Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2018 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie SO Joanna Składowska

SO Barbara Bojakowska

Protokolant st. sekr. sąd Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. K.

przeciwko Gminie W.

o ustalenie prawa do lokalu socjalnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 18 października 2017 roku, sygn. akt I C 1042/17

oddala apelację;

Sygn. akt I Ca 529/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Wieluniu oddalił powództwo Z. K. skierowane przeciwko Gminie W. o ustalenie prawa do lokalu socjalnego, nie obciążając jednocześnie powoda kosztami procesu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Prawomocnym postanowieniem z 1 sierpnia 2016 r. wydanym w sprawie o sygn.
akt I Co 722/14 tut. Sąd w sprawie z urzędu z udziałem dłużników S. K., Z. K., wierzycieli Młyna Handlowo (...), J., W., (...) Spółka jawna w O., (...) S.A. w W., licytanta H. U. o egzekucję z nieruchomości – w pkt 1 przysądził na rzecz licytanta H. U. własność nieruchomości stanowiącej działki o nr: (...) i (...) położonej
w W. objętą księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu, V Wydział Ksiąg Wieczystych, a w pkt 2 nakazał dłużnikom S. K. i Z. K. wydanie w/w nieruchomość licytantowi H. U..

Egzekucja przeciwko powodowi toczyła się od 2011 roku, przy czym wniosek
o dokonanie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości wpłynął
do tut. Sądu V Wydziału Ksiąg Wieczystych 5 września 2012 r.

Powód nadal zajmuje nieruchomość, którą utracił w wyniku postępowania egzekucyjnego. Eksmisja na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności nie została wykonana. Powód jest bezrobotny od 2013 r. Utrzymuje się z prac dorywczych.

Sąd fakty znane urzędowo ustalił na podstawie art. 228 k.p.c., które ponadto nie były kwestionowane przez stronę przeciwną.

Sąd, powołując się z art. 189 k.p.c., stwierdził, iż interes prawny jest przesłanką dopuszczalności powództwa o ustalenie, a nie zachodzi on zazwyczaj, gdy stronie przysługuje dalej idące roszczenie.

Według Sądu, w okolicznościach sprawy ochrona przewidziana dla powoda jako dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym (zapewnienie pomieszczenia tymczasowego
– art. 1046 k.p.c.) jest niewystarczająca, a jednocześnie powód nie dysponuje orzeczeniem, które w sposób pozytywny albo negatywny rozstrzygałoby kwestię uprawnienia do lokalu socjalnego.

Ponadto, w ocenie Sądu, powód nie ma interesu prawnego w uzyskaniu wyroku ustalającego, a wykazanie tej przesłanki dopiero warunkuje odniesienie się do kwestii zasadności żądania.

Sąd podkreślił, że powód nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia prawa
do lokalu socjalnego, gdyż istnieje inna forma ochrony jego praw związanych
z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych, w związku z utratą prawa do lokalu.

Nie podzielono także stanowiska pozwanej, że badanie uprawnienia do lokalu socjalnego jest możliwe jedynie w przypadkach objętych dyspozycją przepisów
art. 14 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów (…)(t.j. Dz. U. 2014, poz. 1150), tj. w sprawie o eksmisję oraz wyjątkowo w odrębnym postępowaniu opartym
na art. 35 ustawy.

Sąd, opierając się na wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z 21 września 2016 r. wydanym w sprawie I Ca 366/16 stwierdził, że gdyby przyjąć pogląd jak wyżej, doszłoby
do usunięcia z lokalu osoby będącej lokatorem w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie lokatorów bez jednoczesnego rozstrzygnięcia o uprawnieniach do lokalu socjalnego,
co jest oczywiście stanem sprzecznym z ratio legis ochrony wprowadzonej w przepisie
art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów. Wykluczeniu takich sytuacji służył przepis
art. 35 ustawy.

Podkreślono jednak, iż obecnie do zapobieżenia takiemu stanowi służy przepis
art. 999 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym od 3 maja 2012 r. wprowadzonym ustawą
z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), gzie zdanie 3 tego przepisu stanowi: „Przepis
art. 791 stosuje się odpowiednio”.

