Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2014r. w Katowicach

sprawy z odwołania T. W. (T. W. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o wypłatę niezrealizowanej renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 11 lutego 2013r. sygn. akt IV U 1249/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie,

2.  odstępuje od obciążenia T. W. kosztami postępowania apelacyjnego.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 859/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. decyzją z dnia 17 maja 2012 roku odmówił T. W. - siostrze zmarłego w dniu (...) J. W. wypłaty kwoty 797,94 zł netto tytułem niezrealizowanej renty brata za maj 2012 roku, na podstawie art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, albowiem zmarły nie pozostawał na utrzymaniu wnioskodawczyni.

Organ rentowy wskazał na porównywalne wysokości świadczenia zmarłego
i wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie wyrokiem
z dnia 11 lutego 2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję i nakazał wypłatę skarżącej renty należnej J. W. za maj 2012 roku.

Na podstawie zeznań skarżącej T. W., jej córki B. M., synowej G. W. Sąd ustalił, że zmarły J. W. zamieszkiwał wspólnie
z odwołującą i jej mężem prowadząc wspólne gospodarstwo domowe.

Z uwagi na znaczny stopień niepełnosprawności zmarłego skarżąca sprawowała nad nim osobiście opiekę, koszty utrzymania domu ponosili wspólnie z tym, że większą ich część ponosiła skarżąca opłacając należności za prąd, gaz i wodę, wynoszące ok. 500 zł miesięcznie.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że zmarły J. W., z uwagi na niską wysokość jego świadczeń (1.337,76 zł brutto) oraz ponoszone wydatki na utrzymanie, nie był w stanie samodzielnie się utrzymywać, stąd żądanie wypłaty niezrealizowanej renty było usprawiedliwione treścią art. 136 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości organ rentowy zarzucił wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. dokonanie ustaleń sprzecznych
z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, tj. ustalenie, że zmarły J. W. pozostawał na utrzymaniu swojej siostry T. W., a w konsekwencji naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z FUS i przyznanie ubezpieczonej prawa do świadczeń niezrealizowanych po zmarłym bracie, w sytuacji braku podstaw do takiego orzeczenia.

W oparciu o podniesione zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania ubezpieczonej oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy zmarły pozostawał w chwili śmierci na utrzymaniu skarżącej.

Bezspornym jest, że ubezpieczony pobierał swoje świadczenie rentowe w wysokości 1.337,78 zł brutto, a świadczenie skarżącej (jak wyjaśniła na rozprawie w dniu 5 listopada 2012 roku) wynosiło około 700 - 800 zł.

Dlatego w ocenie organu rentowego trudno uznać, że ubezpieczony pozostawał na utrzymaniu swojej siostry, a raczej należy przyjąć, że zmarły prowadził z siostrą wspólne gospodarstwo domowe, a koszty utrzymania mieszkania ponosili wspólnie zmarły oraz odwołująca.

Ponadto, jako niewiarygodne ocenił apelujący zeznania ubezpieczonej oraz jej bliskich jakoby zmarły w ogóle nie dokładał się do wydatków domowych i nie był w stanie się utrzymać, bowiem zeznania te zostały złożone przez osoby zainteresowane pozytywnym dla ubezpieczonej rozstrzygnięciem.

Sąd Apelacyjny uwzględnił apelację.

Zgodnie z art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z FUS w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom,
z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba.

Z treści powołanego przepisu wynika, że dotyczy on zasadniczo tych zmarłych emerytów i rencistów, którzy jeszcze nie pobierali świadczeń, lecz przed śmiercią wystąpili
z wnioskiem o emeryturę lub rentę.

Wskazuje na to zapis ust. 1 in fine, o pozostawaniu uprawnionego na utrzymaniu członka rodziny oraz regulacja ust. 2 o dalszym prowadzeniu postępowania nieukończonego wskutek śmierci zainteresowanego.

W związku z tym przez użyte w przepisie art. 136 ust. 1 in fine pojęcie pozostawania przez zmarłego na utrzymaniu członka rodziny należy rozumieć sytuację, kiedy zmarły wystąpił z wnioskiem o przyznanie świadczenia i w ogóle go nie otrzymał lub sytuację, gdy otrzymane świadczenie zostało przyznane w najniższej wysokości, zaś koszt zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb zmarłego był znacznie wyższy niż kwota uzyskanego świadczenia.

Ponadto, należy wskazać, że świadczenie pomocy, a nawet opieki nie wchodzi
w zakres pojęcia „pozostawania na utrzymaniu”, które ma ściśle materialne znaczenie, a jego miarą jest zapewnienie środków pieniężnych koniecznych do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb osoby pozostającej na utrzymaniu.

Odnosząc powyższe do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wbrew zapatrywaniu Sądu I instancji, należało uznać, że nie została spełniona powołana wyżej przesłanka z art. 136 ust. 1 w postaci wystąpienia o świadczenie i nieotrzymania go przed śmiercią i pozostawania w tym okresie na utrzymaniu odwołującej, albowiem zmarły posiadał własne świadczenie o wysokości porównywalnej ze świadczeniem uzyskiwanym przez skarżącą.

Nie sposób zatem przyjąć, że zmarły J. W., wobec otrzymywanego świadczenia pozostawał na utrzymaniu odwołującej. Wprawdzie przyznać należy,
że uzyskiwane przez zmarłego świadczenie nie było wysokie biorąc pod uwagę jego niepełnosprawność, jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego przynajmniej część uzyskiwanego przez niego świadczenia była wydatkowana na jego utrzymanie w ramach wspólnego gospodarstwa domowego.

Skarżąca nie wykazała w toku postępowania dowodowego, że koszt zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb zmarłego był znacznie wyższy niż kwota należnego mu świadczenia, przy czym zmarły nie otrzymywał świadczenia w najniższej przewidzianej ustawą wysokości. Należy również zauważyć, że przepis z art.136 ust.1 ustawy odczytywany ściśle nakazuje wypłatę niezrealizowanych świadczeń należnych do dnia śmierci uprawnionego, która w przypadku brata wnioskodawczyni nastąpiła 5 maja.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uznał, że nie zostały spełnione przesłanki do przyznania wnioskodawczyni żądanego świadczenia i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Odstępując od obciążenia odwołującej kosztami zastępstwa procesowego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 102 k.p.c. z uwagi na jej trudną sytuację materialną.

/-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA I. Goik

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JM