Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący - SSO Bernard Litwiniec (spr.)

Sędziowie: SR (del.) Anna Janas

SO Tomasz Pałdyna

Protokolant: Aneta Tchórzewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2013 r. w Warszawie

sprawy ze skargi (...) Sp. z o.o. w W.

z udziałem Biura (...) sp.j. w W.

o uchylenie wyroku sądu polubownego

na skutek apelacji uczestnika

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie

z dnia 7 września 2012 r. sygn. akt VII GC 857/11

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Biura (...) sp.j. w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. w W. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt XXIII Ga 1918/12

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w W. wniosła o uchylenie w całości wyroku Stołecznego Sądu Arbitrażowego z dnia 14 czerwca 2011 r. wydanego w sprawie o syng. akt 16/II/2011/SSA i obciążenie kosztami postępowania przeciwnika Biura (...) sp.j. w W. według norm przepisanych.

Biuro (...) sp. j. w W. złożyła odpowiedź na skargę i wniosła o jej oddalenie.

Wyrokiem z dnia 07 września 2012 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie (pkt I) uchylił wyrok sądu polubownego Stołecznego Sądu Arbitrażowego w Warszawie wydany w Warszawie dnia 14 czerwca 2011 roku w sprawie 16/11/2011/SSA oraz (pkt II) zasądził od przeciwnika skargi na rzecz skarżącego kwotę 4917,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych Sądu Rejonowego:

Sąd Rejonowy ustalił, że zgodnie z § 9 umowy o obsługę księgową nr (...) z dnia 28 sierpnia 2007 r. zawartej pomiędzy (...) sp. z o.o. w W. a Biurem (...) sp. j. w W., strony dokonały zapisu na sąd polubowny. Wskazał, że Biuro (...) wniosło w dniu 1 lutego 2011 r. do Stołecznego Sądu Arbitrażowego pozew o zapłatę przeciwko (...) Polska, w którym domagało się zapłaty kwoty 50.000,00 zł wynikających z zapisu o karze umownej zawartego w umowie o obsługę księgową nr (...) z dnia 28 sierpnia 2007 r. W dniu 16 kwietnia 2011 r. (...) Polska złożyła odpowiedź na pozew, w której wniosła o rozpoznanie zarzutu o niewłaściwość Stołecznego Sądu Arbitrażowego do rozpoznania sprawy objętej pozwem oraz o zawieszenie postępowania do czasu rozpoznania powyższego zarzutu wskazując, iż w razie nieuwzględnienia wniosku o niewłaściwość, wnosi o rozpoznanie sprawy pomiędzy nią a Biurem (...) na rozprawie w trybie procesowym. Postanowieniem Prezydium Stołecznego Sądu Arbitrażowego z dnia 18 maja 2011 r. oddalono zarzut o niewłaściwość. Stołeczny Sąd Arbitrażowy wyraził również wolę zawieszenia postępowania, jeżeli strona w ciągu 2 tygodni wniesie do Stołecznego Sadu Arbitrażowego odpis pisma do sądu powszechnego o wystąpieniu o rozstrzygnięcie w przedmiocie zarzutu niewłaściwości. Żadna ze stron nie złożyła takiego pisma. Stołeczny Sąd Arbitrażowy podniósł, iż strony nie wnosiły o ich wysłuchanie, ani też o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków i rozpoznał powództwo na posiedzeniu bez udziału stron. W dniu 14 czerwca 2011 r. Stołeczny Sąd Arbitrażowy wydał wyrok, w którym zasądził od pozwanej (...) Polska spółka na rzecz powoda Biura (...) kwoty 50.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 24 grudnia 2010 r. do dnia zapłaty. Stołeczny Sąd Arbitrażowy uznał zasadność powództwa stwierdzając, iż na podstawie dostarczonych dokumentów i innych przedstawionych przez strony pism wyjaśnione zostały wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Rejonowego skarga zasługuje na uwzględnienie. Podniósł, że kwestią sporną stanowiło rozstrzygnięcie czy zapis na sąd polubowny istniał i był ważny, a w związku z tym czy Stołeczny Sąd Arbitrażowy miał jurysdykcję do rozstrzygania sporów wynikających z zawartej między stronami umowy, a ponadto pozostałe przesłanki ustawowe uzasadniające uchylenie wyroku sądu polubownego. Podniósł, że z przepisów k.p.c. dotyczących postępowania przed sądem polubownym wynika, że jeśli strony poddały się własnej woli spór czy spory, jakie mogą między nimi wyniknąć rozstrzygnięciu sądu polubownego, uchylenie jego wyroku przez sąd powszechny może nastąpić tylko w sytuacjach wyraźnie wskazanych art. 1206 k.p.c. Sąd Rejonowy wskazał na sytuacje wymienione w § 1 art. 1206 k.p.c., w których strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego. Dodał, że wyrok sądu polubownego może być także uchylony, kiedy jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w art. 1206 § 2 k.p.c. Ocenił, że zapis na sąd polubowny był ważny, a jednostronne oświadczenie skarżącej z dnia 22 grudnia 2010 r. o cofnięciu oświadczenia w zakresie zapisu na sąd polubowny było nieskuteczne albowiem zostało złożone po rozwiązaniu umowy głównej, jak również po upływie rocznego terminu do złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli. Nadto podał, że samo rozwiązanie przedmiotowej umowy na skutek wypowiedzenia nie spowodowało utraty ważności przez zapis na sąd polubowny. Sąd Rejonowy podkreślił, że nie badał merytorycznych podstaw rozstrzygnięcia. Orzeczenie sądu powszechnego ogranicza się w tym wypadku bądź do uchylenia wyroku sadu polubownego w całości lub części, bądź do oddalenia skargi.

