Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2018 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o.
w S.
przeciwko E. R.
o zapłatę - na skutek skargi pozwanej o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie XIII Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Strzyżowie z dnia 6 września 2013 r., sygn. akt XIII C 14/13

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Strzyżowie

z dnia 29 czerwca 2017 r., sygn. akt I C 513/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że skargę pozwanej o wznowienie postępowania odrzuca,

2.  nie obciąża pozwanej obowiązkiem zwrotu powodowi kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Wojciech Misiuda SSO Adam Simoni SSR del. do SO Piotr Osowy

Sygn. akt: V Ca 683/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 26 kwietnia 2018 r.

Wyrokiem z dnia 29 czerwca 2017 r., sygn. akt: I C 513/16, Sąd Rejonowy w Strzyżowie, na skutek skargi pozwanej o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie XIII Zamiejscowego Wydziału Cywilnego z siedzibą w Strzyżowie z dnia 6 września 2013 r., sygn. akt XIII C 14/13, w pkt I zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo oraz w pkt II zasądził od powoda na rzecz pozwanej 249,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego wyroku, Sąd Rejonowy wskazał, że skarga pozwanej E. R. o wznowienie postępowania oraz zmianę wyroku i oddalenie powództwa zasługuje na uwzględnienie. Skarżąca pozwana E. R. w skardze podniosła, że w innej sprawie zapadł wyrok z powództwa jej męża przeciwko Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w S., w którym to wyroku Sąd orzekł, że J. R. nie jest zobowiązany do uiszczania opłat za dostarczaną wodę do jego budynku mieszkalnego i gospodarczego. Wyrok ten zapadł na skutek powództwa wytoczonego przez powoda 30 czerwca 2011 roku. Strona powodowa stoi na stanowisku, że zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego, stanowi podstawę wznowienia postępowania tylko wtedy gdy wykryty wyrok już istniał w czasie postępowania, którego dotyczy skarga o wznowienie, lecz o którym to wyroku strona wówczas nie wiedziała. Ponadto zdaniem strony powodowej skarga powinna zostać odrzucona, albowiem skarżąca nie wykazała, że wyrok na podstawie którego żąda wznowienia postępowania dotyczy tego samego stosunku prawego co prawomocny wyrok kończący postępowanie w sprawie, której wznowienia się domaga. Tożsamość stosunków prawnych zachodzi w sytuacji gdy oba wyroki dotyczą tych samych osób oraz tych samych praw i obowiązków pomiędzy tymi samymi osobami. Sąd wznawiając postępowanie i zmieniając wyrok poprzez oddalenie powództwa uznał, że podstawą wznowienia nie jest późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albowiem wyrok jaki zapadł w sprawie z powództwa J. R. przeciwko Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w S. nie dotyczy tego samego stosunku prawnego co słusznie zauważa strona powodowa. Sąd uznał natomiast, że ten wyrok stanowi nową okoliczność faktyczną i środek dowodowy, który mógłby mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu bo go nie było. Okoliczność faktyczna, że mąż pozwanej nie ma obowiązku płacenia za wodę istniała, ale dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku do sprawy I C 79/11 Sądu Rejonowego w Ropczycach, stała się środkiem dowodowym, z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Ta okoliczność faktyczna miała wpływ na wynik sprawy, a strona nie mogła z niej skorzystać w poprzednim postępowaniu, albowiem chociaż ona była, to została potwierdzona dopiero później prawomocnym orzeczeniem. Zdaniem Sądu orzeczony wyrok jest nie tylko zgodny z prawem ale i sprawiedliwy, albowiem trudno przyjąć, że pozwana ma płacić za wodę, którą to wodę Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w S. ma dostarczać nieodpłatnie do domu męża pozwanej z którym ona mieszka. J. R. jest mężem pozwanej E. R., z którą razem mieszka w jednym domu i łączy ich małżeńska wspólność ustawowa. Skoro Sąd orzekł, że J. R. nie ma obowiązku uiszczania opłat za dostarczaną wodę do jego budynków, to jednoznaczne jest, że nie ma również obowiązku uiszczania opłat jego żona. Zatem wyrok Sądu Rejonowego w Rzeszowie XIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Strzyżowie, sygn. akt XIII C 14/13 należało zmienić i oddalić powództwo. Stanowisko strony powodowej, która domagała się odrzucenia skargi nie zasługuje na uwzględnienie (k. 88-90).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości oraz zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

1.  art. 412 § 1 KPC poprzez jego błędną interpretację i rozpoznanie sprawy na podstawie innej przyczyny wznowienia niż określiła to strona pozwana;

2.  art. 410 § 1 KPC poprzez jego niezastosowanie i nie odrzucenie skargi jako nieopartej na ustawowej podstawie.

