Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2018 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Sączu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Barbara Zelek

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Rumin

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2018 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa L. C.

przeciwko R. C. (1)

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

I.  powództwo oddala,

II.  przyznaje ze Skarbu Państwa na rzecz adwokat A. Ż. z Kancelarii Adwokackiej w N. ul. (...) - kwotę 672 zł (sześćset siedemdziesiąt dwa złote) brutto tytułem kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Sygn. akt III RC 9/18

UZASADNIENIE

wyroku z 18 września 2018 r.

Powód L. C. domagał się uchylenia alimentów ustalonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z 20 marca 2009 r. w sprawie sygn. akt III RC 479/08 na rzecz syna R. C. (1) w kwocie po 400 zł miesięcznie. Uzasadniając swoje żądanie powód podał, że R. C. (2) otrzymuje rentę socjalną i zasiłek pielęgnacyjny, które są wystarczające do jego kosztów utrzymania. Pozwany jest z zawodu grafikiem komputerowym i może podjąć pracę. Co do swojej sytuacji pozwany podał, że żyje na pograniczu ubóstwa. Stan zdrowia uniemożliwia mu pracę. Środki jakie otrzymuje po potrąceniu przez komornika zaległych alimentów, nie wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Podniósł, że jest trwale i całkowicie niezdolny do pracy. Ponosi znaczne koszty związane z leczeniem i rehabilitacją. Jego matka nie pracuje, ponosząc całość osobistych starań o zapewnienie mu należytej opieki i pomocy.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Alimenty na rzecz R. C. (1) ustalone zostały wyrokiem Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z 20 marca 2009 r. w sprawie sygn. akt III RC 479/08, którym zasądzono od powoda na rzecz pozwanego tytułem alimentów kwoty po 400 zł miesięcznie. W czasie ustalania tych alimentów usprawiedliwione koszty utrzymania R. C. (1) wynosiły ok. 1000 zł miesięcznie. Matka pozwanego otrzymywała zasiłek opiekuńczy. Tak jak obecnie, opiekowała się pozwanym i trojgiem młodszych, również niepełnosprawnych dzieci. Powód do października 2008 r. pracował jako magazynier. Zarabiał ok. 1126 zł brutto. Następnie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za porozumieniem stron, nie otrzymywał zasiłku dla bezrobotnych. Dysponował zaświadczeniem lekarskim, z którego wynikało, że z powodu schorzeń kręgosłupa zachodzą przeciwskazania do wykonywania przez niego ciężkich prac fizycznych. Mieszkał z synem A. C., w tym samym mieszkaniu lokatorskim, w którym obecnie mieszka.

( dowód : akta SR w N. S. sygn. akt III RC 479/08 ).

Powód L. C. ma 53 lata. W przeszłości pracował jako malarz i pracownik fizyczny na budowie. Od kilkunastu lat uskarża się na ostre, promieniujące bóle kręgosłupa. Rozpoznano u niego rwę kulszową i zmiany dyskopatyczne kręgosłupa. Pozostaje pod stałą opieką neurologiczną. Powód uskarża się ponadto na bóle żołądka. Okresowo leczy się w poradni psychiatrycznej z powodu depresji.

Od 6 lipca 2017 r. L. C. był zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Był uprawniony do zasiłku dla bezrobotnych. Po potrąceniu przez komornika egzekwującego zaległe alimenty (L. C. jest zadłużony na ponad 46 tyś. zł), otrzymywał ok. 297, 84 zł miesięcznie. Korzystał z pomocy społecznej.

W dniu 19 kwietnia 2018 r. L. C. został uznany za osobę częściowo niezdolną do pracy od 22.02.2018 r. do 30.09.2018 r. Z uzasadnienia orzeczenia uznającego powoda za osobę częściowo niezdolną do pracy wynika, że z uwagi na upośledzoną funkcję narządu ruchu naruszającą sprawność organizmu w stopniu umiarkowanym o charakterze przewlekłym, okresowo się zaostrzającym, zdolność L. C. do pracy fizycznej jest ograniczona. Istnieje możliwość poprawy stanu zdrowia powoda, co wymaga przeprowadzenia postępowania usprawniającego.

