Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant st. sekr. sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2017 r. w Kaliszu

odwołania Z. J.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 10 lipca 2017 10 lipca 2017 r. Nr (...), (...)-1

w sprawie Z. J.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość świadczenia i zwrot nienależnego świadczenia

1. Zmienia decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 10 lipca 2017r. znak (...) w ten sposób, że ustala, iż Z. J. nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty 765,88zł pobranej jako 50% części uzupełniającej renty za okres od 1 czerwca 2017 do 31 lipca 2017r.

2. Oddala odwołanie w pozostałym zakresie

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 10.01.2017r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wstrzymał Z. -J. wypłatę części uzupełniającej renty rolniczej od 1.08.2017r. i ustalił nadpłatę 50% części uzupełniającej renty za okres od 06.2017r, do 3l07.2017r. w kwocie 765,88zł i zobowiązał go do zwrotu tej kwoty z tytułu nienależnie pobranego świadczenia, gdyż nie powiadomił Kasy o tym, że żona podjęła od 01.06.20l7r. zatrudnienie i została wyłączona z ubezpieczenia społecznego w KRUS od tej daty.

Odwołanie od tych decyzji wniósł do Sądu Z. J. domagając się odstąpienia od żądania zwrotu w/w kwoty, gdyż nie był pouczony o okolicznościach powodujących zawieszenie wypłaty świadczeń i nie zamierzał wprowadzić w błąd organu. Wyjaśnił też powody podjęcia zatrudnienia przez żonę.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Decyzją Prezesa KRUS z dnia 24.01.2017r, Z. J. nabył. prawo do renty inwalidzkiej rolniczej na okres od 01.01.2017r. do 31.0l.2019r.

(k 85 akt KRUS)

Wcześniej był uprawniony do świadczenia rentowego w okresie od 16.12.2014r. do 31.12.2016r.

Decyzją z dnia 21.06.2017r. (przekazaną do wysłania dopiero 05.07.2017r.) Prezes KRUS orzekł wobec odwołującego się o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników jego żony D. J. od dnia l. 06.2017r., to jest od daty podjęcia przez nią zatrudnienia.

(k 91)

Konsekwencją przyjęcia, że żona nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy było wydanie przez organ rentowy wymienionych wyżej decyzji wobec odwołującego się.

Decyzje przyznające rentę z 16.01.20l5r, i z 24.01.2017r. (na kolejny okres) zawierały wyliczenie części składkowej i uzupełniającej oraz ogólne standardowe pouczenia.

Paza sporem jest "że zawarte było w nich ogólne pouczenie o zasadach zawieszalności świadczeń i o okolicznościach na podstawie jakich uznaje się, że rolnik - emeryt, rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej Podano ogólnie, że uznaje się iż emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej jeżeli on ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego.

Decyzje nie zawierały natomiast wprost żadnej informacji o związku zawieszalności wypłaty części uzupełniającej świadczenia z aktywnością zawodową współmałżonka.

W pkt V poz. 1 pouczenia podano jedynie, że część uzupełniająca świadczeni podlega zawieszeniu w całości gdy małżonek rolnika, z którym prowadzi działalność rolniczą zostanie wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników.

W pkt VI pouczenia zawarto informację o obowiązkach świadczeniobiorcy informowania organu rentowego o wymienionych tam okolicznościach istotnych dla jego sytuacji. Wśród 8 przypadków co do jakich istnieje obowiązek powiadomienia KRUS wymienia się podjęcie 1ub zaprzestanie zatrudnienia przez osobę, do której kierowana jest decyzja. Także mowa o obowiązku informowania o podjęciu innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej działalności gospodarcze1 i wysokości osiąganego przychodu, ale tylko w odniesieniu do adresata decyzji. Co do współmałżonka zawarto jedynie wymóg informowania o uzyskaniu przez niego prawa do emerytury lub renty (pkt VI poz. 8).

Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 20.l2.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz.U.20l6. poz,227 ze zm) renta z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, podobnie jak i emerytura rolnicza składają się z części składkowej i uzupełniającej.

