Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2018 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. T. - Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w T.

przeciwko B. B. (1), K. B. (1), M. B. (1) oraz małoletniemu M. B. (2)

o opróżnienie i wydanie lokalu mieszkalnego

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 31 października 2017 r.

sygn. akt I C 681/17

1)  oddala obie apelacje,

2)  zasądza solidarnie od pozwanych B. B. (1), K. B. (1), M. B. (1) oraz małoletniego M. B. (2) na rzecz powoda Gminy M. T. - Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w T. kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

/SSO Małgorzata Kończal/ /SSO Rafał Krawczyk/ /SSO Jadwiga Siedlaczek/

Sygn. akt VIII Ca 244/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie z powództwa Gminy M. T. – Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w T. przeciwko K. B. (1), B. B. (1), M. B. (1) oraz małoletniemu M. B. (2), reprezentowanemu przez rodziców K. B. (1) i B. B. (1) o eksmisję, w pkt I nakazał pozwanym, aby opuścili i opróżnili i wydali powodowi lokal mieszkalny oznaczony numerem(...) położony w T. przy ul. (...); w pkt II ustalił, że pozwanym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego; w pkt III zasądził od pozwanych K. B. (1), B. B. (1) i M. B. (1) solidarnie na rzecz powoda kwotę 440 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że B. i K. B. (2) od października 2002 r. wynajmowali od Gminy M. T. mieszkanie przy ul. (...) w T.. W 2009 r. zakupili własne mieszkanie przy ul. (...) w T., gdzie faktycznie mieszkali wraz z dziećmi. Pomimo zakupu mieszkania nie wypowiedzieli umowy najmu mieszkania przy ul. (...) w T.. Następnie Sąd Rejonowy ustalił, że B. i K. B. (2) zwrócili się do Gminy M. T. o zamianę mieszkania przy ul. (...) na mieszkanie przy ul. (...). W złożonym oświadczeniu B. B. (1)podała, iż poza lokalem przy ul. (...) nie jest najemcą ani właścicielem innego lokalu. Podobne oświadczenie złożył K. B. (1) zaznaczając, iż jest współwłaścicielem w 1/6 części mieszkania położonego w Ł.. Gmina M. T. pozwoliła na zamianę mieszkań i w dniu 31 stycznia 2014 r. zawarto umowę najmu. Wyraziła również zgodę na remont mieszkania przy ul. (...) na koszt pozwanych.

We wrześniu 2015 r. K. B. (1) złożył oświadczenie, iż w mieszkaniu przy ul. (...) zamieszkuje on wraz z córką M. B. (1). W 2015 r. B. i K. B. (2) złożyli do Gminy M. T. wniosek o wykup mieszkania przy ul. (...). W trakcie prowadzonych czynności ujawniono, iż wnioskodawcy są właścicielami mieszkania przy ul. (...) w T..

Pismem z dnia 30 października 2015 r. Gmina M. T. wypowiedziała umowę najmu lokalu przy ul. (...) w T.. B. i K. B. (2) wystąpili do Sądu z pozwem o uznanie wypowiedzenia umowy najmu za bezskuteczne. Wyrokiem z dnia 27 września 2016 r. Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie (...)oddalił powództwo, zaś wyrokiem z dnia 22 lutego 2017 r. Sad Okręgowy w Toruniu w sprawie (...)oddalił apelację od tego wyroku.

Sąd I instancji ustalił dalej, że w dniu 26 kwietnia 2017 r. K. B. (2)sprzedali lokal przy ul. (...) w T.. Pomimo wezwań, zajmowany przez nich lokal przy ul. (...) w T. nie został opuszczony i przekazany Gminie M. T..

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że w sprawie nie budzi wątpliwości, ż pozwani przedmiotowy lokal zajmują bez tytułu prawnego. Odnosząc się do zarzutu pozwanych, co do sprzeczności żądania eksmisji z zasadami współżycia społecznego, Sąd I instancji uznał, że jest on bezzasadny. Podkreślił, że wypowiedzenie umowy najmu lokalu nastąpiło z uwagi na zatajenie przez pozwanych informacji o posiadanym tytule prawnym do innego mieszkania.

Odnosząc się do kwestii lokalu socjalnego, Sąd Rejonowy zaznaczył, że pozwani sprzedali stanowiące ich własność mieszkanie, po prawomocnym zakończeniu sprawy
(...), kiedy musieli mieć na względzie wysoce prawdopodobną konieczność opuszczenia zajmowanego lokalu gminnego. Ponadto ze sprzedaży mieszkania uzyskali środki finansowe, która pozwalają im na zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych. Sąd I instancji wskazał przy tym także na łączny miesięczny dochód pozwanych w kwocie 5.000 zł.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelacje od powyższego wyroku złożyli pozwana M. B. (1) oraz pozwani K. B. (2), działając także w imieniu swojego małoletniego syna – M. B. (2).

