Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa E. R.

z udziałem interwenienta ubocznego Gminy O.

przeciwko P. C., H. C., O. W., D. W., A. C. i A. C. (1)

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 13 września 2017 r., sygn. akt I C 922/17,

I.  odrzuca apelację pozwanego P. C.;

II.  uchyla zaskarżony wyrok w całości i odrzuca pozew.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 1337/17

UZASADNIENIE

Powód E. R. ostatecznie wniósł o nakazanie pozwanym H. C., P. C., O. W., A. W. C., A. C. (1) i D. W. aby opróżnili, opuścili i wydali lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...).

W uzasadnieniu wskazał, że lokal ten nabył na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 22 listopada 2016r. w sprawie o sygn. I Co 2379/15. W dniu 6 grudnia 2016r. powód skierował do pozwanej H. C. pismo stanowiące wezwanie do opuszczenia przedmiotowego lokalu. Pozwana odmówiła wykonania zawartego w piśmie żądania.

Interwenient uboczny Gmina O. wniósł o nieprzyznanie pozwanym lokalu socjalnego oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów interwencji ubocznej wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 13 września 2017 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie nakazał pozwanym P. C., H. C., O. W., A. W. C., A. C. (1) i D. W., aby opóźnili, opuścili i wydali powodowi E. R. lokal mieszkalny nr (...), położony w O. przy ulicy (...) w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku. Orzekł, że pozwanym nie przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego. Zasądził od pozwanych P. C. i H. C. na rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że lokal mieszkalny położony w O. przy ul. (...) stanowi własność powoda E. R.. Własność wskazanej nieruchomości przysądzona została na rzecz powoda postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 22 listopada 2016r. w sprawie o sygn. I Co 2379/15.

Zarówno w chwili nabycia przedmiotowego lokalu przez powoda, jak i obecnie, mieszkają w nim pozwani: H. C., jej mąż pozwany P. C. oraz ich małoletnie dzieci: A. C. (2), A. C. (1), O. W. i D. W..

Małoletni O. W. i D. W. są dziećmi pozwanej z poprzedniego związku, zaś małoletnie A. C. (2) i A. C. (1) są dziećmi obojga pozwanych.

Pismem z dnia 6 grudnia 2016r. powód wezwał pozwanych do opuszczenia stanowiącego jego własność lokalu, jednakże pozwani odmówili wykonania żądania.

Pozwana H. C. aktualnie nie pracuje i wychowuje dzieci. Korzysta ze świadczeń pomocy społecznej. Od 2015r. pobiera zasiłki okresowe z tytułu bezrobocia, zasiłki celowe na zakup żywności oraz na zaspokajanie bieżących potrzeb. Od 2005r. pozwana pobiera również świadczenia rodzinne w postaci zasiłku pielęgnacyjnego przyznanego osobie legitymującej się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności, zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami z tytułu urodzenia dziecka, wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej oraz z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego. Ponadto pobiera także stypendia szkolne dla dwojga starszych dzieci.

Aktualnie pozwana ma przyznane stypendia szkolne i posiłki w szkole dla dwojga dzieci, zasiłki rodzinne na czworo dzieci wraz z dwoma dodatkami z tytułu wychowywania dzieci w rodzinie wielodzietnej a także świadczenia wychowawcze na czworo dzieci w ramach programu 500+.

Pozwana H. C. nie pobiera świadczenia rentowego, ani emerytalnego. Jest zarejestrowana w Miejskim Urzędzie Pracy w O. jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Pozwana leczona jest w poradni pulmonologicznej z powodu astmy oskrzelowej.

Pozwany P. C. nie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej. Pozwany zatrudniony jest na czas określony do dnia 31 grudnia 2017r. w P. (...)w O. jako spawacz. Z tytułu zatrudnienia osiąga dochód w wysokości 2000 zł brutto miesięcznie. W stosunku do pozwanego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne. Zaległość pozwanego w spłacie zobowiązania wynosi około 30.000 zł.