Stosownie do treści art.28. ust.3 cyt. ustawy wypłata części uzupełniającej tych świadczeń ulega zwieszeniu w całości, .jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Zgodnie z ust 4 tego przepisu uznaje się, że świadczeniobiorca zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem ani współwłaścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego.

Stosownie do treści ust 11 tego przepisu wyplata nie ulega zawieszeniu w przypadku gdy rencista lub emeryt uprawniony do emerytury z art.19 ust. l prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy.

W rozpatrywanej sprawie podjęcie przez żonę odwołującego się zatrudnienia spowodowało objęcie jej z mocy ustawy ubezpieczeniem społecznym pracowników, a w konsekwencji wyłączenie od 1.06.20l7r. z ubezpieczenia społecznego rolników. Ustała więc okoliczność pozwalająca na wypłatę dla odwołującego się l00% części uzupełniającej świadczenia rentowego. W tym zakresie stanowisko organu rentowego jest słuszne i odwołujący się nie kwestionuje tego wprost, choć przytacza w odwołaniu także decyzję dotyczącą zawieszalności i wyjaśnia, że do podjęcia pracy przez żonę zmusiła ich zła sytuacja materialna. Zasadniczo kwestionuje żądanie zwrotu nadpłaconej części uzupełniającej za czerwiec i 1ipiec 20l7r.

W tej kwestii rację należy przyznać odwołującemu się.

Co do zwrotu nienależnych świadczeń art. 52 ust.2 cyt. Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników odsyła do systemu pracowniczego" a art. 138 ust.2 pkt l ustawy z l7.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS - (Dz. U. z 2017r- poz. 1383 ze zm.) stanowi, że świadczeniem nienależnym jest świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Nienależne świadczenie to nie tylko świadczenie wypłacone bez podstawy prawnej, ale to świadczenie wypłacone osobie której organ rentowy nie pouczył o braku prawa do pobierania określonego świadczenia. Istotny jest zatem brak świadomości osoby pobierającej wynikający z braku właściwego pouczenia przez organ rentowy.

Standardowe pouczenie dołączone do decyzji KRUS nie akcentuje wcale jaki jest związek sytuacji świadczeniobiorcy z sytuacją współmałżonka.

Nie ma jednoznacznego zaznaczenia w decyzji, że wypłata części uzupełniającej wynika z faktu prowadzenia działalności rolniczej z małżonkiem, który podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy. Można tego domyślić się dopiero z treści pkt V poz. 1, ale tak skonstruowane ogólne pouczenie może wręcz wprowadzać świadczeniobiorcę w błąd że skutek w postaci zawieszenia 100% części uzupełniającej świadczenia następuje dopiero po wyłączeniu małżonka z ubezpieczeń rolniczych, czyli po wydaniu decyzji wobec niego.

Co więcej należy zwrócić uwagę na pouczenia dotyczące obowiązku informowania KRUS, gdzie brak zobowiązania świadczeniobiorcy do powiadamiania organu o podjęciu zatrudnienia przez małżonka.

Mowa tylko o obowiązku poinformowania o uzyskaniu przez małżonka prawa do emerytury lub renty. O powiadomieniu o podjęciu zatrudnienia mowa jest tylko w odniesieniu do osoby świadczeniobiorcy.

W niniejszej sprawie w świetle informacji przekazywanych we wspomnianych decyzjach należy przyjąć zatem, że odwołujący się nie był prawidłowo, wystarczająca jasno pouczony o utracie prawa do części uzupełniającej renty w sytuacji objęcia małżonki innym ubezpieczeniem społecznym. Organ nie może zatem zobowiązywać go do zwrotu nadpłaconego świadczenia, czego dotyczy decyzja z dnia l 0.07.2017r. (GI 130320/l5).

Decyzja ta podlegała więc zmianie i zgodnie z art.477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

Decyzja o wstrzymaniu wypłaty części uzupełniającej od l.08.20l 7r. jest natomiast prawidłowa i w tym zakresie odwołanie podlegało oddaleniu, stąd zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzeczono jak w pkt 2 wyroku.