Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Ż., dnia 15 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Żaganiu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia SR Sylwia Popko

Protokolant:st. sekr. sąd. Marta Banach

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2017 r. w Żaganiu

na rozprawie sprawy z powództwa J. W. (1)

przeciwko J. W. (2)

- o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

powództwo oddala.

Sygn. akt III RC 14/17

UZASADNIENIE

Do Sądu Rejonowego w Żaganiu wpłynął pozew J. W. (1) przeciwko J. W. (2), w którym powód domagał się uchylenia jego obowiązku alimentacyjnego, określonego wyrokiem SR w Żaganiu z dnia 03.07.2015r. w sprawie IIIRC 211/15. Argumentacja powoda sprowadzała się do wskazania na zmianę jego sytuacji- konieczność zaopiekowania się matką i brak możliwości podjęcia zatrudnienia, utrzymywanie się przez powoda z zasiłku opiekuńczego, nie pozwalającego na zaspokojenie potrzeb samego powoda.

Reprezentująca pozwanego opiekunka prawna L. W., w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podnosiła ona, iż sytuacja zarówno po stronie powoda, jak i pozwanego , nie uzasadnia modyfikacji ustalonego obowiązku alimentacyjnego poprzez jego obniżenie, a tym bardziej uchylenie w ogóle. Podnosiła ona szacunkowy koszt utrzymania pozwanego w granicach 1.400-1.700 zł miesięcznie, utrzymujący się stan zdrowia pozwanego , będący przyczyną jego ubezwłasnowolnienia i wymagający osobistej pieczy oraz nadzoru matki pozwanego. Zakwestionowała ona również konieczność rezygnacji z dochodowej pracy za granicą przez powoda wobec możliwości zapewnienia pieczy matce powoda przez jego siostrę oraz siostrzenicę, pobierającą dotychczas zasiłek z tytułu opieki nad babcią. Przedstawicielka ustawowa pozwanego podnosiła również, iż stan zdrowia matki powoda w istocie nie różni się od stanu trwającego w toku uprzedniego postępowania alimentacyjnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z 06.03.2015r. ubezwłasnowolniono całkowicie J. W. (2), ur. (...), syna J. i L. W., z powodu schizofrenii paranoidalnej i uzależnienia mieszanego. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Żaganiu z 12.05.2015r. ustanowiono opiekę prawną dla całkowicie ubezwłasnowolnionego i obowiązki opiekuna powierzono jego matce- L. W.. J. W. (2) zamieszkuje wraz z matką , która osobiście sprawuje pieczę nad synem, wymagającym całodobowej opieki. W czynnościach opiekuńczych nad synem L. W. jest wspomagana przez swą matkę emerytkę, z którą zamieszkuje i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Ojciec całkowicie ubezwłasnowolnionego nie bierze uczestnictwa w życiu syna, nie utrzymuje z nim kontaktu.

Dowód: akta IIIOp 11/15 SR w Żaganiu ( postanowienie z 06.03.2015r.- k.2, postanowienie z 12.05.2015 r . – k.16, wywiady środowiskowe- k. 8,24,29,31 tamże)

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Żaganiu z 03.07.2015r. w sprawie IIIRC 211/15 zasądzono od J. W. (1) na rzecz J. W. (2) alimenty w kwocie po 1000 zł miesięcznie, do 10.dnia każdego miesiąca , poczynając od 26.05.2015r. do rąk L. W. . Wyrokiem z 29.09.2016r. utrzymano w mocy wyrok zaoczny. J. W. (1) mieszkał i pracował wówczas w Holandii , zarabiał około 1.300 euro miesięcznie, w związku z problemem alkoholowym był zarejestrowany w poradni (...) w Ż.. Nie kontaktował się z synem, pozostawał w złych relacjach z jego matką, z którą rozwiódł się- powtórnie - w grudniu 2015 roku. Między eksmałżonkami zawisła była sprawa o odwołanie przez L. W. darowizny nieruchomości w R., L. W. składała też doniesienie o dokonaniu przez J. W. (1) przywłaszczenia pieniędzy na jej szkodę. J. W. (2) nie miał ustalonego prawa do renty inwalidzkiej, otrzymywał wypłacany przez (...) zasiłek stały, który został wstrzymany po zasądzeniu w lipcu 2015 roku natychmiast wymagalnych rat alimentacyjnych i wyegzekwowaniu ich za pośrednictwem holenderskich organów egzekucyjnych. Matka całkowicie ubezwłasnowolnionego pobierała zasiłek opiekuńczy, w związku z koniecznością rezygnacji z pracy ze względu na opiekę nad synem oraz zasiłek pielęgnacyjny na J. W. (2) w łącznej wysokości 672 zł, nie miała innych źródeł dochodu. Całkowicie ubezwłasnowolniony pozostawał pod stałą opieką lekarską, koszty leczenia psychiatrycznego wynosiły ok.200 zł miesięcznie. Dodatkowo rozpoczęte zostało leczenie stomatologiczne J. W. (2) , co wiązało się z wydatkiem rzędu 500 zł za leczenie jednego zęba.

