Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2012r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2012r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. B.

przeciwko Bankowi (...) w L.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 1 marca 2012r., sygn. akt XII C 180/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Banku (...) w L. na rzecz powódki J. B. kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 309/12

U z a s a d n i e n i e.

Wyrokiem z dnia 1 marca 2012 r. Sąd Okręgowy pozbawił wykonalności w stosunku do powódki J. B. tytuł wykonawczy w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego przez Bank (...) w L., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 9 czerwca 2009 roku w sprawie o sygnaturze akt VIII Co 1042/09, w zakresie przekraczającym kwotę 655,61 złotych, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu ustalając, co następuje.

W dniu 3 maja 2005 roku pomiędzy Bankiem (...) w L. a (...) Spółką z o.o. w G. została zawarta umowa kredytowa, której poręczycielami byli powódka i jej mąż G. B.. Następnie, w dniu 5 maja 2006 roku, strony tej umowy zawarły umowę konwersji zadłużenia kredytowego. Wobec nieregulowania rat kredytu, w dniu 12 grudnia 2007 roku pozwany wystawił bankowy tytuł egzekucyjny w stosunku do poręczycieli, w tym powódki. Postanowieniem z dnia 11 stycznia 2008 roku, w sprawie sygn. I Co 4631/07, Sąd Rejonowy w Zabrzu nadał wymienionemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. Pozwany wykorzystał ten tytuł do wpisania hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużniczki J. B.. Następnie pozwany zwrócił się do Sądu Rejonowego w Zabrzu o wydanie mu dalszego tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikom J. B. i G. B., celem prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikom. Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2009 r. Sąd Rejonowy w Zabrzu wydał wierzycielowi drugi tytuł wykonawczy w sprawie sygn. I Co 1042/09, celem prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikom.

W dniu 15 grudnia 2010 roku powódka otrzymała pisemne zawiadomienie o wszczęciu przeciwko niej egzekucji w sprawie KM 1990/10, a o tym że podstawą jej zobowiązania jest poręczenie wekslowe, udzielone w związku z zawartą umową o kredyt otwarty w rachunku bieżącym nr (...) w dniu 3 marca 2005 roku, dowiedziała się w chwili odebrania pisma z banku informującego ją o konwersji zadłużenia.

Zgodnie z oświadczeniem powódki, nigdy nie podpisywała ona umowy kredytowej z dnia 3 marca 2005 roku, ani też nie udzielała poręczenia wekslowego. Nadto nie podpisywała żadnych bankowych dokumentów, w tym weksla, deklaracji wekslowej, oświadczenia o poddaniu się egzekucji, ani nawet nie była w siedzibie Banku (...) w L..

Według opinii sporządzonej przez biegłego grafologa, podpisy na dokumentach bankowych, w szczególności: oryginale umowy nr (...) z dnia 03.03.2005r, oryginale weksla i deklaracji wekslowej, oryginale oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie informacji, oryginale oświadczenia współmałżonka, złożone w dniu 03.03. 2005 r., nie zostały nakreślone przez powódkę. Również podpis złożony na kserokopii oświadczenia o poddaniu się egzekucji prawdopodobnie nie został nakreślony przez powódkę.

W toku prowadzonej egzekucji w sprawie Km 1990/10, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zabrzu wyegzekwował od powódki kwotę 655,61 zł.

W dniu 22 września 2011 roku Bank (...) w L. złożył w Prokuraturze Rejonowej w Zabrzu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa wyłudzenia kredytu poprzez podrobienie podpisów J. B. na dokumentach stanowiących zabezpieczenie udzielonego przez bank kredytu i postanowieniem z dnia 26 września 2011 roku Prokuratura Rejonowa w Strzelcach Opolskich wszczęła śledztwo w sprawie podrobienia podpisów J. B..

Jak wynika z zeznań świadka G. B., męża powódki, podpisy na dokumentach bankowych złożył on imieniem żony, bez jej wiedzy i nie wiedziała ona o zaciągnięciu kredytu

Na podstawie wymienionych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, że powódka nie poręczyła na wekslu umowy kredytowej ani nie podpisała wymienionych wyżej dokumentów bankowych i na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. uwzględnił powództwo ponad wyegzekwowaną od powódki kwotę 655,61zł.

Apelacje od powyższego wyroku, w części uwzględniającej powództwo, wniósł pozwany Bank, który zarzucając Sadowi Okręgowemu naruszenie art. 232, i 233 k.p.c. oraz art. 217 k.p.c. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w uchylonym zakresie Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucił Sądowi Okręgowemu nierozważenie w sposób wszechstronny zeznań świadków i opinii biegłego, zwłaszcza w świetle zeznań św. I. W., pracownicy pozwanego Banku, w obecności której pozwana złożyła kwestionowane podpisy oraz nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla ustalenia autora podpisów. Zarzucił także Sądowi pierwszej instancji, ze bezzasadnie odmówił zawieszenia postępowania do czasu zakończenia postępowania karnego, w którym przeprowadzany jest na tę okoliczność dowód z opinii biegłego grafologa oraz odmówił pozwanemu otwarcia na nowo zamkniętej rozprawy celem umożliwienia mu ustosunkowania się do złożonego przez powódkę - na ostatniej rozprawie - dokumentu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie może być uwzględniona. Zarzut skarżącego dotyczący naruszenia przez Sad Okręgowy wskazanych w apelacji przepisów prawa procesowego okazał się nieuzasadniony.