Pozwana M. B. (1) zaskarżyła wyrok w części, tj. w pkt II, zarzucając mu nierozpoznanie istoty sprawy poprzez nie dokonanie w rzeczywistości ustaleń faktycznych dotyczących ewentualnego zastosowania przepisów umożliwiających orzeczenie o uprawnieniu do lokalu socjalnego w stosunku do pozwanej M. B. (1),
a jedynie ograniczenie się przez Sąd do oceny o uprawnieniu do przyznania lokalu socjalnego w stosunku do rodziców pozwanej, tj. K. B. (2)

Mając na uwadze powyższe skarżąca wniosła o uchylenie wyroku w części, co do pkt II i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II poprzez orzeczenie, że pozwanej przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Pozostali pozwani także zaskarżyli wyrok w części, tj. w pkt II, zarzucając mu:

1)  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez nie dokonanie w rzeczywistości ustaleń faktycznych dotyczących ewentualnego zastosowania przepisów umożliwiających orzeczenie o uprawnieniu do lokalu socjalnego w stosunku do małoletniego M. B. (2), tj. art. 14 ust. 4 pkt 2 i ust. 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, a nadto w sposób dorozumiany wzięcie przez Sąd pod uwagę dotychczasowe korzystanie z lokalu przez rodziców małoletniego jako przeszkodę do przyznania małoletniemu lokalu socjalnego;

2)  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 14 ust. 4 pkt 2 i ust. 7 ustawy o ochronie praw lokatorów poprzez orzeczenie eksmisji bez przyznania prawa do lokalu socjalnego wobec małoletniego M. B. (2), w sytuacji, gdy w/w przepis obliguje Sąd do przyznania lokalu socjalnego małoletniemu i jego rodzicom, gdyż nie może zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany, wobec braku jakiegokolwiek tytułu prawnego małoletniego i jego rodziców do innego lokalu, a nadto przedmiotowy lokal wchodzi w skład publicznego zasobu mieszkaniowego.

Mając na uwadze powyższe skarżący wnieśli o uchylenie wyroku w części, tj. co do pkt II i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku w pkt II poprzez orzeczenie, że pozwanym K., B. oraz małoletniemu M. B. (2) przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje były oczywiście bezzasadne.

Sąd Odwoławczy podziela w pełni ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne. Bezzasadne są przy tym wspólne dla obu apelacji zarzuty dotyczące nierozpoznania przez Sąd Rejonowy istoty sprawy. Sąd ten poczynił bowiem niezbędne dla jej rozstrzygnięcia ustalenia. Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się natomiast do ustalenia, czy skarżącym przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów apelacji pozwanej M. B. (1) wskazać należy, że jak wynika ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, pozostaje ona we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami. Studiując, pozostaje na ich utrzymaniu, co stanowi następstwo spoczywającego na rodzicach skarżącej obowiązku alimentacyjnego. Ocena w zakresie przysługiwania pozwanej prawa do lokalu socjalnego, nie mogła być zatem poczyniona, w oderwaniu od sytuacji, zwłaszcza materialnej, jej rodziców, skoro nie prowadzi ona osobnego gospodarstwa domowego, a ponadto to na nich spoczywa aktualnie obowiązek ponoszenia jej kosztów utrzymania.

Nawet jednak jeśli oceniać sytuację skarżącej M. B. (1) niezależnie od sytuacji jej rodziców, wskazać należy, że jest ona zdrową, młodą osobą, w wieku 21 lat, a zatem nic nie stoi na przeszkodzie, aby podjęła pracę zarobkową celem zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych na wolnym rynku. Stanowisko to jest tym bardziej uzasadnione, iż obecna sytuacja na rynku pracy cechuje się historycznie niskim bezrobociem, co stanowi powszechnie znaną wiedzę. Odnośnie kontynuowania edukacji, skarżąca ma natomiast możliwość podjęcia jej w systemie wieczorowym lub zaocznym.

Mając na uwadze powyższe przyznanie pozwanej lokalu socjalnego naruszałoby w istocie zasady współżycia społecznego, tym bardziej, że rówieśnicy skarżącej – na co wskazują zasady doświadczenia życiowego – zaspokajają swoje potrzeby mieszkaniowe w tym wieku mieszkając wspólnie z rodzicami lub na wolnym rynku, najmując jeśli nie samodzielne mieszkanie, to pokój, celem zminimalizowania wydatków, łącząc przy tym często naukę na studiach z pracą zarobkową.