Powód jest uprawniony do renty w wysokości 862, 91 zł. Po potrąceniu przez komornika 377 zł , 46 miesiecznie, świadczenie wypłacane do rąk powoda wynosi 386, 18 zł.

L. C. korzysta z pomocy społecznej. Otrzymuje dodatek mieszkaniowy w wysokości 126 zł miesięcznie i dodatek na zakup żywności w wysokości ok. 300 zł co dwa miesiące. Otrzymuje zasiłek z powodu niepełnosprawności. Do końca 2017 r. zasiłek był wypłacany w wysokości 146 zł miesięcznie. L. C. mieszka sam. W związku z otrzymywanym dofinansowaniem, opłaca czynsz w wysokości 118 zł miesięcznie, prąd 45 zł, gaz 50 zł. Ponosi wydatki na zakup lekarstw w wysokości 50 zł, koszty te są w całości refundowane. W sierpniu 2018 roku powód przebywał w sanatorium. Na środki czystości wydaje 100 zł, na żywność ok. 300 zł miesięcznie.

( dowód: zeznania powoda k. 67 i 136-137, orzeczenie lekarskie k. 11, wynik badania k. 12, informacje o przebytej rehabilitacji leczniczej k. 13, zaświadczenia (...) k. 19 i 20, 73, skierowanie k. 21, informacja k. 22, skierowania k. 23 i 24, wyznaczenie terminu badania k. 25, orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy k. 65, decyzje MOPS k. 74 i 75 76, wynik badania k. 85, decyzja ZUS o przyznaniu renty k. 95, zawiadomienie o skierowaniu na rehabiltację k. 98, decyzja o utracie statusu osoby bezrobotnej k. 101).

R. C. (2) ma 27 lat. Został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji z uwagi na trwałe schorzenie psychiczne. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Orzeczenie obowiązuje do 31 lipca 2020 r. Wymaga stałej opieki i pomocy innych osób w w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. W załatwianiu wszystkich spraw pozwany korzysta z pomocy matki. W ciągu ostatnich dwóch lat R. C. (2) przez 23 miesiące przebywał w szpitalu. Korzysta z indywidualego planu wspierająco – aktywizującego. Uczestniczy w warsztatach terapii zajęciowej, w czasie których ma zapewniony jeden gorący posiłek, który jednak rzadko zjada. Jest w stałym leczeniu poradni psychiatrycznej, alergologicznej, neurologicznej i gastrologicznej. Wymaga stałej psychoterapii i rehabiltacji. Cierpi na astmę oskrzelową, ślinotok, przyjmuje leki wziewne. Mniej więcej dwa lata temu pojawiły się u pozwanego problemy z przyjmowaniem posiłków, w związku z czym konieczne jest obecnie dopilnowywanie, żeby przyjmował posiłki regularnie i w wystarczającej ilości. Ma problemy z poruszaniem się.

R. C. (2) jest uprawniony do renty socjalnej aktualnie wypłacanej w wysokości 878, 12 miesięcznie oraz zasiłku pielęgnacyjnego. Wysokość zasiłku obecnie wypłacana w kwocie 153 zł miesięcznie, od listopada 2018 r. wzrośnie do kwoty 184, 12 zł.

Lekarstwa pozwanego kosztują ok. 220 zł miesięcznie. Pozwany nie otrzymuje refundacji tych kosztów. Pomimo wskazań, R. C. (2) z braku środków nie korzysta z prywatnej rehabilitacji. Co roku jeździ z matką na turnusy rehabilitacyjne. Od 2014 roku nie uzyskuje dofinansowania do tych wyjazdów. Koszt takiego turnusu to ok. 1500 zł. Wyżywienie pozwanego wymagającego diety wysokobiałkowej, kosztuje ok. 600 zł miesiecznie. Opłaty za telefon i internet pozwanego to kwota 55 zł miesięcznie. Roczne wydatki pozwanego na ubranie to 1420 zł. Środki czystości 100 zł. Wydatki np. na wyjazdy na wycieczki 30-40 zł jednorazowo.

R. C. (2) mieszka z matką, jej mężem i trojgiem ich dzieci. Opłaty za mieszkanie czynsz i wodę wynoszą 720 zł miesięcznie, prąd 160 zł miesięcznie.