Z przeprowadzonego przez Sąd z urzędu w postępowaniu apelacyjnym dowodu z akt Sądu Rejonowego w Gliwicach, w sprawie o sygn. akt VII GCo 400/05 dla ustalenia jakie dokumenty stanowiły podstawę nadania pierwszej klauzuli wykonalności w stosunku do powódki wystawionemu przez pozwany Bank tytułu egzekucyjnego wynika, że do wniosku (oprócz tytułu egzekucyjnego, obu umów, oświadczenia o wypowiedzeniu i wezwania do zapłaty) pozwany dołączył jedynie oświadczenie powódki o poddaniu się egzekucji w związku z udzieleniem poręczenia według prawa wekslowego. Z akt tej sprawy oraz wydanej w postępowaniu karnym, toczącym się przed Sądem Rejonowym w Strzelcach Opolskich w sprawie II K 394/12 przeciwko G. B. oskarżonemu o podrobienie podpisów powódki na wymienionych wyżej dokumentach, opinii biegłej B. Z. (k.356 – 370), z której – za zgodą stron – również dopuszczono dowód w postępowaniu apelacyjnym wynika, że wystawiony w celu zabezpieczenia wierzytelności z umowy kredytowej weksel in blanco nie został przez pozwanego wypełniony (okoliczność ta została również przyznana na rozprawie apelacyjnej przez pełnomocnika pozwanej) oraz że podpisy powódki na wekslu i pozostałych dokumentach (umowie i oświadczeniu o poddaniu się egzekucji) zostały podrobione przez G. B.. Nie ulega zaś wątpliwości, że dopóki weksel in blanco nie zostanie uzupełniony w sposób nadający mu cechy weksla, osoby podpisane na wekslu in blanco nie mogą być traktowane jako zobowiązane wekslowo.

Pozwany nie kwestionował wymienionej opinii, niemniej jednak jej pełnomocnik w dalszym ciągu podtrzymywał apelację wnosząc o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego toczącego się przeciwko mężowi pozwanej wywodząc na jego uzasadnienie, że może się okazać, iż powódka wiedziała o zaciągnięciu zobowiązania przez jej małżonka i godziła się na to.

Wniosek pozwanego nie mógł być uwzględniony skoro podstawą wniosku o wydanie tytułu wykonawczego przeciwko powódce było poręczenie wekslowe a powódka – na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. - kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu i ta przesłanka stanowiąca podstawę objętego nim powództwa przeciwegzekucyjnego okazała się uzasadniona w sytuacji, gdy wobec niewypełnienia weksla powódka nie była w dacie wydawania tytułu wykonawczego zobowiązana z weksla i to niezależnie od tego, że jej podpisy tak na wekslu, jak i na pozostałych dokumentach zostały podrobione. Wskazywana przez pozwanego okoliczność nie miała zatem znaczenia dla rozstrzygnięcia. To samo dotyczy zarzutu apelującego odnoszącego się do odmowy otwarcia zamkniętej rozprawy na nowo.

Z tych względów i na mocy art. 385 k.p.c. apelacja jako pozbawiona uzasadnionej podstawy podlegała oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego uzasadnia, stosownie do jego wyniku, przy wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącego 325.888 zł, art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 i § 12 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Nie zachodziły bowiem podstawy do uwzględnienia złożonego na rozprawie apelacyjnej wniosku pełnomocnika skarżącego o nieobciążanie go kosztami procesu.

Ustanowiona w art. 102 k.p.c. zasada słuszności, jako stanowiąca odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Wymieniony przepis, choć nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi orzekającemu, powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami słuszności (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r., II CZ 203/10, LEX nr 738399 oraz z dnia 9 lutego 2011 r., V CZ 98/10, LEX nr738404). W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwraca się uwagę, na możliwość skorzystania z dobrodziejstwa art. 102 k.p.c. wówczas, gdy system skomplikowanych norm prawnych lub wysoce skomplikowany stan faktyczny wpływa na subiektywne przekonanie strony o swej racji, pomimo zachowania należytej staranności przy wyrobieniu oceny zagadnienia oraz własnych szans procesowych (tak: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 1974 r. CZ 88/97 i z dnia 7 stycznia 1982 r., II CZ 191/81 oraz wyrok z dnia 1 października 1974 r., II PR 207/74).

Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie zachodzi w sytuacji gdy wobec niewypełnienia weksla roszczenie pozwanego wobec powódki nie mogło być dochodzone w dacie składania wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wystawionemu przezeń tytułowi egzekucyjnemu. W tej sytuacji zatem, jego twierdzenie, że nie dał powodu do wytoczenia powództwa nie może być uznane za uzasadnione.