Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Romuald Kompanowski

Protokolant Barbara Wypych

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2017 r. w Kaliszu

odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 11 stycznia 2017 r. Nr (...)

w sprawie W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

Oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. po dokonaniu rozliczenia przychodu osiągniętego w okresie 28.04 2014 – 31.2.2014 przez W. S., stwierdził, iż świadczeniobiorca zobowiązany jest do zwrotu kwoty 4 519,08 zł tytułem należnie pobranej emerytury za 2014 r. Organ rentowy uznał, iż we wskazanym okresie świadczenie podlegało zmniejszeniu albowiem osiągnięty przez W. S. przychód powodował zmniejszenie świadczenia.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył W. S. wnosząc o zmianę decyzji i stwierdzenie braku podstaw do zwrotu świadczenia albowiem pozarolnicza działalność gospodarcza po przyznaniu renty nie stanowiła w przypadku odwołującego tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym co sprawić winno o braku przyjęcia osiągniętego z takiej działalności przychodu do rozliczenia. Ponadto nie powinien zostać doliczony do rozliczenia przychodu, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy albowiem świadczenie to odnosiło się do okresu pracy przed przyznaniem prawa do renty.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił, co następuje:

Poza sporem pozostaje przyznanie odwołującemu W. S. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy poczynając od dnia 28 kwietnia 2014 r. We wniosku o rentę, odwołujący zawarł oświadczenie o braku zamiaru osiągania przychodów po przyznaniu renty.

Poza sporem pozostaje również doręczenie odwołującemu odpisu decyzji pierwszorazowo przyznającej rentę oraz odpisu decyzji przeliczającej wysokość świadczenia. W pouczeniach zawartych w każdej z decyzji była zawarta informacja o zawieszalności świadczenia albo o jego zmniejszeniu w przypadku osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia czy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, informacja o kwotach powodujących zawieszenie albo zmniejszenie świadczenia oraz o konieczności informowania ZUS o wysokości osiągniętych przychodów w celu ustalenia czy zachodzą przesłanki powodujące zawieszanie czy zmniejszenie świadczeń rentowych. Bezsporna jest również wysokość pobranej przez odwołującego w 2014 r. renty z tytułu niezdolności do pracy. Bezsporna jest również wysokość wynagrodzenia za pracę jakie odwołujący otrzymał za okres od dnia 23 czerwca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. Jest to łącznie kwota 10 528,00 zł. W czerwcu 2014 r. osiągnął odwołujący z tego tytułu kwotę 448,00 zł a od lipca do grudnia 2014 r. kwoty po 1 680,00 zł za każdy miesiąc. Wynagrodzenie wypłacane było na koniec każdego miesiąca. Ponadto po przyznaniu renty odwołujący prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i z tego tytułu osiągnął przychód w kwietniu 184,13 zł a w maju 1 050,23 zł. Zaprzestanie działalności nastąpiło z dniem 2 czerwca 2014 r. Ponowne rozpoczęcie działalności nastąpiło w dniu 5 lipca 2014 r. i działalność kontynuowana była do końca 2014 r. W czerwcu 2014 r. odwołujący osiągnął przychód ze stosunku pracy u pracodawcy zatrudniającego go przed uzyskaniem prawa do renty. U tego pracodawcy odwołujący uzyskał kwotę 5 226,48 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz kwotę 3 983,25 zł tytułem odprawy rentowej. Stosunek pracy z tym pracodawcą trwał do dnia 31 maja 2014 r.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 104 ust. 1, 3 i 8 w związku z art. 103 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 887 z poen. zm.), prawo do renty, ulega zawieszeniu lub świadczenie takie ulega zmniejszeniu, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6. albo osiągania przychodu z tytułu działalności wykonywanej za granicą, w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia obowiązująca w dniu 31 grudnia 1998 r. w wysokości:

1)24 % kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r. - dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;

2)18 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy;

3) 20,4 % kwoty bazowej, o której mowa w pkt 1 - dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.

przy czym kwoty maksymalnych zmniejszeń, o których mowa w ust. 8, podlegają podwyższeniu, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji.

Zgodnie z komunikatem prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 listopada 2014 r. w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2014 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent (M.P. poz. 1128) , kwota 31 822,80 zł stanowiła sumę kwot przychodu w 2014 r. odpowiadającą 70 % przeciętych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

- 2556,20 zł - od 1 stycznia 2014 r. do 28 lutego 2014 r.,

- 2676,40 zł - od 1 marca 2014 r. do 31 maja 2014 r.,

- 2726,80 zł - od 1 czerwca 2014 r. do 31 sierpnia 2014 r.,

- 2618,00 zł - od 1 września 2014 r. do 30 listopada 2014 r.,

- 2646,80 zł - od 1 grudnia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r.;

