Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 25 września 2018 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Dariusz Plewczyński

Protokolant: Agata Trawka

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2018 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko A. T.

o wydanie

oddala powództwo.

Sygn. akt XI GC 989/18

UZASADNIENIE

Sprawa rozpoznawana była w postępowaniu „zwykłym”

W dniu 11 czerwca 2018 r. powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła przeciwko A. T. pozew o wydanie rzeczy: 510 książek w oprawie miękkiej (...), 100 sztuk książek w oprawie miękkiej (...), 150 sztuk książek w oprawie miękkiej (...), a w razie niezrealizowania obowiązku o zapłatę kwoty 15 191,73 zł. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwana za pośrednictwem serwisu internetowego zamówiła u powódki książki. Powódka książki dostarczyła i wystawiła faktury VAT, a pozwana nie uregulowała płatności ceny, mimo wyznaczenia dodatkowego terminu płatności, wobec czego powódka odstąpiła od zawartych z pozwaną umów i żąda zwrotu książek.

W odpowiedzi na pozew pozwana A. T. przyznała, że zawarła z powódką umowy, a zamówione książki zostały jej dostarczone, ale oświadczenie o odstąpieniu od umowy jest spóźnione i bezskuteczne gdyż złożono je po upływie terminu z art. 646 k.c.

W piśmie z dnia 27 sierpnia 2018 r. strona powodowa wskazała, że roszczenie o odstąpienie od umowy nie jest uzależnione od terminu, a prawa kształtujące nie ulegają przedawnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. T. w ramach prowadzenia działalności gospodarczej pod nazwą (...) w K. zamawiała za pośrednictwem strony internetowej printgroup.pl od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. druk książek. W dniu 25 marca 2014r A. T. złożyła do spółki (...) wniosek o przyznanie odroczonych płatności dotyczących zamówień realizowanych przez serwis printgroup.pl. (...) został zaakceptowany.

Niesporne, nadto dowód:

regulamin strony internetowej – k. 42-43

wniosek – k. 44

W dniu 12 czerwca 2015 r. A. T. zamówiła za pośrednictwem strony internetowej printgroup.pl od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. druk i dostawę 150 książek w oprawie miękkiej (...).

W dniu 24 czerwca 2015 r. (...) wystawiła A. T. fakturę VAT nr (...) na kwotę 9 594 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 1 lipca 2015 r. Towar został dostarczony w dniach 24 i 25 czerwca 2015 r.

Niesporne, nadto dowód:

zamówienie – k. 36-40

faktura VAT nr (...) – k. 41

W dniu 17 czerwca 2015 r. A. T. zamówiła za pośrednictwem strony internetowej printgroup.pl od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. druk i dostawę 150 książek w oprawie miękkiej (...).

W dniu 23 czerwca 2015 r. (...) wystawiła A. T. fakturę VAT nr (...) na kwotę 2 357,91 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 30 czerwca 2015r. Towar został dostarczony w dniu 23 czerwca 2015 r.

Niesporne, nadto dowód:

zamówienie – k. 31-34

faktura VAT nr (...) – k. 35

W dniu 17 czerwca 2015 r. A. T. zamówiła za pośrednictwem strony internetowej printgroup.pl od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. druk i dostawę 150 książek w oprawie miękkiej (...).

W dniu 23 czerwca 2015 r. (...) wystawiła A. T. fakturę VAT nr (...) na kwotę 3239,82 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 30 czerwca 2015r. Towar został dostarczony w dniu 24 czerwca 2015 r.

Niesporne, nadto dowód:

zamówienie – k. 26-29

faktura VAT nr (...) – k. 30

We wiadomości e-mail z dnia 23 września 2015 r. spółka (...) poinformowała A. T. o zadłużeniu w wysokości 15 191,73 zł.

We wiadomości e-mail z dnia 28 października 2015 r. spółka (...) poinformowała A. T. o zadłużeniu w wysokości 15 191,73 zł. Pismo wysłano też listem poleconym w dniu 4 listopada 2015 r.

W piśmie z dnia 25 maja 2017 r. spółka (...) wezwała A. T. do spłaty zadłużenia w wysokości 15 191,73 zł. Pismo wysłano listem poleconym w dniu 26 maja 2017 r.

Niesporne, nadto dowód:

wiadomość e-mail – k. 45

wiadomość e-mail – k. 45

potwierdzenie nadania przesyłki – k. 47

potwierdzenie odbioru przesyłki – k. 48-49

wezwanie do zapłaty – k. 53

potwierdzenie nadania i odbioru przesyłki – k. 54-55

W piśmie z dnia 16 maja 2018 r. pełnomocnik spółki (...) wezwał A. T. do spłaty zadłużenia na rzecz spółki w wysokości 15 191,73 zł w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania pod rygorem odstąpienia od umowy. Pismo wysłano listem poleconym w dniu 17 maja 2017 r.