Dowód: akta IIIRC 211/15 SR w Żaganiu (wyrok zaoczny- k.19,dokumenty –k. 70-75,87-89,91-93, 106-113, zeznania powódki- k. 114v.-115, wyrok – k.117 tamże)

W dniu 05.08.2015r. L. W. wystąpiła z powództwem przeciwko J. W. (1), domagając się zobowiązania pozwanego do złożenia oświadczenia woli, przenoszącego na powódkę udział w wysokości 1/2 w prawie własności nieruchomości zabudowanej, położonej w R., powołując się na rażącą niewdzięczność obdarowanego. Podnosiła ona, że w dniu 12 marca 2004 r., będąc
w związku małżeńskim z pozwanym, na mocy umowy darowizny przyjęła od rodziców, do majątku odrębnego nieruchomość. Wskazała, że małżeństwo stron w konsekwencji stosowania przez pozwanego przemocy fizycznej i psychicznej, która z czasem nasilała się, stało się fikcją. Z tych też powodów, wyrokiem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 10 grudnia 2007 r., małżeństwo stron zostało rozwiązane z wyłącznej winy pozwanego. Powódka podała, że po kilkunastu miesiącach zachowanie pozwanego uległo zmianie, ustały akty przemocy, pozwany zaczął interesować się życiem rodzinnym, podjął walkę z nałogami oraz leczenie, co powodowało, że powódka mając na względzie dobro rodziny,
a w szczególności dobro wspólnego dziecka oraz prawidłowe relacje stron zdecydowała się na ponowne zawarcie związku małżeńskiego, a w dniu 14 kwietnia 2010 r. darowała pozwanemu i sobie do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską nieruchomość, otrzymaną wcześniej od rodziców. Powódka zwróciła uwagę, że dopiero po okresie 2 lat od dokonania darowizny ponownie pojawiły się nieporozumienia pomiędzy stronami. Pomimo złożonych obietnic pozwany ponownie zaczął być agresywny i przestał wywiązywać się obowiązków ojcowskich i małżeńskich. Według powódki, trudna sytuacja rodzinna wpłynęła na zdrowie syna, który uzależnił się od środków psychotropowych. Powódka podniosła, że
w 2014 r. i na początku 2015 r. pozwany ponownie zaczął stosować wobec niej przemoc fizyczną i psychiczną, co zmusiło ją do powrotu do kraju, a pozwany pozostał dalej
w Holandii. Wskazała, że pozwany z Holandii do Polski przyjechał, na kilka dni, dopiero
w kwietniu 2015 r., i również w tym czasie dochodziło do przemocy względem niej. W czasie tego pobytu pozwany dokonał kradzieży środków pieniężnych w kwocie 20.383,50 zł, które należały do powódki. Dochodzenie w tej sprawie zostało wszczęte, jednakże z uwagi na to, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane, zostało zawieszone. W ocenie powódki, akty przemocy oraz kradzież pieniędzy pozwalają na przyjęcie, że pozwany dopuścił się względem niej rażącej niewdzięczności, uzasadniającej odwołanie darowizny, jaką powódka poczyniła względem pozwanego. J. W. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, że oświadczeniem datowanym na dzień 24 kwietnia 2015 r. powódka odwołała darowiznę nieruchomości, zarzucają mu postępowanie rażąco niewdzięczne. Pozwany stanowczo zaprzeczył, aby postępował wobec powódki w sposób przez nią opisany i że jego zachowanie stanowiło rażącą niewdzięczność i dało podstawę do odwołania darowizny. Wyrokiem z 17.02.2017r. sąd , nieprawomocnym wyrokiem oddalił powództwo uznając, że okoliczności, na jakie powoływała się powódka, nie mogą być zakwalifikowane jako rażąco niewdzięczne zachowanie obdarowanego w stosunku do darczyńcy, a więc brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia żądania powódki przeniesienia na jej rzecz udziału w nieruchomości, skoro nie doszło do skutecznego odwołania darowizny.

