Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Małgorzata Manowska

Sędzia SA– Agata Wolkenberg (spr.)

Sędzia SA – Marzena Miąskiewicz

Protokolant: – st. sekr. sąd. Ewelina Murawska

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Wojewódzkiego Funduszu (...) w W.

przeciwko Gminie P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 5 października 2012 r.

sygn. akt XXV C 746/12

I oddala apelację,

II zasądza od Gminy P. na rzecz Wojewódzkiego Funduszu (...) w W. kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 44/13

UZASADNIENIE

Powód Wojewódzki Fundusz (...) w W. wnosił ostatecznie o zasądzenie od pozwanej Gminy P. kwoty 168.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu.

Pozwana Gmina wnosiła o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z 5.10.2012r. uwzględnił powództwo i rozstrzygnął o kosztach procesu. W zakresie dalej idącego żądania odsetek ustawowych umorzył postępowanie na skutek cofnięcia pozwu w tej części.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 25.05.2010r. pozwana Gmina zawarła z Samorządem Województwa (...) umowę o przyznanie pomocy w ramach działania „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” objętego (...) na lata 2007-2013, na mocy której, Gminie przyznano pomoc w wysokości 1.524.903 zł na realizację operacji rozbudowy kanalizacji sanitarnej w P. we wsiach G.- G.. Zgodnie z § 4 umowy, pomoc finansowa udzielona pozwanej, nie mogła przekroczyć 75% poniesionych kosztów kwalifikowanych operacji. Na podstawie § 3 umowy beneficjent zobowiązał się do spełnienia warunków określonych w programie, ustawie i rozporządzeniu oraz do realizacji operacji zgodnie z postanowieniami umowy, w szczególności w punkcie 3 wskazano, że beneficjent nie będzie finansował operacji z udziałem innych środków publicznych przyznanych w związku z realizacją operacji, z wyłączeniem przypadków współfinansowania ze środków ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz ze środków własnych jednostek samorządu terytorialnego.

W dniu 8.07.2010r. pozwana zawarła umowę pożyczki z Bankiem (...) z przeznaczeniem na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych operacji w wysokości 914.652 zł na realizację rozbudowy kanalizacji sanitarnej w P. we wsiach G.- G. W.. W § 2 tej umowy wskazano, że Bank otwiera dla pozwanej rachunek pożyczki i rachunek środków własnych, na którym będą gromadzone środki własne pozwanej na pokrycie zobowiązań wynikających z umowy.

W dniu 22.09.2010r. pozwana zawarła z powodem umowę pożyczki na dofinansowanie realizacji zadania rozbudowy kanalizacji sanitarnej w P. we wsiach G.- G. W. poprzez udzielenie pożyczki w kwocie 224.000 zł , przy czym kwota pożyczki nie mogła przekroczyć 19 % całkowitego kosztu netto zadania, który określono na kwotę netto 1.234.171,61 zł. Przebieg realizacji zadania określał harmonogram rzeczowo- finansowy, stanowiący integralną część umowy. W § 3 tej umowy strony ustaliły, że wypłata transz pożyczki nastąpi po:

- udokumentowaniu zaangażowania środków własnych w wysokości co najmniej 10 % kosztu całkowitego zadania, przez co strony rozumiały wydatkowanie środków własnych (§3 ust 3 pkt 1);

- przedstawieniu zatwierdzonych do zapłaty faktur, rachunków i innych dokumentów finansowych uzgodnionych wcześniej z powodem z kserokopiami potwierdzonymi za zgodność i protokołem częściowego odbioru wykonanych prac i ich opisem uwzględniającym zgodność ich realizacji z harmonogram rzeczowo- finansowym. Strony wskazały, że dokumenty winny być opisane i zawierać oświadczenie skarbnika , że nie były i nie będą nimi rozliczone środki z innych źródeł dofinansowania realizacji zadania objętego umową (§3 ust 3 pkt 3 umowy).

Pozwana Gmina przedstawiła zgodnie z postanowieniami umowy faktury VAT nr (...) na kwotę 224.000 zł oraz (...) na kwotę 49.280 zł. Zostały one opatrzone adnotacją powoda „faktura do wykorzystania ze środków (...) w kwocie 183.606.56 zł” oraz druga odpowiednio do rozliczenia z powodem kwoty 40.393,40 zł. W dniu 25.10.2010r., na konto pozwanej wpłynęła kwota pożyczki, którą w dniu 27.10.2010r. Gmina przelała na konto rachunku własnego w (...), była to kwota 235.000 zł. Zgodnie z rozliczeniem z 1.03.2011r., przedstawionym przez pozwaną, kwota uzyskana na podstawie umowy z powodem została przeznaczona na pokrycie kosztów, na które wystawione zostały faktury nr (...) w wysokości 25 % netto ich wartości. Kwotą otrzymaną od powoda pozwana opłaciła wszystkie faktury w wysokości 25 % a nie tylko faktury nr (...) ponieważ uznała, że zaciągnęła pożyczkę jako wkład własny.

