Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 grudnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Łomży III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Janusz Wyszyński

Protokolant : st. sekr. sąd. Małgorzata Olszewska

po rozpoznaniu 27 grudnia 2018 r. w Ł. na rozprawie

sprawy A. O.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ( Oddział (...) w B. P. Terenowa w Z.)

o prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. O.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Placówka Terenowa w Z.)

z (...) Nr (...)/GI

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 201/18

UZASADNIENIE

Decyzją z (...) znak DS. (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, powołując się na przepisy ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2017 r. poz. 2336), odmówił A. O. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W uzasadnieniu decyzji wskazał, iż orzeczeniem z 05.04.2018 r. komisja lekarska nie uznała A. O. za trwale lub okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. O. nie zgadzając się z nią, gdyż nie jest zdolny do wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Wskazał, że pracując ciągnikiem nie może w nim przebywać i pracować nim, gdyż boli go głowa i ma zawroty głowy, a ponadto nie jest w stanie podczepić sprzętów rolniczych do ciągnika i podnosić jakichkolwiek ciężarów (k. 3 akt).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji (k. 4 akt).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Odwołanie wniesione przez A. O. nie zasługiwało na uwzględnienie.

A. O. urodził się (...) Ubezpieczeniu rolników jako płatnik podlega od 01.01.1989 r. do chwili obecnej. W okresie od 05.08.2017 r. do 31.01.2018 r. korzystał z zasiłku chorobowego.

27.02.2018 r. A. O. złożył wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem lekarza rzeczoznawcy KRUS z 14.03.2018 r. A. O. nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym, nie stwierdzono u niego niezdolności do samodzielnej egzystencji, nie zakwalifikowano go na rehabilitację leczniczą realizowaną przez KRUS oraz uznano za niecelowe przekwalifikowanie zawodowe. W uzasadnieniu lekarz rzeczoznawca KRUS nie stwierdził naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Po rozpoznaniu jego odwołania od powyższego orzeczenia, również komisja lekarska KRUS w orzeczeniu z 05.04.2018 r. nie stwierdziła u A. O. całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W związku z tym, zaskarżoną decyzją z (...) r., odmówiono A. O. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Powyższe okoliczności ustalono na podstawie akt Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2017 r. poz. 2336) renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2,

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 21 w/w ustawy, za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (ust. 5). Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (ust. 6). Natomiast całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (ust. 7).

Skuteczność odwołania A. O. zależna była od wykazania przez niego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Dla ustalenia, czy odwołujący się jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu w/w przepisów, konieczna była wiedza specjalna. Dlatego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii, otolaryngologii, interny i medycyny pracy (k. 5 akt).

W wyniku przeprowadzonego 12.05.2018 r. badania i analizy akt sprawy oraz dokumentacji medycznej zawartej w aktach biegli z zakresu ortopedii, otolaryngologii, interny i medycyny pracy rozpoznali u odwołującego się: stan po urazie podstawy czaszki (wieloodłamowe okienkowe złamanie łuski kości skroniowo-ciemieniowej po stronie lewej z wgłobieniem złamanej kości skroniowej w kierunku mózgowia); zespół bolesnego barku lewego; podejrzenie nadciśnienia tętniczego; niedosłuch odbiorczy obustronny, większy w uchu lewym; szumy uszne w wywiadzie; stan po operacji wyrostka robaczkowego; szkodliwe nadużywanie alkoholu. Biegli stwierdzili, że schorzenia i stopień ich zaawansowania występujące u odwołującego się nie powodują u niego całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W uzasadnieniu opinii biegli wskazali, że po przestudiowaniu akt sprawy, analizie dokumentacji medycznej, badań dodatkowych, zgadzają się ze stanowiskiem komisji KRUS z 05.04.2018 r., iż u odwołującego się nie stwierdza się obecnie całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Wyjaśnili, że odwołujący się 05.08.2017 r. spadał w domu ze schodów z 3 metrów, po spożyciu alkoholu, z kilkuminutową utratą przytomności wskutek czego doznał urazu głowy. Od tamtego czasu ma bóle i zawroty głowy oraz wymaga dalszego leczenia w Poradni Neurologicznej. Ponadto pozostaje pod kontrolą Poradni Laryngologicznej, gdyż po urazie głowy gorzej słyszy, zwłaszcza na ucho lewe, w którym ma szumy uszne. Odwołujący się, w ocenie biegłych, wymaga również kontynuacji leczenia w Poradni Laryngologicznej i ma obecnie przeciwskazaną pracę w hałasie, przy maszynach w ruchu i na wysokości. Rozpoznany niedosłuch z możliwością poprawy po protezowaniu, nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Biegli podnieśli, że rozpoznano u odwołującego się zespół bolesnego barku lewego. Odwołujący się skarży się na stałe bóle i uczucie sztywności barku lewego, a obecnym badaniem przedmiotowym stwierdzono ograniczenie odwodzenia w lewym stawie ramiennym oraz drżenie drobnofaliste palców ręki prawej. Odwołujący się wymaga dalszej opieki i diagnostyki w (...). Biegli podnieśli również, że odwołujący się obecnie pije 2-3 piwa raz w tygodniu. Mówi też, że poprzednio pił alkohol jedynie w weekendy przez 20 lat i twierdził, że od sierpnia 2017 r. zachowuje abstynencję od alkoholu. Biegli wskazali na konsultacje w (...) i w Poradni Kardiologicznej. Ponadto biegli rozpoznali podejrzenie nadciśnienia tętniczego, ale schorzenie nie dało niewydolności krążenia. Odwołujący się zatem wymaga kontroli i pogłębienia diagnostyki w Poradni Lekarza Rodzinnego i w Poradni Kardiologicznej. Reasumując biegli orzekli, że schorzenia i stopień ich zaawansowania nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, choć odwołujący się ma ograniczenia przeciwskazaną ciężką pracę fizyczną, dźwiganie ciężarów, pracę na wysokości, przy maszynach w ruchu i hałasie. Wskazali na badanie przez biegłych z dziedziny neurologii, psychiatrii i psychologii (k. 9-14 akt).