Odnosząc się do zarzutów apelacji pozostałych pozwanych, również uznać należało je za w całości bezzasadne. Powoływany przez skarżących art. 14 ust 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2018.1234) stanowi, że sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec m.in. małoletniego, chyba, że może on zamieszkiwać w innym lokalu niż dotychczas używany. Ustawodawca wyłączył zatem obligatoryjne orzeczenie o przysługiwaniu uprawnienia do lokalu socjalnego względem wskazanych w ustawie osób, nie tylko w sytuacji, gdy posiadają oni tytuł prawny do innego lokalu, lecz gdy mogą zamieszkiwać w innym lokalu niż dotychczas używany. Nie ulega zatem wątpliwości, że pojęcie to ma szerokie znaczenie i obejmuje zwłaszcza możliwość zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych na wolnym rynku, w szczególności w drodze najmu. Odmienna interpretacja prowadziłaby do absurdalnego wniosku, że osoba bardzo majętna, ale nie będąca właścicielem lokalu lub jego najemcą, miałaby prawo do lokalu socjalnego. Wykładnia taka byłaby sprzeczna z celem omawianego przepisu, jakim jest ochrona osób biednych, nie mogących samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych.

Jednocześnie oczywistym jest, że sytuacji małoletniego nie można rozpatrywać w oderwaniu od sytuacji rodziców, z którymi zamieszkuje i identycznie należy ocenić przesłanki dotyczące tego czy mogą oni zamieszkiwać w innym lokalu. Większość osób małoletnich nie dysponuje bowiem własnym majątkiem, nie ma dochodów i nie podejmuje jakichkolwiek czynności w zakresie zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych, zatem podzielenie stanowiska skarżących prowadziłoby do absurdalnego wniosku, że niezależnie od sytuacji finansowej rodziców czy opiekunów, małoletnim zawsze przysługiwałoby prawo do lokalu socjalnego. Tego rodzaju interpretacja pozostaje w całkowitej sprzeczności z sensem i celem przepisów o ochronie praw lokatorów.

Mając na uwadze powyższe, irrelewantne pozostają argumenty skarżących, dotyczące braku posiadania przez nich oraz małoletniego tytułu prawnego do innego lokalu, skoro ich sytuacja finansowa (miesięczne stałe dochody w kwocie 5.000 zł) pozwalają na ponoszenie kosztów czynszu najmu mieszkania na wolnym rynku.

Przede wszystkim jednak wskazać trzeba, że pozwani, w czasie gdy nie przysługiwał im już tytuł prawny do spornego lokalu, sprzedali stanowiące ich własność mieszkanie o powierzchni 60 m ², położone w atrakcyjnej lokalizacji T., w nowym budownictwie, za cenę 300.000 zł. Mieszkanie to było wprawdzie obciążone kredytem w kwocie 140.000 zł (jak wynika z aktu notarialnego sprzedaży – k. 50 i nast.), jednak pozostała skarżącym kwota pozwoliłaby jeśli nie na zakup własnego mieszkania, to na pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego przez co najmniej kilkanaście lat. Tym samym nie ulega wątpliwości, że pozwani są w stanie zaspokoić samodzielnie swoje potrzeby mieszkaniowe. Żądanie apelacji pozostaje natomiast w istocie w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, mając na względzie, że mieszkania z zasobu gminnego, przysługują osobom znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji majątkowej, a ich pula jak powszechnie wiadomo – jest dalece niewystarczająca, aby zaspokoić elementarne potrzeby mieszkaniowe tej części lokalnej społeczności, która nie jest w stanie uczynić tego na wolnym rynku.

Pozwani nie należą do kategorii osób ubogich, wręcz przeciwnie, mają stały, miesięczny dochód w kwocie 5.000 zł, a nadto dysponują znacznym majątkiem uzyskanym ze sprzedaży własnościowego mieszkania, które zbyli już po wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie, a zatem mając pełną świadomość, że będą musieli opuścić dotychczas zajmowany lokal, który zajęli z oczywistym obejściem przepisów prawa, wprowadzając powódkę w błąd. Okoliczności sprawy dodatkowo zatem przemawiają za bezzasadnością stanowiska skarżących i prowadzą do wniosku, że uwzględnienie apelacji byłoby rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Podkreślić bowiem należy, że powodowie świadomie i celowo ukryli przed powódką fakt, że są właścicielami innego mieszkania, składając w tym zakresie nieprawdziwe oświadczenie, dzięki czemu mieli możliwość korzystania z gminnego zasobu mieszkań, płacąc za nie symboliczny czynsz (w porównaniu do rynkowych).

Mając na uwadze powyższe, apelacje pozwanych, jako całkowicie bezzasadne, podlegały oddaleniu (art. 385 k.p.c.). O kosztach za instancję odwoławczą Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, zasądzając solidarnie od pozwanych B., K., M. i M. B. (2) na rzecz powoda kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

/SSO Małgorzata Kończal/ /SSO Rafał Krawczyk/ /SSO Jadwiga Siedlaczek/