Matka pozwanego S. S. sprawuje całośc osobistych starań związanych z opieką nad pozwanym. Ponosi koszty dowozu pozwanego na warsztaty terapii zajeciowej w wysokości około 100 zł miesięcznie.

( dowód: zeznania S. S. k. 137- 138, zeznania pozwanego k. 137, orzeczenia o niezdolności od pracy k. 53 i 123, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 33, skierowanie do poradni specjalistycznej k. 55, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 56, zaświadczenie k. 58, decyzja ZUS k. 59, decyzja MOPS k. 60, pismo o odmowie dofinansowania z PFRON k. 61, potwierdzenie transakcji k. 62 , decyzje MOPS k. 112 i 113, fakury VAT k. 114-119 i 127-133, ksero biletu k. 134, wyciąg z rachunku bankowego k. 121-122, pismo D. M. k. 142, decyzja o ponownym ustalenia prawa do renty socjalnej k. 124, karta wypisowa k. 126 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dowodów. Zeznaniom powoda Sąd nie dał wiary jedynie w tej części, w jakiej L. C. wyrażał przekonanie, że jest na trwale niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Jest to okoliczność, którą należy wykazywać specjalnie wydawanym na tę okoliczność orzeczeniem, a powód mimo starań takiego oświadczenia nie uzyskał. Sąd stan faktyczny w zakresie zdolności powoda do wykonywania pracy ustalił w oparciu o treść orzeczenia lekarza orzecznika ZUS o uznaniu powoda za osobę częściowo niezdolną do pracy, do ściśle określonego terminu, z rokowaniem poprawy stanu zdrowia.

W pozostałym zakresie zeznania powoda oraz zeznania S. S. i R. C. (1), który ograniczył się w zasadzie do stwierdzenia, że we wszystkim korzysta z pomocy mamy, były spójne, logiczne, zgodne z zasadami doświadczenia życiowego i znajdujące potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach.

Żadna ze stron nie kwestionowała okoliczności wynikających z powołanych dokumentów i akt sprawy III RC 479/08, a wiele z nich strony zajmując stanowisko procesowe i zeznając wprost potwierdziły.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Paragraf 3 tego artykułu przewiduje, że rodzice mogą się uchylić od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego również wtedy, jeżeli alimenty są połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada należytych starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Z powołanego przepisu wynika, że dziecko jest uprawnione do alimentów od rodziców do momentu, do którego nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie i to bez względu na to czy znajduje się w niedostatku (art. 133 § 2 kro). Samodzielne utrzymanie oznacza zapewnienie minimum socjalnego zapewniającego zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. W przypadku pozwanego obok kosztów związanych z mieszkaniem, wyżywieniem, ubraniem, w zakres tych kosztów należy wliczyć koszty związane z leczeniem i szeroko pojętą rehabilitacją, czyli również wyjazdami i różnego typu aktywnością, które przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia pozwanego. Koszty te wynoszą nie mniej niż 1440 zł miesięcznie.

Ze sformułowania „jeszcze nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać”, należy wywnioskować, że dziecko powinno podejmować próby samodzielnego utrzymania się, ale tylko wtedy, kiedy jest to możliwe i uzasadnione. W pozwie powód twierdził, że pozwany ma wyuczony zawód i wskazywał na możliwość podjęcia pracy. Poczynione w sprawie ustalenia nakazują jednak uznać, że pozwany jest trwale i całkowicie niezdolny do pracy, a życzenia powoda są nierealne. Charakter schorzenia pozwanego wskazuje, że jest mało prawdopodobne, że pozwany będzie się w stanie samodzielnie utrzymać w przyszłości. W wyroku z 14.04.1999 r., III CKN 278/98, LEX nr 1213493 Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek alimentacyjny tylko wówczas może być uchylony, gdy zostanie wykazane, że dziecko pomimo stwierdzonego inwalidztwa jest w stanie urzymać się samodzielnie. Jak trafnie podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 14.05.2002 r., V CKN 1032/00, LEX nr 55514 uzyskiwanie środków z tytułu renty, nie pociąga automatycznie ustania obowiązku alimentacyjnego spoczywającego na rodzicach, jeżeli środki te nie wystarczają na utrzymanie. Usprawiedliwione koszty utrzymania R. C. (1) wynoszą nie mniej niż 1440 zł miesięcznie. Miesięczne dochody z tytułu renty i zasiłku pielęgnacyjnego opiewają to 1062, 54 zł. W brakującym zakresie R. C. (2) może się domagać pokrycia kosztów swojego utrzymania od rodziców. Z racji faktu, że matka pozwanego nie pracuje, opiekując się pozwanym i trojgiem niepełnosprawnych dzieci, brakującą część środków jest zobowiązany dostarczać powód. W tym miejscu należy zaznaczyć, że w pozwie L. C. zawarł jedynie żądanie uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Z uwagi na to, sąd badał jedynie czy spełnione zostały ustawowe przesłanki do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Analiza stanu faktycznego pod kątem przesłanek do obniżenia obowiązku alimentacyjnego (art. 138 kro) wykraczałaby poza żądanie powoda, a sąd nie mógł zasądzić czego innego niż żądał powód, ani nie mógł wyrokować co do rzeczy, która nie była przedmiotem żądania.

