Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Spustek-Kląskała

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR del. Elżbieta Kurkowska

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2014 r. we Wrocławiu na rozprawie

sprawy z powództwa D. S.

przeciwko K. S.

o obniżenie alimentów

oraz z powództwa wzajemnego K. S.

przeciwko D. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionych przez obie strony od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu z dnia 10 października 2013 r. sygn. akt III RC 413/13

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że alimenty zasądzone od D. S. na rzecz K. S. wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 22.01.2002 r., sygn. akt RIIIC 1301/01 w kwocie po 250 zł miesięcznie podwyższa do kwoty po 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie, poczynając od dnia 5 lipca 2013, płatne z góry do dnia 15-go każdego miesiąca wraz z odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

II.  oddala apelację pozwanej powódki wzajemnej w pozostałej części oraz apelację powoda pozwanego wzajemnie;

III.  nie obciąża powoda pozwanego wzajemnie kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną powódkę wzajemną w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt XIII Ca 552/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 października 2013 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków w sprawie o sygn. akt III RC 413/13 w pkt 1) oddalił powództwo, w pkt 2) oddalił powództwo wzajemne; w pkt 3) zasądził od powoda-pozwanego wzajemnie na rzecz pozwanej-powódki wzajemnej kwotę 120 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy wydał na podstawie m.in. następujących ustaleń faktycznych:

K. S. ur. (...) jest córką D. S. i A. G..

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyki z dnia 22 stycznia 2002 r. w sprawie III RC 1301/01 zasądzono od D. S. na rzecz małoletniej K. S. tytułem podwyższonych alimentów kwotę po 250 zł miesięcznie, płatną z góry do dnia 10 – go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, płatne do rąk matki, poczynając od 20 listopada 2001 r., w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą przed tym Sądem dnia 5 grudnia 1995r. w sprawie III RC 1101/95 w kwocie po 150 zł miesięcznie. Wyrok uprawomocnił się w dniu 15 lutego 2003r.

Wówczas D. S. pracował na stanowisku stolarza meblowego na podstawie umowy o pracę w wymiarze ½ etatu i uzyskiwał z tego tytułu dochód w wysokości 400 – 500 zł netto miesięcznie. Zamieszkiwał wraz z żoną i 4,5 letnim synem w mieszkaniu, którego koszty utrzymania wynosiły około 600 zł miesięcznie. R. S. – żona pozwanego uzyskiwała dochód w kwocie 550 zł miesięcznie netto.

K. S. uczęszczała do III klasy szkoły podstawowej. Miesięczny koszt jej utrzymania wynosił około 500 zł miesięcznie.

A. G. pracowała jako starsza pielęgniarka w (...) Szpitalu (...) i z tego tytułu uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości około 900 zł netto miesięcznie.

K. S. mieszkała wraz z matką i ojczymem – W. G. w mieszkaniu, którego miesięczne koszty utrzymania kształtowały się na poziomie 500 zł. W. G. pracował w (...) sp. z o.o. z wynagrodzeniem w wysokości około 3000 zł netto miesięcznie.

D. S. nadal zamieszkuje wraz z matką, żoną i synem w mieszkaniu przy ul. (...) we W.. R. S. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony od dnia 15.06.2013r. do dnia 14.12.2013r. na ½ etatu w (...) s.c. G. C., A. L. na stanowisku pizzer i uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 800 zł netto miesięcznie. S. S. jest uczniem technikum.

D. S. z zawodu jest stolarzem. W latach 2009-2010 przez kilka miesięcy pracował w firmie (...) we W., jednak z uwagi na trudne warunki pracy, zrezygnował z zatrudnienia. Uzyskiwał tam wynagrodzenie w wysokości około 1800 – 1900 zł miesięcznie brutto. Po raz ostatni D. S. był zatrudniony pracował w 2011r. Obecnie podejmuje jedynie prace dorywcze z czego uzyskuje dochód w granicach 200 - 400 zł miesięcznie.

D. S. jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku od dnia 17 sierpnia 2011 r. Wcześniej był zarejestrowany w PUP we W. w następujących okresach: 17.02.1994 r. – 21.07.1994 r., ; 22.01.1996 r. - 19.03.1996 r. ; 11.08.2009 r.-26.01.2010 r; 11.02.2011 r.- 6.3. 2011r. K. status osoby bezrobotnej powód tracił z powodu nieusprawiedliwionego niestawiennictwa w wyznaczonym terminie.