W 2014 r. odwołujący pobierał rentę w okresie od dnia 24 kwietnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. Kwota graniczna dla tego okresu wynosi 21 625,23 zł. Przychód odwołującego uzyskany w powyższym okresie przekracza tę kwotę o 10 162,13 zł. Nie było bowiem przesłanek aby przy rozliczaniu przychodu za 2014 r. pominąć kwotę 5 226,48 zł wskazaną przez odwołującego w odwołaniu jako należną z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy albowiem kwota ta odnosi się do faktycznie uzyskanego przychodu ze stosunku pracy w miesiącu maju 2014 r. a więc po uzyskaniu prawa do renty. Świadczenie takie przysługuje pracownikowi po rozwiązaniu stosunku pracy i stanowi rekompensatę za niewykorzystany w okresie zatrudnienia urlop wypoczynkowy. Zatem prawo do analizowanego w tym miejscu świadczenia pracownik uzyskuje najwcześniej w dniu rozwiązania stosunku pracy. Przed tą datą pracownik w przypadku posiadania prawa do urlopu, urlop ten wykorzystuje w naturze a pracodawca nie ma jakichkolwiek podstaw aby w takim okresie zamiast udzielenia pracownikowi urlopu wypłacić mu zamiennie ekwiwalent. Zgodnie z przepisem art. 104 ust. 1 cytowanej na wstępie ustawy, w przypadku rencistów osiągających przychody po przyznaniu świadczenia, istotna jest data uzyskania przychodu. Zawarty w przepisie zwrot „w razie osiągania przychodu…” odnosi się do daty pozostawienia odpowiednich środków pieniężnych w dyspozycji rencisty. Zatem jeżeli pracodawca przekazał renciście określone środki pieniężne w dacie przypadającej po przyznaniu emerytury to oznacza uzyskanie przychodu przez tego rencistę w dacie pozyskania tychże środków. Powyższa zasada przy ocenianiu przesłanek zawieszalności czy zmniejszenia świadczenia może doznać ograniczenia w sytuacji gdy rencista otrzymał należność z tytułu pracy wykonywanej przed datą przyznania emerytury. Stanowi o tym wprost przepis § 1 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty (Dz. U. Nr 58, poz. 290, ze zm.). W niniejszej sprawie dyspozycja objęta wskazaną wyżej regulacją nie może jednak znaleźć zastosowania. Wskazana w odwołaniu kwota stanowiła ekwiwalent za urlop wypoczynkowy i prawo do tego świadczenia powstało w dniu rozwiązania stosunku pracy tj. w dniu 31 maja 2014 r. i przed tą datą nie mogło zostać zrealizowane. Przyznanie ekwiwalentu nastąpiło już po przyznaniu renty i związane było oczywiście z dalszym, od dnia 24 kwietnia 2014 r. pozostawaniem odwołującej w stosunku pracy. Nie była to zatem należność związana w całości z pracą wykonywaną przed przyznaniem renty albowiem prawo do ekwiwalentu związane było z pozostawaniem w dacie przyznania świadczenia w stosunku pracy. Prawo do tego składnika nie powstało przed dniem uzyskania renty a dopiero z chwilą przyznania odwołującej tego składnika. Prawo do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, materializuje się nie z chwilą upływu określonego okresu pracy warunkującego uzyskanie prawa do urlopu wypoczynkowego a dopiero z chwilą rozwiązanie stosunku pracy.

Nie było przesłanek aby przy rozliczaniu przychodu za 2014 r. pominąć kwotę 15 808,12 zł stanowiącej kwotę minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność z okresów: 24.04. – 1.06.2014 i 5.07. – 31.12.2014. W analizowanym okresie minimalna podstawa wymiaru składki wynosiła w wymiarze miesięcznym kwotę 2 247,60 zł. Dla emerytów i rencistów prowadzących taką działalność, przychód stanowi kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Fakt, iż odwołujący zwolniony był z obowiązku płacenia z tego tytułu składki nie może prowadzić do zanegowania istnienia tytułu podlegania ubezpieczeniu w związku z prowadzeniem takiej działalności. Samo prowadzenie takiej działalności stanowi oczywiście tytuł do podlegania takim ubezpieczeniem a dopiero istnienie prawa do renty czy zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę stanowi podstawę zwolnienia z obowiązku płacenia składki z drugiego tytułu. Zwolnienie z takiego obowiązku sprawia jednak, że tytuł podlegania ubezpieczeniom istnieje nadal. Przywołane na wstępie przepisy odwołują się jedynie do istnienia odpowiedniego tytułu podlegania ubezpieczeniom i jeśli taki tytuł istnieje to uwzględnianie przychodu w kwocie minimalnej podstawy wymiaru składek z takiego tytułu następuje bez względu czy tytuł stanowił następnie podstawę do ustalenia obowiązku uiszczania składek.

W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne tych osób nie może być mniejsza niż 60% kwoty przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Z tej przyczyny dla zawieszalności renty nie jest stosowana kwota faktycznego przychodu ale kwota przychodu określająca minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność.

Dla rozliczenia przychodu za 2014 r., w przypadku odwołującego jako jego przychód stosowana winna być kwota 31 787,36 zł będą sumą następujących należności: 15 808,12 zł (pozarolnicza działalność) , 5 226,48 zł (ekwiwalent za urlop wypoczynkowy) , 10 528,00 zł (wynagrodzenie za pracę wykonywaną po przyznaniu renty) . Kwoty maksymalnego zmniejszeń emerytur i rent zgodnie delegacją ustawową zawartą w art. 94 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podaje Prezes ZUS. Zgodnie z komunikatem Prezesa ZUS z dnia 18 lutego 2014 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent (M.P. poz. 165) dla rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, kwota maksymalnego zmniejszenia od dnia 1 marca 2014 r. wynosiła 557,91 zł za każdy miesiąc. Prawidłowe było zatem ustalenie przez ZUS kwoty jaką odwołujący jest zobowiązany zwrócić tytułem nadpłaconej renty.

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz wynikającą z zawartych w decyzjach pouczeń o powinnościach w związku z pobieraniem przychodów równolegle z pobieraniem renty, zaszły okoliczności o jakich mowa w przepisie art. 138 ist.2 pkt. 2 ustawy uzasadniające wystąpienie o zwrot nadpłaconych należności w trybie przywołanych w tym miejscu przepisów. Nie zostały tym samym naruszone zasady wskazane w przepisie art. 138 ust. 2 pkt 1 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach…. Przepis ten bowiem warunkuje zwrot nienależnie pobranych świadczeń jedynie w tych przypadkach gdy rencista był prawidłowo pouczony o braku prawa do pobierania świadczenia w pełnej wysokości.

W tych warunkach odwołanie jako nieuzasadnione podległo oddaleniu.