Małoletni pozwany D. W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...). Lokal ten nabył w wyniku dziedziczenia po mężu babci (matce pozwanej H. C.) - I. K.. Spadek po wymienionych małoletni nabył na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 5 września 2013r. w sprawie o sygn. I Ns 407/13, na podstawie testamentów notarialnych z dnia 29 czerwca 2009 r. Lokal ten ma powierzchnię zbliżoną do aktualnie zajmowanego.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwani nie kwestionowali faktu, że zajmują lokal stanowiący własność powoda i odmawiają dobrowolnego wydania go właścicielowi. Nie negowali również tego, iż lokalem tym władają bez tytułu prawnego. Mając powyższe na uwadze, roszczenie powoda o opróżnienie przez pozwanych zajmowanego lokalu mieszkalnego należało uznać za uzasadnione. Dodał, że okoliczności przedmiotowej sprawy nie uzasadniały przyznanie pozwanym lokalu socjalnego. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżyli nieformalną apelacją pozwani domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa. W uzasadnieniu stwierdzili, że ich sytuacja życiowa i materialna predystynuje ich do otrzymania lokalu socjalnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego P. C. podlegała odrzuceniu. Stosownie do art. 370 k.p.c. Sąd jest zobowiązany do odrzucenia na posiedzeniu niejawnym apelacji wniesionej po upływie przepisanego terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalnej, jak również apelacji, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej orzeczenia z uzasadnieniem. Uzasadnienie orzeczenia sporządza się na żądanie strony, zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji postanowienia (art. 369 § 1 w zw. z art. 328 1 i art. 13 § 2 k.p.c.). Apelację można wnieść również w terminie 21 dni od ogłoszenia sentencji wyroku, w przypadku gdy strona nie zażądała uzasadnienia w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji (art. 369 § 2 k.p.c.).

W niniejszej sprawie wyrok Sądu Rejonowego został ogłoszony w dniu 13 września 2017 r. Pozwany nie żądając uprzednio doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, wniósł apelację w dniu 16 października 2017 r. Tymczasem termin 21 dni do wniesienia apelacji upłynął 4 października 2017 r. Zatem apelacja została wniesiona po terminie i z tego względu podlegała odrzuceniu. Skoro nie uczynił tego Sąd Rejonowy, obowiązany do tego treścią art. 373 k.p.c. był Sąd Okręgowy.

Apelacja pozostałych pozwanych zasługiwała na uwzględnienie, choć nie ze względów w niej wskazanych.

Podkreślić należy, że postanowieniem z dnia 22 listopada 2016 r., wydanym w sprawie I Co 2379/15, Sąd Rejonowy w Olsztynie po rozpoznaniu sprawy egzekucyjnej z wniosku wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przeciwko dłużnikowi H. C., prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie M. C., przysądził własność nieruchomości – lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w O. przy ulicy (...), dla którego w Sądzie Rejonowym w Olsztynie prowadzona jest księga wieczysta (...) wraz z udziałem (...) we współwłasności budynku i urządzeń nie służących wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz prawie własności gruntu, dla którego Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą (...), na rzecz nabywcy, E. R., syna J. i M., za cenę 111.472,50 zł, która została uiszczona w całości. Postanowienie powyższe stało się prawomocne z dniem 7 grudnia 2016r. (k.5).

Zauważyć należy, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (por. uchwała Sądu Najwyższego 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55), dlatego powoływanie się w zarzutach na naruszenie prawa procesowego, ma skutek procesowy tylko do wymienionych w odwołaniu konkretnych zarzutów naruszenia procedury, z wyjątkiem powodujących nieważność postępowania.

Przede wszystkim należy wskazać na treść art. 999 k.p.c., który reguluje skutki uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości. Z normy tego przepisu wynika, że prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi na nabywcę własność nieruchomości. W obowiązującym stanie prawnym prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności (art. 999 § 1 zd. 2 k.p.c.). Powyższe oznacza, że dzięki temu przepisowi nabywca nie musi wytaczać powództwa o wydanie nieruchomości, w przypadku, gdy osoba władająca nieruchomością nie wydaje jej dobrowolnie. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości oraz do opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń i to bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności.

