkuje; wielkość udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu; oznaczenie osób, którym zgodnie z przepisami ustawy przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali, a także przypadający na każdy lokal stan zadłużenia z tytułu: kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek (ust.3).

Istotą rozstrzygnięcia w tej sprawie, biorąc pod uwagę to, że powód zaskarżył uchwałę zarządu pozwanej spółdzielni z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie określenia odrębnej własności lokali w nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), w zakresie przyjętego w niej stanu zadłużenia przypadającego na jego lokal, jest ocena czy wyliczona przez pozwaną spółdzielnię kwota tego zadłużenia jest prawidłowa. Wyjaśnienie tej kwestii wymagało wiadomości specjalnych i Sąd Okręgowy przeprowadził w tym zakresie dowód z opinii biegłego sądowego M. G.. Z opinii tej wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że zadłużenie na dzień 31 marca 2010 r., na które składają się: stan zadłużenia lokalu w banku (...) S.A. z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami i dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek; nominalna kwota umorzenia kredytu dokonanego przy ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy lokalu, która podlega zwrotowi do budżetu państwa oraz stan zadłużenia członka wobec spółdzielni z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i zapłaconych przez spółdzielnię rat kapitałowo-odsetkowych przypadających na zajmowany lokal, są wyliczone w odniesieniu do lokalu powoda w sposób prawidłowy. Zwrócić należy uwagę, że biegły trafnie wskazał, iż rozliczenie zadania inwestycyjnego, którym była budowa budynku z lokalem mieszkalnym zajmowanym między innymi przez powoda, powinno sięgać do regulacji obowiązujących od daty zawarcia przez spółdzielnię umowy o kredyt, co w okolicznościach tej sprawy nastąpiło 7 września 1989 r. Rozliczenia finansowe tego zadania inwestycyjnego, przedstawione przez biegłego w opinii, a raczej ich weryfikacja, wskazuje na ich dokonanie zgodnie ze stanem prawnym i faktycznym dotyczącym umów kredytowych zawartych pod rządami ustawy Prawo bankowe z 31 stycznia 1989 r. oraz na podstawie, obowiązującego w dacie zawarcia umowy kredytowej przez pozwaną spółdzielnię, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988 r. (Dz.U. z 1989 r., nr 1, poz. 1).

Nie jest zatem uzasadniony zarzut apelacji, że Sąd Okręgowy, opierając się na opinii biegłego, rozliczenia zadłużenia lokalu biegłego nie oparł na właściwych przepisach.

Trafnie także Sąd pierwszej instancji rozróżnia kwestię wymaganego przez art. 42 ust.3 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zamieszczenia w uchwale zarządu spółdzielni stanu zadłużenia lokalu powoda, od zmiany zasad na jakich powód zadłużenie zobowiązany jest spłacać wskazując, że kwestionowana uchwała w żaden sposób nie odnosi się do sposobu spłaty przypadających na lokal powoda obciążeń.. Zagadnienie na jakich zasadach członek spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, zobowiązany jest spłacać kredyt bankowy na cele mieszkaniowe, było przedmiotem rozważań judykatury. W uchwale z dnia 3 kwietnia 1998 r. (III CZP 4/98, OSNC 1998/9/134), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przede wszystkim o tym które przepisy prawa maja być w tym zakresie stosowane, decyduje data zawarcia umowy kredytowej. W okolicznościach tej sprawy, o czym była już mowa wyżej, w dacie zawarcia umowy kredytowej obowiązywało rozporządzenie RM z dnia 30 grudnia 1988 r. w sprawie ogólnych zasad udzielania kredytu bankowego na cele mieszkaniowe, które wprowadziło zasadnicze zmiany do systemu finansowania spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, a zatem i sposobu spłacania kredytów ( § 21 rozporządzenia stanowi wyraźnie, iż znajduje ono zastosowanie do umów kredytowych, zawieranych po jego wejściu w życie dnia 31 stycznia 1989 r.). Dopiero ustawa z dnia 28 grudnia 1989 r. o uporządkowaniu stosunków kredytowych (Dz. U. Nr 74, poz. 440), mająca charakter szczególny, bo wydana w związku z zasadniczą zmianą systemu gospodarczego i ustroju państwa, dokonała ingerencji w treść umów kredytowych, a to przez uchylenie postanowień tych umów ustalających oprocentowanie kredytów według stawek stałych (art. 1 ust. 1) z równoczesnym wyraźnym zastrzeżeniem (ust. 2), że w pozostałym zakresie umowy te pozostają bez zmian. To pozwoliło, w warunkach hiperinflacji, na dostosowanie oprocentowania kredytów mieszkaniowych do istniejących realiów i wprowadzenia stosownych przepisów wykonawczych.