Bank (...) dokonywał płatności za przedstawione faktury VAT w formie dwóch przelewów: z rachunku pożyczki (75% wartości) oraz z rachunku środków własnych (25 %). Powód uzyskał informację, że faktury nr (...), które były podstawą wypłacenia środków, były przedstawiane również Bankowi (...) przy końcowym rozliczeniu w dniu 17.01.2011r. i zawierały pieczęcie tego Banku.

W piśmie z dnia 11.10.2011r., doręczonym pozwanej w dniu 14.10.2011r., powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy na podstawie § 6 ust.1 pkt 2, ust 2 i §11 ust 1 pkt 1 i 2 oraz ust 2 umowy.

Jak ustalił Sąd I instancji, z § 6 ust 1 pkt 2 łączącej strony umowy wynika możliwość wypowiedzenia umowy w razie wykorzystania pożyczki lub jej raty niezgodnie z przeznaczeniem wynikającym z harmonogramu rzeczowo-finansowego, zaś w §11 ust 1 pkt 1 i 2 pożyczkobiorca zobowiązał się do informowania o wszelkich uzyskanych kredytach w bankach lub pożyczkach w instytucjach finansowych, w tym o ich wysokości, terminach spłat oraz formach zabezpieczenia, przeznaczonych na realizację zadania oraz o wszelkich okolicznościach mających lub mogących mieć wpływ na wywiązanie się przez pożyczkobiorcę z umowy. W ust 2 §6 i §11 z kolei przewidziano, że w w/w sytuacjach pożyczkobiorca ma zwrócić niespłaconą kwotę pożyczki wraz z odsetkami za zwłokę w terminie 14 dni od otrzymania wypowiedzenia. W uzasadnieniu wypowiedzenia powód wskazał, że pozwana nie przeznaczyła całości środków od powoda na pokrycie kosztów prac wskazanych w harmonogramie rzeczowo- finansowym, bowiem faktury nr (...) w ogólnej kwocie 224.000 zł netto, stanowiące podstawę wypłaty środków z pożyczki udzielonej przez powoda zostały przez pozwaną przedstawione również Bankowi (...) w celu uzyskania pożyczki na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych ze środków UE, zawierają pieczęcie Banku oraz zostały przedstawione również Urzędowi Marszałkowskiemu Województwa (...) w celu refundacji ze środków (...). Tym samym doszło do dwukrotnego sfinansowania ze środków publicznych tych samych kosztów zadania realizowanego przez Gminę.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że specyficzna formuła utworzenia i działania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oznacza, że środki przeznaczone przez ten podmiot innym podmiotom w ramach dotacji czy pożyczek, jako środki publiczne winny być wydatkowane na ściśle określony w umowie cel. Skoro zatem w umowie wypłata transz pożyczki była uwarunkowana przedstawieniem zatwierdzonych do zapłaty faktur, rachunków oraz protokołem częściowego odbioru wykonanych prac i ich opisem uwzględniającym zgodność ich realizacji z harmonogramem rzeczowo- finansowym oraz zawierać oświadczenie, że nie były i nie będą nimi rozliczane środki z innych źródeł dofinansowania, to naruszenie tego obowiązku, po wypłacie transzy pożyczki, rodziło skutek w postaci możliwości wypowiedzenia umowy. Środki uzyskane z umowy pożyczki, pozwana Gmina przeznaczyła nie na sfinansowanie przedłożonych faktur, ale potraktowała je jako udział własny w celu uzyskaniu pożyczki w Banku (...) aby otrzymać pożyczkę na uzyskanie dodatkowych środków na wyprzedzające finansowanie (prefinansowanie) dotacji ze środków Unii Europejskiej. Oznacza to w ocenie Sądu I instancji, że środki przekazane pozwanej na zapłatę konkretnych prac ujętych w harmonogramie rzeczowo-finansowym zostały przeznaczone częściowo na inny cel. W tej sytuacji wypowiedzenie umowy dokonane przez powoda należy uznać za uzasadnione. Zgodnie z § 6 ust 1 pkt 2 umowy, może być ona wypowiedziana, a niespłacona kwota postawiona wraz z należnymi odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności, w razie niewywiązania się przez pożyczkobiorcę z warunków umowy, tj. wykorzystania pożyczki lub jej raty niezgodnie z przeznaczeniem wynikającym z harmonogramu rzeczowo- finansowego, a tak stało się w sprawie niniejszej. Skoro wystarczającą przesłanką wypowiedzenia umowy okazała się powyższa okoliczność, bez znaczenia pozostawała, w ocenie Sądu I instancji, kolejna podstawa wypowiedzenia wskazywana przez powoda, a mianowicie naruszenie § 11 ust 1 pkt 1 i 2 umowy poprzez niepoinformowanie powoda o pożyczce z (...).