Sąd mając na uwadze wnioski biegłych zawarte w powyższej opinii postanowił dopuścić dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii, psychiatrii i psychologii na okoliczność ustalenia czy schorzenia występujące u odwołującego się spowodowały całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym (k. 26 akt).

Biegła z zakresu psychiatrii na podstawie analizy akt sprawy i dokumentacji medycznej oraz osobistego badania odwołującego się rozpoznała u niego zespół uzależnienia od alkoholu. Orzekła, że aktualny stopień naruszenia sprawności organizmu nie powoduje u odwołującego się całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W uzasadnieniu opinii wskazała, że widoczne są objawy o charakterze uzależnienia od alkoholu, aktualnie w fazie deklarowanego przez odwołującego się kontrolowanego spożywania alkoholu, co według biegłej pozostaje wątpliwe z uwagi na bieżący stan podczas badania (wyczuwalna woń alkoholu). Według biegłej uzależnienie istnieje najprawdopodobniej od wielu lat, leczenia psychiatrycznego nie wymagał, nie obserwowano też zaburzeń psychicznych, w tym również na podłożu organicznym (czy to z powodu przebytego urazu głowy, jak też z powodu przewlekłego nadużywania alkoholu). Odwołujący się bez ostrych objawów psychotycznych. W opinii biegłej brak jest podstaw do diagnozowania zaburzeń psychicznych na podłożu organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Biegła podniosła, że charakter i poziom nasilenia objawów psychopatologicznych nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Jednak wskazała na ocenę biegłych z zakresu psychologii, m.in. w celu oceny psychologicznej funkcjonowania poznawczego, i neurologii (k. 37-40 akt).

Zatem Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychologii (k. 44 akt), którzy w sporządzonej opinii (k. 50-54 akt) po analizie akt sprawy i dokumentacji medycznej oraz badania odwołującego się rozpoznali: stan po urazie czaszkowo-mózgowym; wieloodłamowe złamanie łuski kości skroniowej lewej; krwiak przymózgowy - stan po wchłonięciu; zespół deficytów czynności poznawczych pod postacią lekkiego stopnia osłabienia czynności uwagi, procesów wzrokowo-konstrukcyjnych oraz pamięci. Uznali biegli, że stwierdzony badaniem stopień uszkodzenia organizmu nie przyczynia się do całkowitej niezdolności do pracy. W uzasadnieniu opinii biegli wskazali, że badaniem nie stwierdzono trwałych konsekwencji urazu mogących stanowić o znacznym upośledzeniu radzenia sobie z wcześniej wykonywanymi obowiązkami. Wyjaśnili, że krwiak przymózgowy opisany w badaniu z 16.08.207 r. miał niewielkie wymiary i samoczynnie się wchłonął. W badaniu kontrolnym tomografii komputerowej z 23.01.2018 r. nie uwidoczniono już śladów krwi. Przy przyjęciu w czasie pobytu na Oddziale O.-Urazowym, w dokumentacji ambulatoryjnej ani w obecnym neurologicznym badaniu przedmiotowym nie ujawniono deficytów ruchowych ani czuciowych o ogniskowym charakterze. Odwołujący się, według biegłych, zachowuje prawidłowy chód, nie prezentuje niedowładów, zaburzeń ruchowych, objawów padaczkowych. Dolegliwości bólowe oraz zawroty głowy, jak orzekli biegli, mają niewątpliwie wpływ na jakość życia, ale nie stanowią podstawy do stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy. Na koniec biegli podnieśli, że badanie psychologiczne ujawniło deficyty, które mogą być powiązane z przebytym urazem, jednak obecnie nie przyjmują nasilenia istotnie zaburzającego radzenie sobie z dobrze utrwalonymi czynnościami. Mogą utrudniać, ale nie powinny uniemożliwiać realizacji obowiązków z powodu zaburzeń poznawczych.