Z informacji PUP we W. z dnia 6 sierpnia 2013r. i 11 września 2013r. wynika, że D. S. w trakcie rejestracji uzyskał od pośrednika trzy skierowania na rozmowy kwalifikacyjne do pracodawców na oferowane stanowiska odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym jednak nie uzyskał zatrudnienia z następujących powodów: wybór innego kandydata przez pracodawcę; brak kontaktu zwrotnego na złożona ofertę droga e – mailową; odmowa pracodawcy, którego zdaniem miejsce wykonywania pracy bezrobotnego było zbytnio oddalone od miejsca zamieszkania. Aktualnie D. S. otrzymał zgłoszenie do doradcy zawodowego w Urzędzie Pracy w celu opracowania Indywidualnego Planu działania, nadto otrzymał skierowanie do udziału w organizowanych przez PUP Targach Pracy w dniu 13 września 2013r. Z informacji PUP z dnia 11 września 2013r. wynika, że w okresie ostatnich 6 miesięcy do (...) wpłynęły oferty pracy dla stolarza z proponowanym wynagrodzeniem: 1600 zł, od 2000 do 2500 zł i 2200 zł brutto miesięcznie. D. S. nie utrzymuje kontaktów z córką.

K. S. jest studentką III roku studiów na kierunku dziennikarstwa na Wydziale Filologicznym (...). Nadto w październiku 2013r. rozpoczyna naukę na drugim kierunku studiów: filologii serbsko – chorwackiej. Miesięczne usprawiedliwione potrzeby K. S. wynoszą obecnie około 1500 zł miesięcznie.

A. G. pracuje na stanowisku starszej pielęgniarki w (...) Szpitalu (...) we W. i uzyskuje średni miesięczny dochód netto w wysokości 3 814,49 zł.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, po dokonaniu wykładni treści przepisu art. 138 kro Sąd Rejonowy uznał, że powództwa nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy wskazał, iż z racji tego, że ostatnie orzeczenie w zakresie ustalania wysokości obowiązku alimentacyjnego powoda względem córki zapadło ponad 12 lat temu, oczywistym jest, że już tylko z tego powodu i związanego z upływem czasu wzrostu cen towarów i usług, po obu stronach postępowania, doszło do zmian z jednej strony w kontekście możliwości zarobkowych D. S., a z drugiej strony w zakresie usprawiedliwionych potrzeb K. S..

D. S. w dacie pierwotnego orzekania pracował na stanowisku stolarza w wymiarze ½ etatu i uzyskiwał z tego tytułu dochód w wysokości 400 – 500 zł netto. Sąd Rejonowy przyjął wówczas, że jego możliwości zarobkowe kształtowały się na poziomie około 1000 zł netto miesięcznie, co oznacza, że były one zbliżone do zarobków matki pozwanej.

Zdaniem Sądu Rejonowego aktualnie możliwości zarobkowe D. S. wynoszą nie mniej aniżeli 1600 zł brutto miesięcznie, a więc około 1200 zł netto miesięcznie. Powyższe Sąd ustalił w oparciu o informację z PUP we W. z dnia 11 września 2013r., z której wynika, że w okresie ostatnich 6 miesięcy do PUP wpłynęły oferty pracy dla osób w zawodzie stolarza, gdzie proponowane wynagrodzenie wynosiło: 1600 zł, od 2000 zł do 2500 zł i 2200 zł brutto miesięcznie.

Sąd przyjął najniższe z proponowanych wynagrodzeń przy ustalaniu możliwości zarobkowych powoda. W tym zakresie Sąd wziął pod uwagę fakt, że D. S. ma aktualnie 48 lat i jest osobą schorowaną. Nie jest to jednak równoznaczne z faktem, że wymieniony w ogóle pracy zarobkowej podjąć nie może.

Sąd Rejonowy uznał, iż od czasu ostatniego orzekania istotnie wzrosły również usprawiedliwione potrzeby K. S.. W dacie poprzedniego wyroku kształtowały się one na poziomie około 500 zł miesięcznie, aktualnie zaś obecnie ich wartość to ok. 1500 zł miesięcznie.