Powyższy wyrok apelacją zaskarżyła pozwana Gmina, zarzucając naruszenie:

- art. 233§ 1 kpc oraz art. 227 kpc poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego a w konsekwencji poczynienie ustaleń sprzecznych z tym materiałem wyrażających się w przyjęciu, że pozwana nie wywiązała się z warunków umowy pożyczki, co uzasadniało jej wypowiedzenie;

- art. 328 § 2 kpc poprzez brak wskazania w treści uzasadnienia z jakiej przyczyny Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadka J. B..

Wskazując te zarzuty skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Powód wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew jej zarzutom Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i właściwie ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie wykraczając poza granice wskazane w art. 233§ 1 kpc. Sąd Apelacyjny ustalenia te przejmuje jako własne.

Wypowiadając umowę pożyczki, powód wskazał w uzasadnieniu swojego oświadczenia w tym zakresie na naruszenie postanowień umowy, m.in. § 3 ust 3 pkt 2 poprzez rozliczenie tymi samymi dokumentami środków z innych źródeł dofinansowania realizacji zadania objętego umową. Wniosek taki powód wywiódł na podstawie wybranych przez pozwaną Gminę i przedstawionych do rozliczenia umowy dwóch faktur nr (...). Wynikało z nich, że należność za wykonane usługi objęte tymi fakturami na łączną kwotę 224.000 zł, rozliczone zostały przez Bank (...) w stosunku 75 % z pożyczki udzielonej przez ten Bank i 25 % ze źródeł własnych pozwanej Gminy. Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej jest kwota odpowiadająca 75 % tych należności z obu faktur, która jak wynika z adnotacji Banku (...), znajdujących się na tych dokumentach oraz z pism tego Banku z 9.08.2011r.(k.78) i z 16.08.2011r. (k.79) zostały rozliczone przez Bank (...) w ramach pożyczki udzielonej powodowi w celu uzyskania pożyczki na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych ze środków Unii Europejskiej. Nie jest natomiast w tej sprawie kwestionowane rozliczenie kwoty wskazanej i zaliczonej na poczet środków własnych pozwanej Gminy. Powód domaga się więc zwrotu kwoty 168.000 zł odpowiadającej 75 % wartości obu faktur, rozliczonej również w Banku (...) ze środków pożyczki uzyskanej przez pozwaną Gminę na podstawie umowy z lipca 2010 r., zawartej z tym Bankiem. Twierdzenie pozwanej, że w rzeczywistości cała kwota 224.000zł udzielonej przez powoda pożyczki została faktycznie przeznaczona na udział własny pozwanej w realizacji zadania inwestycyjnego i na rozliczenie umowy z (...) w tym tylko zakresie, nie mogą podważyć prawidłowej oceny Sądu I instancji, skoro w umowie stron, wypłata pożyczki była uwarunkowana przedstawieniem zatwierdzonych do zapłaty faktur zawierających oświadczenie, że nie były i nie będą nimi rozliczane środki z innych źródeł finansowania. Naruszenie tego obowiązku rodziło skutek w postaci możliwości wypowiedzenia umowy. W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, bezsporne jest, że dwiema fakturami przedstawionymi przez pozwaną Gminę do rozliczenia umowy z powodem (nr (...) i nr (...)), dokumentującymi koszty poniesione na realizację zadania rozbudowy kanalizacji sanitarnej w gminie P., zostały również rozliczone środki z innego źródła finansowania a mianowicie z pożyczki uzyskanej przez powoda w Banku (...) w celu uzyskania pożyczki na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych ze środków Unii Europejskiej. Wynika to jednoznacznie z treści pisma Banku (...) z 9.08.2011r. (k. 78) i jego stanowiska zawartego w kolejnym piśmie z 16.08.2011r. (k. 79). Zgodnie z harmonogramem rzeczowo finansowym, kwota pożyczki z (...) powinna być rozliczona na podstawie konkretnych faktur, przedstawionych przez pożyczkobiorcę. W sprawie niniejszej tymczasem, faktury przedstawione przez Gminę wykorzystano do rozliczenia dwóch źródeł finansowania – pożyczki z Banku (...) i pożyczki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Oznacza to, że naruszone zostały postanowienia umowy łączącej strony i jej wypowiedzenie z przyczyn wskazanych przez powoda było uzasadnione zaś zarzuty apelacji kwestionujące te ustalenia okazały się chybione.

Nie jest uzasadniony również zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc. Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy dokonał ustaleń w sprawie, m.in. na podstawie zeznań świadka J. B., czemu dał wyraz wprost w treści uzasadnienia (k. 171). Sąd I instancji przyjął jednocześnie, że uzyskane od powoda środki, Gmina przeznaczyła jako wkład własny w celu uzyskania pożyczki w Banku (...) czym naruszyła właśnie postanowienia łączącej ją z powodem umowy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną, na podstawie art. 385 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono stosownie do wyniku procesu na podstawie art. 98 §1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc i § 6 pkt 6) w zw. z §12 ust 1 pkt 2) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych... (Dz. U z 2013r. poz. 490).