Zwrócono także uwagę, iż regulacja prawna z art. 791 § 3 k.p.c. wskazuje, że także
w razie opróżnienia lokalu na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności, osobom będącym lokatorami w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie lokatorów przysługuje ochrona w zakresie uzyskania prawa do lokalu socjalnego.

Według Sądu, skoro przepis art. 999 § 1 k.p.c. w aktualnym brzmieniu wszedł w życie z dniem 3 maja 2012 r. i ma zastosowanie do postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy (art. 9 ust. 1 ustawy z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw), to z uwagi na datę wszczęcia postępowania egzekucyjnego - w konkretnej sprawie, to zdaniem Sądu uznać należy, że doszło do luki
w ustawie, która uzasadnia analogiczne stosowanie art. 35 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów. Skoro zgodnie z art. 35 ustawy stosowną ochronę uzyskiwali lokatorzy, względem których orzeczono eksmisję przed 10 lipca 2001 r., a obecnie ochronę taką gwarantuje przepis art. 999 § 1 k.p.c. w zw. z art. 791 § 3 k.p.c., to nie można przyjąć, że pozbawieni takiej
są lokatorzy eksmitowani na podstawie postanowienia o przysądzeniu własności wydanego
w czasie obowiązywania przepisu art. 999 k.p.c. w poprzednim brzmieniu.

Wskazano ponadto, że o ile podstawą orzekania będzie art. 999 § 1 k.p.c. w aktualnym brzmieniu – to z uwagi na art. 791 § 3 k.p.c., będzie on miał odpowiednie zastosowanie
– ewentualne „pozbawienie wykonalności” do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

W tej sytuacji, w ocenie Sądu, powództwo winno być skierowanie przeciwko wierzycielowi – nabywcy nieruchomości – z udziałem gminy jako interwenienta ubocznego. O ile natomiast należałoby stosować regulację sprzed zmiany obowiązującej od 3 maja 2012 r., to powództwo winno być ukształtowane pod względem podmiotowym jak dotychczas
(o ustalenie prawa do lokalu socjalnego) z ewentualnym udziałem nabywcy jako interwenienta ubocznego.

Oceniając zaś stan faktyczny w sprawie Sąd doszedł do przekonania, w jej realiach winien mieć zastosowanie art. 999 § 1 k.p.c. w aktualnym brzmieniu obowiązującym
od 3 maja 2012 r. Wprawdzie postępowanie egzekucyjne, jako takie, przeciwko powodowemu dłużnikowi toczy się od 2011 roku, niemniej – według Sądu - przepis przejściowy art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej mówiący o postępowaniach wszczętych
po dniu wejścia w życie ustawy, należy odnieść do postępowań, których dotyczy zmieniana norma prawna.

Następnie Sąd wskazał na różnice pojęć „wszczęcia egzekucji” i „wszczęcia postępowania egzekucyjnego”, omawiając jednocześnie regulacje prawne z art. 923, 924 § 1
i 925 k.p.c.

Podkreślono także, że w rozpatrywanym przypadku norma znowelizowanego
art. 999 § 1 k.p.c. z uwagi na jego ulokowanie i treść ma zastosowanie wyłącznie
do egzekucji z nieruchomości.

Sąd zwrócił także uwagę, iż egzekucja z tego składnika majątku dłużnika cechuje się określoną specyfiką i odrębnością, choćby w postaci nadzoru sądu nad jej przebiegiem. Przede wszystkim zaś tylko w tym postępowaniu powstaje tytuł wykonawczy, o którym mowa w art. 999 § 1 w zw. z art. 791 k.p.c. Gdyby przyjąć pogląd odmienny, to pomimo wejścia art. 999 § 1 k.p.c. w życie w aktualnym brzmieniu z dniem 3 maja 2012 r. nie miałby on zastosowania do postępowań o egzekucję z nieruchomości prowadzonych po tej dacie tylko dlatego, że od wielu lat prowadzone jest postępowanie egzekucyjne z innych składników majątku dłużnika. Zakładając racjonalność ustawodawcy, nie było jego zamiarem, aby toczące się nierzadko kilkanaście lat postępowania egzekucyjne miały być przeszkodą dla dłużnika do uzyskania w trybie art. 999 § 1 k.p.c. ochrony w związku
ze zdarzeniami zaistniałymi po 3 maja 2012 r.

W tych warunkach zauważono, że art. 999 § 1 w zw. z art. 791 k.p.c. powinien być podstawą poszukiwanej przez powoda ochrony prawnej.

