Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący- Sędzia SO Elżbieta Sobolewska-Hajbert

Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1) i K. S.

przeciwko A. S. (2) i S. S. (1)

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji pozwanego S. S.(1)

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 19 grudnia 2012r.

sygn. akt XIV C 593/11

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że orzeka, iż pozwanemu S. S. (1) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego i wstrzymuje wykonanie punktu I zaskarżonego wyroku do czasu złożenia pozwanemu przez Gminę W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w pkt I nakazał pozwanym A. S. (2) i S. S. (1), aby opróżnili, opuścili i wydali powódkom A. S. (1) i K. S. lokal mieszkalny składający się z dwóch pokoi, kuchni i łazienki, znajdujący się na piętrze budynku mieszkalnego położonego we W. przy ulicy (...); w pkt II orzekł, że pozwanej A. S. (2) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego; w pkt III orzekł, że pozwanemu S. S. (1) nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego; w pkt IV zasądził od pozwanych na rzecz powódek solidarnie kwotę 337zł kosztów procesu, w tym kwotę 137zł kosztów zastępstwa procesowego; w pkt V nakazał wstrzymanie wykonania wyroku w punkcie I w części odnoszącej się do pozwanej A. S. (2) do czasu złożenia pozwanej przez Gminę W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia stanu faktycznego.

A. S. (1)i K. S.są współwłaścicielkami nieruchomości gruntowej położonej we W.przy ul. (...), oznaczonej geodezyjnie jako działka nr (...), o powierzchni 0,0750 ha, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu prowadzi księgę wieczystą nr (...). Prawo własności nieruchomości nabyły w drodze dziedziczenia po zmarłym w dniu 7 października 2010 r. H. S.- mężu A. S. (1)i ojcu K. S.. A. S. (1)zawarła związek małżeński z H. S.w 1985 r. i wtedy też zamieszkała w nieruchomości przy ul. (...)we W., zajmując wraz z nim, a następnie także z córką K., jeden pokój na parterze budynku. W drugim pokoju na parterze zamieszkiwała wtenczas A. S. (2)(matka H.), a kuchnia pozostawała do wspólnego użytku. A. S. (3)(mąż A. S. (2)) zajmował pomieszczenia na poziomie piwnic z uwagi na konieczność dojazdu na wózku inwalidzkim. W pomieszczeniach na piętrze mieszkali wtedy S. S. (2)(teść A. S. (2)) i jego wnuczka G. S.wraz ze swoją rodziną oraz S. S. (1)(syn A.). Po śmierci S. S. (2)) w 1985 r. w