Powyższe w ocenie Sądu nie może jednak przesądzać automatycznie o uwzględnieniu powództwa o podwyższenie alimentów.

Granicą partycypowania zobowiązanych w kosztach utrzymania uprawnionych są ich możliwości zarobkowe. Zdaniem Sądu Rejonowego możliwości zarobkowe D. S. rozumiane jako wypadkowa jego zarobków i wydatków nie pozwalają mu na przyczynianie się do zaspokajania potrzeb córki w wyższym niż dotychczas zakresie.

Nadto według Sądu I Instancji nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż od daty poprzedniego rozstrzygnięcia istotnemu wzrostowi uległy możliwości zarobkowe matki powódki. A. G., która obecnie uzyskuje dochód w kwocie 3800 zł netto miesięcznie.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożyła pozwana – powódka wzajemna zaskarżając go w pkt II i III i zarzucając:

1/naruszenie przepisu art. 138 kro poprzez uznanie, iż zmiana stosunków jaka nastąpiła od dnia ustalenia ostatnich alimentów, w szczególności w zakresie możliwości zarobkowych D. S., (które zostały błędnie określone przez Sąd na kwotę 1600 zł brutto miesięcznie) oraz usprawiedliwionych potrzeb K. S., nie wskazuje na konieczność podwyższenia alimentów do kwoty po 1000 zł miesięcznie, gdy tymczasem podwyższenie alimentów do tej kwoty jest uzasadnione zmianą stosunków,

2/ naruszenie prawa materialnego tj. art., 136 kro poprzez jego nie zastosowanie do ustalenia możliwości zarobkowych D. S., podczas gdy samo zastosowanie tego przepisu pozwala na przyjęcie, iż jego możliwości zarobkowe wynoszą 1900 zł brutto, a nie 1600 zł brutto miesięcznie,

3/ naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów dotyczących możliwości zarobkowych D. S. na kwotę 1600 złotych brutto miesięcznie, gdy tymczasem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, w szczególności wyjaśnienia D. S., informacje PUP we W. oraz dokumentacja medyczna nie wskazują, iż możliwości zarobkowe D. S. wynoszą ok. 2200 zł netto miesięcznie.

W oparciu o powyższe zarzuty apelująca wniosła o:

1/ zmianę pkt II wyroku poprzez podwyższenie alimentów zasądzonych od powoda-pozwanego wzajemnie na rzecz pozwanej/powódki wzajemnej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków z dnia 22 stycznia 2002 r. w sprawie o sygn. akt RIIIC 301/01 w kwocie po 250 zł miesięcznie do kwoty po 1000 zł miesięcznie, płatnych z góry do rąk pozwanej/powódki wzajemnej wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia złożenia pozwu wzajemnego,

2/ zmianę pkt III wyroku poprzez zasądzenie od powoda/pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanej/powódki wzajemnej kwotę 1320 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

3/ zasądzenie od powoda/pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanej/powódki wzajemnej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

4/ ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył również powód/pozwany wzajemny zaskarżając go w pkt I i w pkt III i zarzucając:

1/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez błędne ustalenie, że możliwości zarobkowe powoda/pozwanego wzajemnego wynoszą ok. 1600 zł brutto, tj. 1200 zł netto i w związku z tym powód/pozwany wzajemny może uiszczać na rzecz pozwanej/powódki wzajemnej alimenty w kwocie 250 zł miesięcznie,

2/ naruszenie przepisu art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności ustalenie, iż pozwany nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych.

W oparciu o powyższe zarzuty powód/pozwany wzajemny wniósł o zmianę wyroku w pkt I poprzez obniżenie świadczenia alimentacyjnego na rzecz K. S. do kwoty po 250 zł miesięcznie, poczynając od maja 2013 r. oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt I i III i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda /pozwanego wzajemnego nie zasługuje na uwzględnienie, zaś apelacja pozwanej/powódki wzajemnej jest częściowo zasadna.

Sąd Rejonowy przeprowadził wnikliwe postępowanie dowodowe i na jego podstawie w większości poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własną podstawę rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy powołał właściwe przepisy prawne. Ostateczną ocenę materiału dowodowego i wnioski Sądu Rejonowego częściowo należało zmodyfikować.