Skoro zatem postępowanie o egzekucję z nieruchomości, w toku którego powstał tytuł egzekucyjny nakazujący powodowemu dłużnikowi opróżnienie i wydanie lokalu rozpoczęło się z chwilą podjęcia przez komornika pierwszej czynności egzekucyjnej w postaci zajęcia,
co miało miejsce po 3 maja 2012 r. to powód powinien wystąpić z innym powództwem przeciwko wierzycielowi ujawnionemu w tytule egzekucyjnym, nie zaś przeciwko gminie.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z art. 102 k.p.c.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodził się powód, zaskarżając wyrok w całości
i zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisu art. 9 ust l ustawy z dnia 16 września 2011 roku, o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego poprzez przyjęcie,
iż do przedmiotowego stosunku prawnego mają zastosowanie przepisy art. 999 § 1 k.p.c.
w sytuacji, gdy wszczęcie egzekucji nastąpiło w roku 2011, a więc powództwo zostało ukształtowane w sposób właściwy, co powoduje iż oddalenie powództwa nastąpiło niezasadnie.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, ewentualnie
o zmianę poprzez uwzględnienie powództwa z zasądzeniem kosztów postępowania

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne, które to ustalenia Sąd odwoławczy w pełni podziela i przyjmuje za własne i z mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. ogranicza uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa, ponieważ Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty podniesione przez skarżącego nie zasługują
na uwzględnienie, gdyż wbrew jego twierdzeniom w realiach przedmiotowej sprawy
nie doszło do naruszenie art. 9 ust l ustawy z dnia 16 września 2011 roku, o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego.

Należy przyznać rację powodowi, iż wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi nastąpiło w roku 2011, jednak skarżący zdaje się nie dostrzegać, iż egzekucja skierowana do udziału z ułamkowej części nieruchomości została wszczęta po dniu 26 sierpnia 2012 roku, gdyż w tej dacie wierzyciel zażądał prowadzenia takiej egzekucji (k. 44), co powoduje, iż czynności egzekucyjne podjęte przez komornika w celu realizacji takiego żądania, do których obligowały go przepisy z art. 923 - 925 k.p.c., bez wątpienia nastąpiły po dacie 3 maja 2012 r. a nie w 2011 roku jak błędnie sugeruje skarżący.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie zastosowanie ma norma prawna znowelizowanego art. 999 § 1 k.p.c., z którego to przepisu – zd. 2 – wynika, iż prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Przepis zaś art. 791 kpc stosuje się odpowiednio. Dłużnik wymieniony w tytule wykonawczym może wytoczyć powództwo o pozbawienie tego tytułu wykonalności na zasadach ogólnych, przewidzianych w art. 840 (por. Andrzej Marciniak, Kazimierz Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–1088, wydanie 6, 2015). Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności ( § 3).

Ochrona powoda winna być w tej sytuacji realizowana poprzez wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego jeśli powód uważa, że jego sytuacja czyni zadość przesłankom dla przyznania lokalu socjalnego w świetle art. 14 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów (…) (Dz.U. z 2014r. Nr 150 - j.t.)

Jednocześnie podkreślić trzeba, iż termin (zawity) do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego określonego w ww. przepisie w § 3 wynosi tydzień od momentu skutecznego (właściwie doręczonego/przedłożonego do wiadomości) pouczenia o istnieniu takiej drogi prawnej, a dokonanego przez organ egzekucyjny wobec uprawnionej osoby. Brak wstrzymania się z czynnościami egzekucyjnymi w żadnym wypadku nie wywołuje skutków w zakresie rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia analizowanego powództwa (o tym decyduje bowiem moment skutecznego doręczenia pouczenia, zaś brak adekwatnej reakcji organu egzekucyjnego może być jedynie przedmiotem skargi na czynności komornika).

Okoliczność powyższa skutkuje uznaniem braku interesu prawnego po stronie powoda domagającego się ustalenia - w oparciu o art. 189 k.p.c. - prawa do lokalu socjalnego, czego konsekwencją było oddalenie powództwa, jak to prawidłowo uczynił Sąd I instancji.

Z przytoczonych względów apelacja - jako całkowicie bezzasadna - podlegała oddaleniu w całości na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w sentencji.