pomieszczeniach na piętrze zamieszkała G. S.z rodziną i S. S. (1)(synem A. S. (2)). G. S.wyprowadziła się z nieruchomości w 1989 r. na drodze eksmisyjnej. Wtedy pomieszczenia na piętrze zajął A. S. (3)wraz z synem S. S. (1); H. S.wraz z żoną A. S. (1)i córką K. S.pozostał w pomieszczeniach na parterze. W 1996 r. zmarł A. S. (3). A. S. (2)zajęła pomieszczenia na piętrze w 1995 r., kiedy to przy udziale S. S. (1)do pomieszczeń na piętrze dobudowano jeszcze jedno pomieszczenie, w którym urządzono kuchnię i łazienkę. Od tego czasu matka H. A. S.(1)wraz z drugim synem S. S. (1)zajmuje całe piętro domu piętro o powierzchni około 40 m ^{( 2)} składające się z dwóch pokoi, pomieszczenia kuchennego i łazienki. Przed rokiem 1984 budynek posadowiony na nieruchomości przy ul. (...)wraz z działką o powierzchni 1,5 ha należał do teściów A. S. (2), M.i S. S. (2). W roku 1984 działka została podzielona na dwie części. Jedną z nich (nr (...)), na podstawie umowy darowizny, otrzymał syn H. S.,drugą natomiast (nr (...)) - córka G. S.. W umowie darowizny na rzecz H. S.obdarowany ustanowił jednocześnie na rzecz swojego dziadka -S. S. (1)służebność polegającą na bezpłatnym dożywotnim korzystaniu z pokoju położonego na piętrze budynku wraz z używalnością kuchni i łazienki. Trzeci z wnuków S. S. (2)- S. S.(1)miał zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe po uzyskaniu przez A. S. (3)spółdzielczego prawa do lokalu, o które ten ostatni czynił starania. Darczyńca zapewniał A. S. (2), że górna część budynku, z której korzysta, „jest jej do śmierci". H. S., zapytany przez matkę, co będzie, jeżeli się ożeni i synowa będzie „wyganiać ją z domu", odpowiedział, że taka sytuacja nie nastąpi. H. S., będąc właścicielem nieruchomości, nie zawierał z A. S. (2)ani S. S. (1)żadnej umowy najmu. Po śmierci A. S. (3)opłaty za korzystanie z mediów w nieruchomości ponosił imiennie H. S.. Domagał się od matki - A. S. (2)partycypowania w opłatach za korzystanie z gazu, wody i wywozu śmieci oraz ogrzewania budynku. Na podstawie otrzymywanych rachunków wyliczał wysokość należnych jego zdaniem opłat i w formie „karteczek" przedkładał te wyliczenia A. S. (2). A. S. (2)dokonywała tych opłat nieregularnie, a bywały też okresy, w których żadne kwoty nie były uiszczane. Stanowiło to, między innymi, źródło konfliktów rodzinnych. Pomimo tego H. S.godził się na zamieszkiwanie swojej matki A. S. (2)w domu w takim zakresie, jak dotychczas. Po śmierci H. S.większość kosztów utrzymania nieruchomości pokrywała i pokrywa A. S. (1). W kwestii rozliczeń porozumiewa się z A. S. (2)w ten sposób, że zostawia jej spisane na karteczkach zestawienia należnych od niej - jej zdaniem - na podstawie otrzymywanych rachunków, zwrotu kosztów. Każda bezpośrednia rozmowa na te tematy z A. S. (2), w tym dotyczące podniesienia opłat ze względu na nierównomierne obciążenie nimi domowników, kończyła się awanturą. A. S. (2)na poczet kosztów utrzymania nieruchomości dokonuje wpłat nieregularnie i w takiej wysokości, jaką uzna za stosowną (na ogół 50zł), gdyż kwoty żądane przez A. S. (1)są w jej ocenie wygórowane w stosunku od faktycznego zużycia. A. S. (1)dokonuje opłat za korzystanie z energii elektrycznej wg wskazań swego licznika i aktualnie korzysta wyłącznie z kuchenki gazowej zasilanej gazem z butli. S. S. (1), wychodząc z założenia, że skoro jego matka płaci, to on nie musi dokonywać jakichkolwiek wpłat na rzecz właścicielki i tego nie robi. Jeszcze za życia H. S., stale wzrastające koszty ogrzewania nieruchomości za pomocą gazu, a zarazem brak porozumienia z A. S. (2)i S. S. (1)w sprawie ponoszenia kosztów zużycia, spowodowały, że A. S. (1)i H. S.zmienili - celem zmniejszenia kosztów utrzymania -ogrzewanie gazowe na węglowe. Stale i regularnie węgiel kupuje A. S. (1). Zdarzyło się, że A. S. (2)kupiła tonę węgla, zdarzyło się, że częściowo zwróciła A. S. (1)wydatki na opał. Pismem z dnia 13 kwietnia 2011 r., działając za pośrednictwem pełnomocnika w osobie adwokata, A. S. (1)i K. S.wezwały A. S. (2)i S. S. (1)do opuszczenia i wydania zajmowanych przez nich bez tytułu prawnego pomieszczeń mieszkalnych w budynku przy ul. (...)we W., w terminie do dnia 31 maja 2011 r. Wezwanie to pozostało bezskuteczne. Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Fabrycznej we Wrocławiu, w sprawie sygn. akt XIV Ns 825/11, oddalił wniosek A. S. (2)o stwierdzenie zasiedzenia 1/2 udziału w prawie własności nieruchomości zabudowanej o powierzchni 0,0750 ha położonej na działce nr (...)przy ul. (...)we W.. Postanowienie jest prawomocne. A. S. (2)(lat 80) i jej syn - S. S. (1)(lat 53), prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. S. S. (1)od dnia 13 maja 2011 r. jest zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku. S. S. (1)nie ma przygotowania zawodowego, ani stałego zatrudnienia. Dorywczo (średnio 1 tydzień, 2 tygodnie w miesiącu) pracuje jako pracownik fizycznych na budowach, z tym że bez jakiejkolwiek oficjalnej umowy, a dochody, które z tego tytułu osiąga, nie są zgłaszane do opodatkowania. A. S. (2)od śmierci męża, tj. od dnia 7
września 1996 r., otrzymuje rentę rodzinną, która aktualnie wynosi 1 214zł20gr netto
miesięcznie. Z tych środków pokrywa koszty utrzymania własnego i syna. A.
S. (2)w nieruchomości przy ul. (...)we W.mieszka nieprzerwanie
od lat 50-tych i pod tym adresem jest zameldowana na pobyt stały od 20 stycznia
1954 r. S. S. (1)mieszka w tej nieruchomości od urodzenia nieprzerwanie,
poza okresem, kiedy mieszkał u swojej przyjaciółki. Zdarzało się, że po spożyciu
przez S. S. (1)alkoholu dochodziło do kłótni z właścicielkami
nieruchomości. A. S. (2)i S. S. (1)nie korzystają, ani nie
korzystali w przeszłości z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. A.
S. (2)i S. S. (1)nie mają tytułu prawnego do jakiejkolwiek
nieruchomości. A. S. (2)nie ma też możliwości finansowych, aby zaspokoić
swoje potrzeby mieszkaniowe w inny sposób. K. S.zawarła związek
małżeński i aktualnie nosi nazwisko S.-N.. Jest w ciąży mnogiej i po
urodzeniu się dzieci chce nadal mieszkać w nieruchomości przy ul. (...)wraz
z mamą - A. S. (1)(zarazem współwłaścicielką) i nadto z mężem. Strony od lat
pozostają w głębokim konflikcie. v