Dowód:

wezwanie do zapłaty – k. 59-60

potwierdzenie nadania przesyłki – k. 61

W piśmie z dnia 5 czerwca 2018 r. pełnomocnik spółki (...) poinformował A. T., że w związku z brakiem zapłaty zadłużenia na rzecz spółki w wysokości 15 191,73 zł, spółka odstępuje od umów zawartych w dniach 12 i 17 czerwca 2015 r. na druk i dostawę: 510 książek w oprawie miękkiej (...), 100 sztuk książek w oprawie miękkiej (...), 150 sztuk książek w oprawie miękkiej (...). Jednocześnie wezwano do zwrotu książek. Pismo przesłano pocztą elektroniczną na adres internetowy umieszczony na stronie internetowej przedsiębiorstwa oraz listem poleconym.

Dowód:

pismo z dnia 5.06.2018 r. – k. 62-63

wiadomości e-mail – k. 64-66

potwierdzenie nadania przesyłki – k. 67

wydruk ze strony internetowej – k. 10

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne.

Podstawę prawną powództwa stanowi art. 222 k.c. Powód domaga się wydania rzeczy, których jest właścicielem wskazując, że ich własność przeszła na niego po odstąpieniu od umowy.

Dla oceny zasadności powództwa kluczowe jest ustalenie, czy doszło do skutecznego odstąpienia od umowy, w tym zwłaszcza w kontekście art. 646 k.c. Pozwana kwestionuje skuteczność odstąpienia.

W niniejszej sprawie bezspornym jest fakt zawarcia umów na druk książek, podobnie jak fakt ich wykonania przez powódkę w dniach 23,24,25 czerwca 2015r oraz brak zapłaty przez pozwaną. W ocenie Sądu zawarte umowy traktować należy jako umowy o dzieło. Strony podzielają przywołaną kwalifikację omawiając art. 646 k.c. który reguluje ten rodzaj umowy. Powód wskazuje, że odstąpił od umowy w trybie art. 491 k.c. po uprzednim wyznaczeniu pozwanej w piśmie z dnia 16 maja 2018r dodatkowego termin.

Wskutek przedawnienia roszczenia o zapłatę, zobowiązanie strony pozwanej do zapłaty należności przekształciło się w zobowiązanie naturalne, niemożliwe do zrealizowania przy pomocy przymusu państwowego, a to oznacza brak możliwości skutecznego żądania tej zapłaty.

Odstąpienie od umowy ze względu na zwłokę jednej ze stron umowy z punktu widzenia możliwości zastosowania przymusu państwowego, skuteczne jest tylko do czasu upływu terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny. Dokonane przez stronę powodową odstąpienie od zawartej przez strony umowy mogło ewentualnie odnieść skutek tylko dla dobrowolnego zwrotu przez stronę pozwaną sprzedanych towarów, nie ulega bowiem przedawnieniu uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej. W wypadku jednak, gdy nastąpiło przekształcenie roszczenia o zapłatę w roszczenie naturalne, dla realizacji powództwa, tj. zastosowania przymusu państwowego, nie można już przyjąć, że strona pozwana pozostaje w zwłoce z zapłatą ceny w rozumieniu art. 491 k.c. W takiej sytuacji bowiem, przesłanką rozstrzygnięcia jest skuteczność odstąpienia przez powódkę od umowy ze względu na zwłokę jednej ze stron umowy z punktu widzenia możliwości zastosowania przymusu państwowego. Należało więc przyjąć, że nie zachodziła w objętym sporem przypadku podstawowa przesłanka wynikająca z art. 491 k.c. do odstąpienia przez stronę powodową od zawartej przez strony umowy sprzedaży, tj. pozostawania przez kupującego w zwłoce z zapłatą reszty ceny. Przedstawione stanowisko, które Sąd w całości podziela wyrażone zostało w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 marca 2017r sygn.. akt I ACa 1200/16 opubl. LEX nr 2287416).