Poza twierdzeniem, że dochody pozwanego pozwalają mu się samodzielnie utrzymać i może pracować, żądanie powoda opierało się na twierdzeniu, że alimenty są dla niego nadmiernym obciążeniem. Jak wynika z przytoczonego wyżej przepisu rodzice mogą się na tej podstawie uchylić się od świadczeń na rzecz dziecka pełnoletniego, ale jedynie w wyjątkowych przypadkach. W rozpoznawanym stanie faktycznym z uwagi na stan zdrowia pozwanego, należy stwierdzić, że taki wyjątkowy przypadek nie zachodzi, a powód pomimo stwierdzonych schorzeń, ma nadal obowiązek nałożenia wszelkich starań, by uzyskiwać środki na utrzymanie pozwanego. Powód jest częściowo niezdolny do pracy. Nie ma możliwości podejmowania forsownych prac fizycznych, nie jest jednak zdolny do wykonywania pracy w ogóle. Fakt, że w przeszłości powód był robotnikiem budowlanym i nie ma innych kwalifikacji, nie znaczy, że nie może podjąć żadnej pracy, szczególnie, że ostatnio to rynek poszukuje pracowników, a nie odwrotnie. Jedynie tytułem przykładu można podać, że powód może poszukać zatrudnienia jako stróż czy portier. Zajęcia te nie wymagają siły fizycznej i mogą być wykonywane pomimo ograniczeń w zakresie funkcji ruchowych. Sąd wskazuje, przy tym, że powód ma dopiero 53 lata, a o ponad kilkunastu twierdzi, że z powodu schorzeń kręgosłupa jest niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy, mimo, że orzeczenie o tylko częściowej i czasowej niezdolności uzyskał dopiero w tym roku. Z orzeczenia lekarza orzecznika wynika ponadto, że dysfunkcje powoda mają szanse ulec poprawie w wyniku rehabilitacji. W związku ze szczególnym charakterem obowiązku alimentacyjnego obciążającego rodziców względem dzieci, nawet bardzo trudna sytuacja rodziców nie prowadzi automatycznie do jego uchylenia. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11.01.2017 r., III AUa 1400/16, LEX nr 2265668, sąd wyraził pogląd o konieczności dzielenia się z dzieckiem nawet bardzo szczupłymi dochodami. Nie sposób kwestionować, że na skutek toczącej się przeciwko powodowi egzekucji zaległych alimentów, wypłacana powodowi co miesiąc kwota jest niska. Jednocześnie jednak należy wskazać, że z racji korzystania przez powoda z pomocy społecznej, ponoszone przez powoda koszty utrzymania nie są wysokie. W ocenie Sądu zestawienie dochodów powoda i fakt, że ma możliwości ograniczonego zarobkowania, a jest obowiązany możliwości te w pełni wykorzystywać, nakazuje uznać, że nie zachodzi przyczyna wskazana w art. 133 § 3 kro.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo (pkt I).

Wysokość wynagrodzenia adwokata z urzędu (pkt II) Sąd ustalił na podstawie §4, 8 i 10 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2016 poz. 1714).

sygn. akt III RC 9/18

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować uzasadnienie.

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powodowi.

3.  K.. 14 dni od doręczenia.

.2018 r.

I.