Sąd Rejonowy odniósł się do zapisu zawartego w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. i podkreślił, że niezachowanie podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym należy również odnieść do niezachowania trybu postępowania przed tym sądem. Wskazał, że Sąd badał czy w toku postępowania przed sądem polubownym doszło do niezachowania podstawowych zasad postępowania, które w konsekwencji miały doprowadzić do oceny zasadności skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego. Stwierdził, że strony zawierając zapis na sąd polubowny w § 9 przedmiotowej umowy o obsługę księgową nie dokonały żadnych innych ustaleń dotyczących postępowania przed tym sądem. Wskazując na art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c. uznał, że strony umowy nie zawarły zapisu umożliwiającego rozpoznanie sprawy przed sądem polubownym bez wyznaczania rozprawy. Sąd Rejonowy odnosząc się szczegółowo do treści art. 23 § 2 pkt 1 oraz § 4 Regulaminu Stołecznego wskazał, że na tej podstawie Stołeczny Sąd Arbitrażów- uznając za skuteczny zapis na sąd polubowny- rozpoznał sprawę na posiedzeniu. Nadto Sąd Rejonowy odniósł się treści art. 3 § 3 pkt 3 Regulaminu Stołecznego Sądu Arbitrażowego i wskazał, że z powyższego zapisu wynika, iż Stołeczny Sąd Arbitrażowy nie może postąpić wbrew bezwzględnie obowiązującym k.p.c. dotyczących sądu polubownego czyli art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c, który nakłada na sąd obowiązek rozpoznania sprawy na rozprawie w przypadkach wskazanych w treści tego przepisu. Sąd Rejonowy podkreślił, że przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący i sąd polubowny nie może wyłączyć jego zastosowania.

Wskazał ponadto, że w odpowiedzi na pozew spółka (...), wniesionej do Stołecznego Sądu Arbitrażowego, zaznaczyła, iż w razie nie uwzględnienia wniosku o niewłaściwość Stołecznego Sądu Arbitrażowego do rozpoznania sprawy, wnosi o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Niemniej jednak Stołeczny Sad Arbitrażowy, uznając się za właściwym do rozpoznania sprawy, nie odniósł się do wniosku strony o rozpoznanie sprawy na rozprawie i orzekł na posiedzeniu bez udziału stron. W tej sytuacji Sąd Rejonowy ocenił, że takie działanie Stołecznego Sądu Arbitrażowego stanowi naruszenie art. 1189 § 1 zd 2 k.p.c. oraz art. 3 § 3 pkt 3 Regulaminu tego Sądu. Z tego względu Sąd Rejonowy przychylił się do stanowiska skarżącej, że w niniejszej sprawie doszło do pozbawienia możności obrony swoich praw stronie na skutek wadliwości procesowych sądu. Sąd Rejonowy na postawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy ocenił, że w toku postępowania doszło do naruszenia podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym wynikających z przepisów k.p.c. i w/w regulaminu. Wobec tego Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z treścią art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw.
z art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego wniósł przeciwnik skargi Biuro (...) sp. j. w W. zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i sprzeczność dokonanych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. dokumentu - Postanowienia Stołecznego Sądu Arbitrażowego z dnia 19 maja 2011 r., w którego uzasadnieniu SSA odniósł się do wniosku skarżącej o rozpoznanie sprawy na rozprawie, a zatem ustalenie sądu pierwszej instancji, iż SSA nie odniósł się do wniosku strony w tym zakresie jest błędne, co biorąc pod uwagę uznanie w konsekwencji przez sąd pierwszej instancji, że strona pozbawiona został możności obrony swych praw ma istotny wpływ na zaskarżony wyrok;

- art. 1161 § 3 zd. 2 k.p.c. poprzez pominięcie, iż przez dokonanie zapisu na sąd polubowny strony oddały rozstrzygniecie mogącego wyniknąć pomiędzy nimi sporu SSA działającemu wg swego regulaminu, co oznacza podporządkowanie się regułom organizacyjnym tego sądu oraz dotyczy również sposobu procesowania i jeśli strony nie postanowiły inaczej to wiąże je regulamin tego sądu obowiązujący w dacie zawarcia zapisu na sąd polubowny, a zgodnie z art. 23 § 2.1. Regulaminu SSA w sprawach w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 500000 zł Organ statutowy zarządza rozpoznanie spraw na posiedzeniu, a zatem decyzja wobec braku innego postanowienia stron w tym zakresie, zgodnie z Regulaminem należała do organu statutowego, nie doszło więc do uchybienia w postępowaniu przez SSA.