Postanowienie o przysądzeniu własności wydane 22 listopada 2016 r. stanowi tytuł egzekucyjny do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości przy zastosowaniu egzekucji świadczeń niepieniężnych. Wykonanie tego obowiązku odbywa się w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym na wniosek nabywcy. Oznacza to, że komornik jest uprawniony wyeksmitować dłużnika z nieruchomości zajmowanej przez niego bez tytułu prawnego. Z mocy prawa powstaje bowiem skutek prawny polegający na przyznaniu właścicielowi (nabywcy licytacyjnemu) uprawnienia do wprowadzenia w posiadanie nieruchomości. Za tym idzie obowiązek dłużnika do wydania nieruchomości nabywcy bez potrzeby uzyskiwania przeciwko niemu osobnego tytułu sądowego. Dzięki zatem art. 999 § 1 k.p.c. nabywca licytacyjny nieruchomości, nie musi wytaczać powództwa o wydanie nieruchomości (lokalu) w przypadku, gdy dłużnik władający nieruchomością (lokalem) nie wydaje jej dobrowolnie.

W ocenie Sądu Okręgowego zwrot „wprowadzenie w posiadanie nieruchomości” jest tożsamy ze zwrotem „wydanie nieruchomości”, natomiast „wydanie nieruchomości” oznacza konieczność opróżnienia nieruchomości, czyli usunięcia z niej nie tylko samej osoby dłużnika, ale także jego ruchomości. Postanowienie o przysądzeniu własności zawiera zatem co do zasady dorozumiany nakaz wydania nieruchomości (lokalu) nabywcy przez dłużnika.

W niniejszej sprawie powód posiada prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności lokalu mieszkalnego położonego w O. przy ul. (...), które zapadło w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko H. C.. Tym samym posiada już tytuł umożliwiający wprowadzenie go w posiadanie lokalu oraz, w razie zajmowania tego lokalu przez osoby, do ich eksmisji. Tytuł ten upoważnia wierzyciela, stosownie do treści art. 791 § 2 k.p.c. do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciwko dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa.

Wykonanie egzekucji polegającej na wprowadzeniu nabywców w posiadanie nieruchomości następuje w trybie art. 1046 k.p.c.

Uwzględniając powyższe nie było w ocenie Sądu Okręgowego podstaw do skutecznego wystąpienia przez powoda E. R. z niniejszym powództwem o opróżnienie i opuszczenie lokalu przy ul. (...) w O. przez pozwanych H. C., P. C., O. W., A. C., A. C. (1), D. W..

Skuteczne wytoczenie tego powództwa prowadziłoby bowiem w istocie do powstania kolejnego tytułu egzekucyjnego umożliwiającego eksmisję pozwanych w sytuacji, gdy powód dysponuje już stosownym tytułem pozwalającym na wprowadzenie go w posiadanie tego lokalu. Tytułem tym jest prawomocne postanowienie o przysądzeniu na jego rzecz prawa własności do wskazanego w pozwie lokalu. W takim wypadku prowadzenie przez powoda postępowania w celu uzyskania kolejnego tytułu do opróżnienia i opuszczenia przez dłużników lokalu, który nabył w drodze licytacji jest wykluczone. Mamy bowiem w niniejszej sytuacji do czynienia z tożsamością stron (nabywcy licytacyjnego i dłużnika) i tożsamością żądania (wydania lokalu, jego opróżnienia i opuszczenia). W związku z tym zachodziła sytuacja, w której o to samo roszczenie między tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona (art. 199 pkt 3 k.p.c.). Sąd natomiast obowiązany jest badać istnienie okoliczności wymienionych w art. 199 k.p.c. w zasadzie z urzędu, w każdym stanie sprawy (art. 202 zdanie drugie k.p.c.). W konsekwencji, po stwierdzeniu jednej z przesłanek z art. 199 k.p.c., Sąd ma obowiązek odrzucić pozew, jeśli brak przesłanki procesowej jest pierwotny, tj. istniał już od chwili wytoczenia powództwa, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Oznacza to, że w stosunku do pozwanych pozew powinien podlegać odrzuceniu już w chwili wytoczenia powództwa. Odrzucenie pozwu oznacza odmowę udzielenia sądowej ochrony prawnej zawartego w pozwie roszczenia powoda bez zajęcia merytorycznego stanowiska, co do zasadności (bezzasadności) tego roszczenia w świetle prawa materialnego.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. Zgodnie bowiem z art. 386 § 3 k.p.c. jeżeli pozew ulega odrzuceniu sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew. W odniesieniu do apelacji P. C. orzeczono na podstawie art. 373 k.p.c.

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystynę Skiepko