Dowód : akta IC 747/15 SR w Żaganiu (pozew, odpowiedź na pozew, wyrok)

W dniu 11 października 2016r. J. W. (1) wypowiedział umowę o pracę z firmą (...). Uzasadniając swoje stanowisko podnosił, iż zdecydował się na powrót do Polski z powodu problemów osobistych związanych z rozwodem, wyrażając jednocześnie nadzieję na szybkie ich rozwiązanie. Po powrocie do kraju zamieszkał z matką M. W.. W związku ze sprawowaną nad nią opieką pobiera świadczenia z (...) w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego w kwocie 520 zł miesięcznie.

Dowód : akta IIIRC 15/17 ( wypowiedzenie- k. 35, zaświadczenie- k.36 tamże)

J. W. (1) prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z matką, która otrzymuje emeryturę w kwocie ok.1100 zł i reguluje rachunki , związane z użytkowaniem mieszkania . M. W. jest leczona przez lekarza rodzinnego, który przychodzi do domu, a także przez laryngologa, do którego wozi ją córka.

Dowód: zeznania powoda – k. 34v. akt

J. W. (2) ma obecnie 25 lat, nadal funkcjonuje jako osoba całkowicie ubezwłasnowolniona pod opieką i pieczą matki, wymaga całodobowej opieki, prezentuje obawy związane ze zmianą otoczenia. Jest on pod stałą opieką psychiatry oraz dietetyka, codziennie przyjmuje leki, prócz tego przyjmuje zastrzyki, których koszt wynosi ok. 70 zł za 5 zastrzyków. Nie posiada on żadnych własnych dochodów. L. W. w dalszym ciągu sprawuje opiekę prawną i pobiera zasiłek opiekuńczy z (...) w kwocie 520 zł oraz zasiłek pielęgnacyjny na syna w kwocie 153 zł miesięcznie, w dalszym ciągu, z uwagi na konieczność opieki nad synem, nie może podjąć pracy. Nadal mieszkają oni z matką L. W., która ta wspomaga ze względu na zły stan jej zdrowia, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

Dowód: dokumenty – k.10-24, zaświadczenia- k.32,33, zeznania pozwanej- k.35-35v. akt

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo należało uznać za niezasadne i jako takie oddalić w całości.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie jest to, iż prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Żaganiu z dnia 29.09.2016r. w sprawie IIIRC 211/15 ustalono wysokość raty alimentacyjnej powoda względem pozwanego na kwotę 1.000 zł miesięcznie.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy po stronie powoda lub pozwanego wystąpiły przesłanki uzasadniające zmianę powyższego wyroku poprzez wygaszenie ustalonego tamże obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 128 kro, obowiązek dostarczania środków utrzymania,
a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Jak wynika z ugruntowanego stanowiska doktryny pod pojęciem dostarczenia środków utrzymania należy rozumieć zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci pożywienia, ubrania, mieszkania, opału oraz niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i rodzinie. Dostarczenie środków wychowania obejmuje natomiast powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia oraz zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Środki utrzymania i wychowania służą temu samemu celowi, a mianowicie zaspakajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (vide: Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z komentarzem pod red. K. P.,
W-wa 2002r., s. 768, podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1967r.
w sprawie o sygn. III CR 422/66, Lex nr 6157).