Wskazując na powyższe zarzuty, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i odrzucenie skargi jako nieopartej na ustawowej podstawie oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 94-98).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługuje na uwzględnienie, albowiem Sąd I instancji przy rozpoznaniu sprawy wyszedł poza wskazaną przez pozwaną przyczynę wznowienia, naruszając w ten sposób art. 412 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego skarga o wznowienie postępowania wniesiona przez pozwaną podlega odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. Powyższy przepis stanowi, że sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie; postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Instytucja wznowienia postępowania opiera się na przysługującej poza tokiem instancji skardze o presumpcję wadliwego procesu i zastąpienie zapadłego orzeczenia orzeczeniem nowym. Zakres postępowania zapoczątkowanego skargą o wznowienie wytycza norma art. 412 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia. Z brzmienia cytowanego przepisu jednoznacznie wynika, że przedmiotem postępowania jest udowodnienie istnienia podstawy, na której oparto skargę w konkretnej sprawie. W konsekwencji zakres ponownego rozpoznania sprawy uwarunkowany jest przyczyną wznowienia wskazaną przez skarżącego i nie jest dopuszczalne wyjście poza tę przyczynę. W świetle art. 409 k.p.c. istotnym elementem skargi o wznowienie postępowania jest zatem podanie podstawy wznowienia oraz jej uzasadnienie. Skarga o wznowienie postępowania podlega badaniu przez sąd pod kątem dopuszczalności o dwojakim charakterze, tj. dopuszczalności samej skargi oraz dopuszczalności wznowienia postępowania. O dopuszczalności decyduje zaś zachowanie ustawowego terminu do jej wniesienia (art. 407 i 408 k.p.c.) oraz oparcie skargi na ustawowych podstawach wymienionych w art. 401, art. 401 ¹ i art. 403 k.p.c. (zob. postanowienie SN z dnia 27 października 2015 r., II PZ 12/15, Lex nr 2288929).

W rozpoznawanej sprawie skarżąca jako podstawę wznowienia postępowania wskazała, że po prawomocności wyroku Sądu Rejonowego w Rzeszowie, sygn. akt XIII C 14/13 zapadł inny prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 13 listopada 2014 roku, sygn. akt V Ca 549/14 i według pkt 2 podpunkt 1tego wyroku powód jest zobowiązany do nieodpłatnego dostarczania wody do budynku mieszkalnego i gospodarczego z sieci wodociągowej mężowi pozwanej J. R. jako naprawienie szkody geologicznej za zanik wody w studni. Jakkolwiek w niniejszej sprawie słusznie uznał Sąd Rejonowy wskazując w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że podstawą wznowienia nie jest późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albowiem wyrok jaki zapadł w sprawie z powództwa J. R. przeciwko Przedsiębiorstwu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w S. nie dotyczy tego samego stosunku prawnego co słusznie zauważa strona powodowa, to niedopuszczalnym było uznanie przez Sąd, że ten wyrok stanowi nową okoliczność faktyczną i środek dowodowy, który mógłby mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu bo go nie było. W ramach wznowienia postępowania sąd nie rozpoznaje po raz kolejny sprawy w pełnym zakresie, a jego działanie ma wyłącznie charakter kierunkowy i jest ograniczone przez samego skarżącego, który opiera skargę na konkretnej przyczynie ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, LEX nr 334985 oraz z dnia 13 maja 2009 r., III UK 5/09, OSNP 2011 nr 1-2, poz. 17). W postępowaniu tym nie jest więc możliwe rozpoznanie sprawy w granicach zakreślonych przez inne podstawy wznowienia niż powołane w skardze. Tym bardziej sąd nie może wyjść poza powołane w skardze podstawy wznowienia, badając dopuszczalność skargi. Należy więc stwierdzić, że badanie na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest oparta na ustawowej podstawie wznowienia (art. 410 § 1 k.p.c.) jest ograniczone do podstaw powołanych w skardze, poza które sąd nie może wykraczać. W odniesieniu do powyższego zauważyć również należy, że podstawę wznowienia mogą stanowić tylko okoliczności faktyczne, które istniały w czasie trwania prawomocnie zakończonego postępowania. Innymi słowy, nie stanowią jej okoliczności faktyczne, które nastąpiły dopiero po chwili istotnej dla oceny czasowych granic prawomocności. Także w wypadku środków dowodowych, które mają stanowić podstawę wznowienia, konieczne jest, aby istniały one przed uprawomocnieniem się zaskarżonego orzeczenia (zob. postanowienie SN z dnia 7 lipca 2017 r., V CZ 41/17, Lex 2340614). Skoro pozwana wywiodła skargę o wznowienie postępowania z powołaniem się wyłącznie na wykrycie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 13 listopada 2014 r., sygn. akt: V Ca 549/14 (art. 403 § 2 k.p.c.), to Sąd Rejonowy władny był rozpoznać sprawę jedynie w takim zakresie, jaki zakreślała wskazana przez pozwaną podstawa wznowienia. Ponieważ ta wskazana przez pozwaną podstawa nie jest ustawową podstawą wznowienia w rozumieniu art. 410 § 1 k.p.c., to skarga podlegała odrzuceniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, w pkt 1 na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że skargę pozwanej o wznowienie postępowania odrzucił.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 2 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego względy słuszności przemawiały za odstąpieniem od obciążania pozwanej kosztami zastępstwa procesowego powoda w postępowaniu apelacyjnym. Do powyższego przekonania Sąd doszedł z uwagi na charakter sprawy oraz silne subiektywne przekonanie pozwanej o zasadności wniesionej skargi o wznowienie postępowania. Sąd miał na względzie również sytuację finansową pozwanej zdecydowanie gorszą od pozycji ekonomicznej strony powodowej.

SSO Wojciech Misiuda SSO Adam Simoni SSR del. do SO Piotr Osowy