Te reguły oparte o wymienione przepisy oraz o dalsze regulacje, wskazane przez biegłego w opinii, pozwana spółdzielnia przy wyliczeniu stanu zadłużenia lokalu powoda, w zakresie spłaty kredytu, zastosowała i biegły potwierdził ich prawidłowość. W szczególności wskazać należy, że formuły spłaty kredytu na podstawie umowy o kredyt zawartej w oparciu o rozporządzenie RM z 30 grudnia 1988 r. obowiązywały w pozwanej spółdzielni do końca 1995 roku. Od początku 1996 roku, na podstawie uchwały nr (...) Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. z dnia 23 lutego 2002 r., przyjęto spłatę kredytu według normatywnych wielkości spłaty kredytu mieszkaniowego i to, zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami w tym zakresie, było podstawą wyliczeń pozwanej spółdzielni.

Dlatego, raz jeszcze podkreślając, że wyliczenie stanu zadłużenia lokalu powoda, w zakresie jaki wynika z art. 42 ust. 3 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zostało uznane przez Sąd pierwszej instancji za prawidłowe, a powód skutecznie nie podważył tych wyliczeń, nie wskazał bowiem żadnej alternatywnej kwoty i sposobu jej wyliczenia, uznać należało, iż jego żądanie stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały, a co za tym idzie zmiany zaskarżonego wyroku i orzeczenia o takiej właśnie treści, nie mogło odnieść skutku. Dodać przy tym należy, że wprawdzie podana w zaskarżonej uchwale kwota w części w jakiej dotyczy wyliczeń odnoszących się stanu zadłużenia lokalu powoda na dzień 31 marca 2010 roku jest wiążąca, ale trafnie także zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, że to wyliczenie obecnie nie wywiera wpływu na sferę zobowiązań powoda, który nie złożył wniosku o przeniesienie własności zajmowanego lokalu. Tylko wówczas bowiem doszłoby do konieczności spłaty zadłużenia lokalu jednorazowo, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który przewiduje, że na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego: spłaty przypadającej na ten lokal części zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności odpowiedniej części zadłużenia kredytowego spółdzielni wraz z odsetkami, a jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków - spłaty przypadającej na ten lokal części umorzenia kredytu w kwocie podlegającej odprowadzeniu przez spółdzielnię do budżetu państwa, a także spłaty zadłużenia z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1. Do czasu złożenia takiego wniosku powód może spłacać zadłużenie lokalu na dotychczasowych zasadach. Poza tym, jak wynika z samej uchwały (ostatnie zdanie § (...)), w razie złożenia wniosku o przeniesienie własności lokalu, stany zadłużenia ulegną zmianie wraz z terminem przekształcenia oraz zmieniającym się prawem.

Odnosząc się wprost do zarzutów apelacji należy stwierdzić, powołując przy tym poczynione wyżej rozważania prawne, że są one niezrozumiałe i wynikają z niezrozumienia przepisów prawa, które legły u podstaw wydania zaskarżonego wyroku. Brak bowiem podstaw do upatrywania źródła roszczenia powoda w przypisywaniu innej interpretacji pojęć wymienionych w zarzutach apelacji aniżeli ta, która wynika z treści art. 42 ust. 3 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Za niezrozumiały także, i nie znajdujący wyjaśnienia w okolicznościach tej sprawy, należy uznać zarzut niewłaściwego określenia przedmiotu sporu czy niewykonania zaleceń Sądu Apelacyjnego w Katowicach i dokonanie ustaleń wbrew tym zaleceniom. Do tych zarzutów trudno odnieść się w sposób szczegółowy wobec braku ich wyjaśnienia i uzasadnienia przez apelującego.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację, o kosztach postępowania apelacyjnego orzekając w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 1 w związku z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349, ze. zm.).