Niewątpliwie obowiązek dostarczania pozwanemu J. W. (2) środków utrzymania ciąży przede wszystkim na jego rodzicach, albowiem w myśl art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Ustawodawca nie wprowadza tu żadnej cezury czasowej, w szczególności osiągnięcie przez uprawnionego określonego wieku nie uzasadnia automatycznie ustania ustawowego obowiązku alimentacji. Okolicznością aktywującą taki skutek , umiejscowioną po stronie uprawnionego do alimentacji, jest możność samodzielnego utrzymania się. W przypadku zobowiązanego do alimentacji natomiast okolicznością taką jest utrata tzw. możliwości alimentacyjnych . Przez ustawowe określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe” rozumieć należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zawsze utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami. W przypadkach uzasadnionych obejmują one także wysokość zarobków, które zobowiązany jest w stanie uzyskać, lecz nie osiąga ich z przyczyn nie zasługujących na usprawiedliwienie. Chodzi tu o przypadki, w których osoba zobowiązana nie wykonuje wyuczonego i dobrze wynagradzanego zawodu, pracuje w niepełnym wymiarze godzin bądź też pracuje dorywczo. Podstawą oceny możliwości zarobkowych w odniesieniu do pracownika będzie zarówno jego stałe wynagrodzenie, premie i dodatki, jak również świadczenia w naturze stanowiące uzupełnienie wynagrodzenia (deputaty) oraz świadczenia i wypłaty przypadające pracownikowi lub członkom jego rodziny z różnych tytułów w związku
z zatrudnieniem (vide: Z. Krzemiński „Alimenty i ojcostwo” Komentarz do przepisów. Wyd. Zakamycze 2002r., podobnie wyrok SN z dnia 16 maja 1975r., III CRN 48/75, Lex 7702). Dopiero utrata owych możliwości zarobkowania z przyczyn niezależnych od woli samego zobowiązanego do alimentacji uzasadniać może całkowite zwolnienie go od alimentowania niesamodzielnego dziecka.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że po stronie pozwanego nie nastąpiły żadne zmiany od czasu wyrokowania w sprawie alimentów w dniu 29.09.2016r. Z wiarygodnych zeznań przedstawicielki ustawowej pozwanego, przedstawionych przez nią dokumentów, a także akt Op 11/15 wynika w sposób nie budzący wątpliwości, iż pozwany jest w dalszym ciągu osobą niesamodzielną, również w rozumieniu art.133§1 kro. Jako osoba całkowicie ubezwłasnowolniona i nie posiadająca zdolności do czynności prawnych , nie może pracować zarobkowo, jest zdany całkowicie na pomoc osób trzecich i pomoc taką oraz 24-godzinną pieczę otrzymuje ze strony matki. Ta z kolei jest wspomagana w czynnościach opiekuńczych jedynie przez swoją matkę, nie otrzymuje zaś stosownej pomocy od strony ojca swojego dziecka, tj.powoda. W takim stanie rzeczy trudno byłoby czynić matce pozwanego zarzut , że nie podejmuje pracy zarobkowej w celu poprawienia swojego statusu majątkowego i polepszenia bytu rodziny- w tym pozwanego. Powód nie wykazał również , aby jego syn od czasu wyrokowania w sprawie IIIRC 211/15 wzbogacił się poprzez spadkobranie, darowiznę itp. , by dysponował majątkiem przynoszącym mu dochód w wysokości uzasadniającej zwolnienie powoda z alimentacji na jego rzecz.

Aktywność dowodowa strony powodowej nie doprowadziła też do wykazania , iż powód utracił możliwość alimentowania syna. Jedynie dokumenty przedłożone w toczącej się równolegle sprawie przeciwko byłej żonie powoda, pozwoliły sądowi na ustalenie, iż J. W. (1) dobrowolnie zrezygnował z dochodowej pracy w Holenderskiej firmie z powodu problemów osobistych związanych z rozwodem i że obecnie pobiera z (...) świadczenia w wysokości 520 zł miesięcznie. Okoliczności te, aczkolwiek stanowią niewątpliwie o zmianie sytuacji powoda od czasu wyrokowania we wrześniu ubiegłego roku, nie stanowią jeszcze o konieczności wysnucia wniosku o utracie przez niego możliwości zarobkowych i możliwości dalszego alimentowania syna. Sąd nie dał wiary twierdzeniom powoda o konieczności rezygnacji przez niego z pracy w Holandii ze względu na stan zdrowia jego matki. Motywy rezygnacji z pracy w piśmie wypowiadającym umowę o prace są zgoła odmienne, aczkolwiek mało konkretne. Zgodzić należy się z matką pozwanego, iż opiekę faktyczną nad M. W. może roztaczać jej córka, zamieszkująca wraz z rodziną – ja wynika z zeznań powoda w sprawie IIIRC 15/17- w S., a powód może kontynuować swoją aktywność zarobkową, wspomagając matkę finansowo czy zabezpieczając pomoc osoby trzeciej. Analizując zachowanie się powoda w toku procesu – jego zachowanie na rozprawach, stosunek wobec strony pozwanej ( nie mam pojęcia czy syn potrafi sam się utrzymać samodzielnie) , roszczeniowe nastawienie do sprawy , wnioskować można, na podstawie zasad logiki i doświadczenia życiowego, iż powód celowo zwolnił się z pracy , by nie płacić alimentów, po osiągnięciu zaś założonego przez siebie celu ponownie aktywizuje się zarobkowo ( por. stwierdzenie w wypowiedzeniu umowy o pracę : Mam nadzieję, że szybko je rozwiążę). Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa i doktryny, w świetle materiału dowodowego niniejszej sprawy należało uznać, iż możliwości zarobkowe powoda, obecnie przez niego niewykorzystywane, pozwalają mu na dalsze alimentowanie pozwanego. Przedmiot żądania , przy jednoczesnym braku żądań alternatywnych,, nie pozwalał sądowi –zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego- na prowadzenie z urzędu rozważań co do zasadności innej, aniżeli żądana, zmiany ustalonego obowiązku alimentacyjnego.

Mając na uwadze powyższe , wobec braku zaistnienia postaw do ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanego w rozumieniu art.138 kro, powództwo należało oddalić