W ocenie Sądu Okręgowego prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, iż możliwości zarobkowe powoda /pozwanego wzajemnego kształtują się na poziomie ok. 1600 zł brutto. D. S. posiada wyuczony zawód, nie legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do pracy bądź niepełnosprawności i w związku z czym ma możliwość wykonywania pracy zarobkowej pozwalającej mu uzyskać dochód na poziomie co najmniej najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Wobec powoda/pozwanego wzajemnego prowadzona jest przez Urząd Pracy aktywizacja zawodowa (indywidualny plan rozwoju, oferty pracy), jednakże prezentowana przez apelującego postawa potwierdza, iż niekoniecznie dąży on do podjęcia pracy zarobkowej, w ramach której w optymalnym zakresie wykorzystywałby posiadane możliwości zarobkowe. Powód/pozwany wzajemny okresowo wykonuje prace dorywcze, za które uzyskuje niewielkie kwoty, wielokrotnie usuwany był z listy osób bezrobotnych z uwagi na niestawiennictwo w Urzędzie Pracy, a w odpowiedzi na składane mu przez Urząd oferty pracy wskazuje, iż miejsce zatrudnienia pozostaje w zbyt dalekiej odległości od jego miejsca zamieszkania.

Treść przesłuchania D. S. przed Sądem I Instancji również potwierdza, iż nie sposób mówić o wyrażaniu przez apelującego pełnej woli w zakresie aktywności zawodowej. Powoływanie się na zły stan zdrowia, przy jednoczesnym nie przedłożeniu zaświadczenia o częściowej / całkowitej niezdolności do pracy zdaniem Sądu Okręgowego nie jest wystarczające, aby uznać, iż możliwości zarobkowe powoda /pozwanego wzajemnego są ograniczone.

Wbrew argumentom pozwanej / powódki wzajemnej nie sposób jednak przyjąć, iż D. S. w chwili obecnej jest w stanie uzyskać dochód w górnych granicach wynikających z przedstawionych przez Urząd Pracy ofert pracy.

Apelujący posiada przerwy w wykonywaniu pracy zarobkowej, co wpływa na obniżenie jego doświadczenia zawodowego. Nadto w/w nie podnosi posiadanych kwalifikacji. Okoliczność ta, w świetle dotychczasowego przebiegu kariery D. S. w ocenie Sądu usprawiedliwia ustalenie jego możliwości zarobkowych na poziomie przyjętym przez Sąd I Instancji.

Prezentowana przez D. S. częściowo bierna postawa na płaszczyźnie zawodowej zdaniem Sądu Okręgowego nie usprawiedliwia jednak przerzucenia na matkę pozwanej / powódki wzajemnej niemalże całości kosztów jej utrzymania. Partycypować w kosztach utrzymania dziecka winni obydwoje rodzice, a poprawa sytuacji zarobkowej A. G. co najwyżej może wpływać na wzrost stopy życiowej córki. D. S. mając świadomość tego, iż ciąży na nim obowiązek alimentacyjny względem córki winien poczynić wszelkie starania o pozyskanie jak najwyższego dochodu.

Niewątpliwie apelujący posiada na utrzymaniu również małoletniego syna, jednakże w rej sytuacji winien on zmobilizować małżonkę, aby również i ona podjęła zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy.

D. S. realizuje wobec córki obowiązek alimentacyjny przede wszystkim w formie finansowej, nie czyniąc osobistych starań o jej utrzymanie i wychowanie. Okoliczność ta również nie może pozostać bez wpływu na wymiar tego obowiązku, który zdaniem Sądu Okręgowego z uwagi na wiek, etap rozwoju i podjęcie przez pozwaną /powódkę wzajemną nauki na studiach wyższych winien kształtować się na poziomie 500 zł miesięcznie.

Stąd też mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 386 § 1 kpc orzekł jak w pkt I wyroku. W oparciu o przepis art. 385 kpc Sąd oddalił apelację powoda/ pozwanego wzajemnego i częściowo apelację pozwanej / powódki wzajemnej.

O kosztach postępowania odwoławczego – kierując się sytuacją materialną powoda / pozwanego wzajemnego orzeczono na podstawie przepisu art. 102 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.