Nadto w sytuacji uznania, iż norma art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c. ma charakter bezwzględnie obowiązujący apelujący zarzucił naruszenie tegoż przepisu poprzez błędne uznanie, iż poprzez działanie SSA polegające na nie wyznaczeniu rozprawy, doszło do naruszenia tego przepisu, podczas gdy skarżąca nie żądała wysłuchania stron ani przeprowadzenia dowodów z przesłuchania świadków, a zatem rozprawa nie była konieczna, a związku z tym nawet gdyby doszło do uchybienia w tym zakresie to pozostało ono bez wpływu na treść wyroku SSA., naruszenie art. 3 5 3 pkt 3 Regulaminu SSA poprzez przyjęcie, iż nie wyznaczając rozprawy SSA naruszył art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c. jako przepis bezwzględnie obowiązujący, podczas gdy, nawet gdyby przyjąć, że przepis ów ma charakter bezwzględnie obowiązujący, to w sytuacji braku wniosku skarżącej o przeprowadzenie dowodów na rozprawie, przeprowadzenie rozprawy nie wniosło by nic nowego do sprawy, a zatem uchybienie w tym zakresie nie ma żadnego wpływu na treść wyroku SSA i nie może stanowić skutecznej podstawy jego uchylenia.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie skargi w całości oraz zasądzenie od skarżącej na rzecz strony przeciwnej kosztów postępowania za obie instancje, wg norm przepisanych.

Ewentualnie w przypadku uznania, iż zachodzą podstawy do przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obie instancje, w tym instancję odwoławczą.

W odpowiedzi na apelację przeciwnika skargi skarżąca wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od apelującego na rzecz skarżącej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, wskazując na trafność rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne i ocenę prawną zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Zarzuty wskazane w apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Nie doszło w szczególności do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i sprzeczności dokonanych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Wskazane przez apelującego postanowienie Stołecznego Sądu Arbitrażowego zapadło dnia 18 maja 2011 r. i nie mogło mieć istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Wprawdzie w jego uzasadnieniu SSA odniósł się do wniosku skarżącej o rozpoznanie sprawy na rozprawie, to jednak zajęte tam stanowisko nie mogło prowadzić do wniosku, że nie doszło do naruszenia bezwzględnie obowiązującego art. 1189 § 1 zd.2 kpc. SSA w omawianym uzasadnieniu wskazał jedynie na swój regulamin, który wg tego Sądu miał mieć decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia co do wniosku o rozpoznaniu sprawy na rozprawie, z czym jednak nie można się zgodzić, z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji.

Nie jest słuszny zarzut naruszenia art. 1161 § 3 zd. 2 k.p.c. Nie można bowiem zgodzić się z apelującym, że skoro strony dokonały zapisu na sąd polubowny i tym samym oddały rozstrzygniecie mogącego wyniknąć pomiędzy nimi sporu SSA działającemu wg swego regulaminu, co musiało skutkować podporządkowanie się regułom organizacyjnym tego sądu, także odnośnie sposobu procesowania, to skarżący nie mógł później zarzucać naruszenia bezwzględnie obowiązującego przepisu kpc. Chociaż zgodnie z art. 23 § 2 pkt 1 Regulaminu SSA w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 500000 zł organ statutowy zarządza rozpoznanie spraw na posiedzeniu, to jednak, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, takie postanowienie regulaminu nie może naruszać bezwzględnie obowiązujących przepisów kpc, a w szczególności powołanego wyżej art. 1189 § 1 zd.2 kpc. Ponadto Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że SSA był także związany art.3 § 3 swojego regulaminu. Z treści tego ostatniego wynika, że SSA związany jest bezwzględnie obowiązujących przepisami kpc, które dotyczą sądu polubownego.

Nie ma racji apelujący twierdząc, że SSA nie dopuściło się do naruszenia art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c. Sąd Rejonowy słusznie bowiem uznał, iż działanie SSA polegające na nie wyznaczeniu rozprawy, stanowiło jego naruszenie. Wobec jednoznacznego i bezwarunkowego brzmienia powołanego wyżej przepisu bez znaczenia jest, że skarżąca nie żądała wysłuchania stron ani przeprowadzenia dowodów z przesłuchania świadków. Wystarczyło, że żądała wyznaczenia rozprawy i tym wnioskiem SSA był bezwzględnie związany z uwagi na treść art. 1189 § 1 zd. 2 k.p.c., a zatem rozprawa była konieczna. Nie jest w tej sytuacji istotne czy uchybienie SSA w tej kwestii było bez wpływu na treść jego wyroku. Trzeba też zwrócić uwagę, że na rozprawie strony mają prawo zająć stanowisko, zadawać stronie przeciwnej pytania i żądać od niej dodatkowych wyjaśnień. Rozprawa nie ogranicza się zatem tylko do wysłuchania stron i przesłuchania świadków.

Sąd Rejonowy trafnie zatem powołał się na art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze z mocy art.385 kpc orzeczono jak wyżej.

O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono w myśl art.98 i 108 § 1 kpc.