Powyższe stanowisko jest utrwalone i wyrażone zostało m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2016 r. (II CSK 67/15, Legalis nr 1433138) z przywołaniem wcześniejszych stanowisk jeszcze sprzed wejścia w życie kodeksu cywilnego, gdzie podniesiono, że "jeżeli wierzyciel chce odstąpić od umowy musi to uczynić w pewnym czasokresie. Nie bez znaczenia jest tu także to, że przedawnieniu, względnie prekluzji, ulegają roszczenia o spełnienie świadczenia. Ponieważ terminy przedawnienia, jak i prekluzji tych roszczeń mogą rozpocząć bieg, a nawet całkowicie upłynąć zanim wierzyciel skorzysta z prawa odstąpienia od umowy wzajemnej, w sytuacji takiej bezprzedmiotowe może się stać dla wierzyciela i samo prawo odstąpienia od umowy wzajemnej".

W niniejszej sprawie dzieło wykonane zostało w dniach 23—25 czerwca 2015r. Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę z art. 646 k.c. upłynął więc w dniach 23-25 czerwca 2017r. Powód skierował wezwanie w dniu 16 maja 2018r, a więc po upływie terminu przedawnienia, a następnie od umowy odstąpił. Po upływie terminu przedawnienia zobowiązanie przekształciło się w naturalne. O ile więc samo odstąpienie można uznać za dopuszczalne, to nie ma możliwości wywodzenia z niego skutków, które mogą być przymusowo realizowane wobec pozwanej. Dlatego też bezzasadne jest zarówno żądanie wydania rzeczy, które stanowiły przedmiot umowy, jak też żądanie zapłaty ich równowartości. Dla porządku wskazać należy, że przywoływany przez powoda w pozwie wniosek o rozłożenie na raty to w istocie pismo z dnia 25 marca 2014r (potwierdził to pełnomocnik na rozprawie), a w związku z czym biorąc pod uwagę jego datę w zestawieniu z datami umów, nie ma on żadnego znaczenia dla sprawy.

Odmienne uzasadnienie ale na kanwie niniejszej sprawy, prowadzące do tożsamego wniosku, o niemożności przymusowego dochodzenia roszczenia wynikłego z odstąpienia dokonanego po przedawnieniu roszczenia o zapłatę, przedstawione jest w Systemie Prawa Prywatnego -część ogólna t II , W. 2008r s. 696-697. Wskazano tam, że dodatkowy termin do wykonania zobowiązania wyznaczony dłużnikowi przez wierzyciela na podstawie art. 491 §1 k.c. jest swoisty. Upływ tego terminu nie jest bowiem , jak to bywa zazwyczaj , związany z utratą jakichkolwiek uprawnień wypływających z prawa podmiotowego; wręcz przeciwnie, bezskuteczny upływ tego terminu poszerza kompetencję wierzyciela przez przyznanie mu uprawnienia o charakterze prawokształtującym. Za osobliwość systemową można uznać , że wykonanie tego uprawnienia nie zostało ograniczone żadnym terminem. Trzeba więc przyjąć, że prawo wierzyciela do wykonania tego uprawnienia prawokształtującego ograniczone jest biegnącym równolegle terminem przedawnienia.

Nawet gdyby, z jakiegoś względu przyjąć, bezzasadność przedstawionej powyżej argumentacji to powództwo należałoby uznać za sprzeczne z art. 5 k.c. W istocie bowiem powód poprzez żądanie pozwu zmierza do obejścia przepisów o przedawnieniu. Po trzech latach wątpliwe jest wydanie książek objętych pozwem, a zapłata ich równowartości byłaby zapłatą ceny, której powód po upływie terminów przedawnienia dochodzić nie może.

Przywoływane przez powoda orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010r (sygn. akt IV CSK 112/10) nie ma znaczenia dla sprawy i dotyczy zupełnie innej sytuacji, tam bowiem odstąpienie miało miejsce w terminie z art. 646 k.c., a chodziło o termin przedawnienia dalszych roszczeń powstałych po odstąpieniu. Podobnie przedstawionego wywodu nie podważa wskazany również przez powoda wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2016r. W orzeczeniu tym również wskazano powyżej przytoczony wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2016 r. II CSK 67/15 (sygn.. akt II CSK 14/16), a samo rozstrzygnięcie opierało się na koncepcji, że skoro roszczenie pierwotne z umowy ma charakter zobowiązania naturalnego, to roszczenie będące efektem zmiany stosunku zobowiązaniowego nie traci naturalnego charakteru.

Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięto jak w sentencji.

Przebieg czynności i stan faktyczny w zasadzie był niesporny w niniejszej sprawie, potwierdzały go też dokumenty. Strony różniły się w ocenie prawnej zdarzeń.

Pozwana nie wskazywała na poniesienie żadnych kosztów, w związku z czym Sąd nie orzekł w tym przedmiocie.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

-(...)

3.  (...)