W ocenie Sądu należało podzielić wnioski i wywody zawarte w wyżej opisanych opiniach biegłych sądowych. Na okoliczność stanu zdrowia A. O. wypowiadali się biegli lekarze z zakresu siedmiu specjalności, właściwych dla zgłaszanych przez niego dolegliwości. Wnioski biegłych zostały sformułowane po przeprowadzeniu wywiadu, badaniu odwołującego się i analizie dokumentacji medycznej zgromadzonej w związku z występującymi u niego schorzeniami. Wnioski wynikające ze wszystkich opinii są jasne, zostały też poparte logiczną argumentacją, z której wynika, że żadne ze schorzeń osobno ani wszystkie razem, występujące u odwołującego się, nie powodują całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Wobec tego subiektywne przekonanie A. O., że jest on niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, nie znalazło potwierdzenia w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Należy też zauważyć, iż biegli wskazali, że odwołujący się ma przeciwskazaną ciężką pracę fizyczną, dźwiganie ciężarów, pracę na wysokości, przy maszynach w ruchu i hałasie. Jednakże stwierdzić trzeba, że zakres prac w gospodarstwie jest znacznie szerszy.

Przy rozstrzyganiu tej sprawy Sąd miał także na uwadze, że w wyroku z 03 lutego 2010 r. sygn. akt II PK 192/09 Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd musi zwrócić się do biegłego, jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych. W wyroku z 03 listopada 2009 r. sygn. akt I UK 138/09 Sąd Najwyższy stwierdził zaś, że Sąd nie może samodzielnie dokonać ustalenia dotyczącego stanu zdrowia i stopnia naruszenia sprawności organizmu pod kątem zachowania lub braku zdolności do pracy. Ograniczenie samodzielności sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych, wynikające z art. 278 § 1 k.p.c. obejmuje również ocenę wzajemnego powiązania ustalonych schorzeń i skutków tych relacji oraz stosowanych procedur leczniczych dla ustalenia przesłanki całkowitej niezdolności do pracy. Nadto w wyroku z 03 września 2009 r. sygn. akt II UK 30/09 Sąd Najwyższy stwierdził, że gdy sprawa wymaga wiadomości specjalnych, to Sąd nie może rozstrzygać wbrew opinii biegłych.

Tylko całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym spełnia przesłankę określoną w art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a schorzenia odwołującego się owszem ograniczają jego pracę, ale nie wyczerpują wszystkich prac na gospodarstwie rolnym. Nie jest tak, jak twierdził w toku postepowania odwołujący się, że na gospodarstwie są tylko prace związane z prowadzeniem maszyn w ruchu i w hałasie i tylko prace ciężkie. Zwłaszcza w takim gospodarstwie, gdzie działalność oparta jest na hodowli zwierząt i nie wymagająca takiego zaangażowania jak w przypadku hodowli dla celów mlecznych chociażby.

Zatem Sąd podzielił w pełni ustalenia i wnioski wszystkich sporządzonych w sprawie opinii. Nie zostały one podważone przez żadną ze stron. Nie zostały też na tyle zakwestionowane merytorycznie, ażeby Sąd dostrzegał konieczność uzupełnienia w jakimkolwiek zakresie tych opinii. Biegli brali pod uwagę stan zdrowia odwołującego się, jego możliwości w zakresie wykonywanych prac, jak również rodzaj i charakter gospodarstwa rolnego. I tutaj biegli nie dostrzegli istnienia tej sytuacji, ażeby dowołujący się był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Należy podkreślić, że Sąd skupia się na osobie odwołującego się i jego ewentualnej zdolności czy niezdolności do pracy na gospodarstwie rolnym. Sąd nie skupia się na faktycznych czy też teoretycznych możliwościach pracy lub pomocy na gospodarstwie rolnym syna odwołującego się. Nie jest to przedmiotem rozpoznawanej sprawy ani przesłanką konieczną do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Podsumowując, należy podkreślić, że wywody biegłych nie prowadzą do wniosku, że A. O. jest zdolny do wykonywania wszystkich prac w gospodarstwie rolnym. Przeciwnie, rozpoznane schorzenia wskazują na istnienie ograniczeń w tym względzie. Ograniczenia te jednak nie prowadzą do całkowitej niezdolności do wykonywania jakichkolwiek prac w gospodarstwie rolnym, a tylko spełnienie tej przesłanki określonej w art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników daje możliwość skutecznego ubiegania się o świadczenie rentowe.

Wobec powyższych okoliczności Sąd uznał, iż odwołujący się A. O. nie wykazał, by był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, dlatego nie spełnia warunków do przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jego odwołanie od decyzji Prezesa KRUS z (...) r. zostało wobec tego oddalone, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.