Uzasadniając rozstrzygnięcie Sąd podał, iż powódki są właścicielkami nieruchomości częściowo zajmowanej przez pozwanych, a pozwani nie przeciwstawili temu żadnego - skutecznego względem właścicielek - uprawnienia do władania tą częścią, którą bezspornie stanowi piętro budynku mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...). Sąd uznał, że pozwana A. S. (2), lat 80, rencistka, nie mająca możliwości - ani faktycznych, ani finansowych - zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych w inny sposób, spełnia warunki do przyznania jej lokalu socjalnego. Sąd podał natomiast, iż pomimo że pozwany jest bezrobotny, jest zdolny samodzielnie zaspokajać swoje potrzeby bytowe i można od niego oczekiwać tego, że mógłby wynająć lokal mieszkalny, czy chociażby pokój, usamodzielnić się. Podkreślić należy, że przyznanie lokalu socjalnego ma zaspokoić potrzeby mieszkaniowe tym, którzy obiektywnie tego we własnym zakresie nie są w stanie zrobić. Sąd wskazał, że twierdzenie pozwanego, że opiekuje się matką, okazało się gołosłowne. Przeciwnie, w zakresie koniecznych kosztów utrzymania, to pozwany korzysta ze świadczeń'matki. Sytuacja matki nie uzasadnia zaś przyznania jemu lokalu socjalnego jako jej faktycznemu opiekunowi.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia w pkt III wniósł pozwany S. S. (1). Sądowi I instancji zarzucił mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku błąd w ustaleniach faktycznych, polegających na przyjęciu, że pozwanemu

nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, podczas gdy pozwany kwalifikuje się do przyznania mu lokalu socjalnego wraz z jego matką A., której przyznano prawo do lokalu socjalnego. Podał, iż z uwagi na swoją ciężką sytuację materialną oraz przymus sprawowania opieki nad schorowaną matką, nie ma on innej możliwości, jak tylko ubiegać się o możliwość zamieszkania w lokalu socjalnym razem ze swoją matką. Podniósł też, że kwestia jego zatrudnienia nie została wyjaśniona w sposób wszechstronny przez Sąd. Podał, że nie jest zatrudniony na stałe, jest bezrobotnym zarejestrowanym od dnia 13 maja 2011 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy. Okazjonalnie podejmuje pracę jako pracownik fizyczny na budowach. Brak pracy wynika z tego, że pozwany całą swoją aktywność życiową koncentruje wokół swojej matki. Obecnie stara się o zatrudnienie, złożył w PUP swój życiorys, chcąc tym samym poprawić swoją sytuację materialną. Pozwany wraz z matką nie mają możliwości finansowych, aby zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe w inny sposób.

Wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sad Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 14 ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec osoby posiadającej status bezrobotnego. Treść cytowanego przepisu obliguje zatem Sąd, bez względu na inne okoliczności do przyznania osobie posiadającej status osoby bezrobotnej, uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego.

Art. 14 ust 7 powołanej ustawy stanowi, że przyznanie tego uprawnienia nie jest obligatoryjne w przypadku osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób, które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa społecznego. Uregulowanie to zostało dodane ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2005 r. Zgodnie zaś z art. 4 tej ustawy przepisu art. 14 ust. 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego nie stosuje się do umów o używanie lokali mieszkalnych, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 1 stycznia 2005 r.

Powyższe oznacza, że orzeczenie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego wobec pozwanego S. S. (1), posiadającego status bezrobotnego, było obligatoryjne. S. S. (1) utracił wprawdzie prawo do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, jednakże zajmuje ten lokal mieszkalny na podstawie umowy o używanie lokalu mieszkalnego, zawartej bezspornie przed dniem 1 stycznia 2005 r. Z tego względu Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 kpc i art. 14 ust. 4 pkt 5 i ust. 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego zmienił zaskarżony wyrok w punkcie III w ten sposób, że orzekł, iż pozwanemu S. S. (1) przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie punktu I zaskarżonego wyroku do czasu złożenia pozwanemu przez Gminę W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego, o czym orzeczono jak w sentencji.