Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu – Wydział III Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mieczysław H. Kamiński

SSO Katarzyna Kwilosz – Babiś

SSO Urszula Kapustka – sprawozdawca

Protokolant: Insp. Jadwiga Sarota

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2014 r.

na rozprawie

sprawy ze skargi K. A. (1)

o wznowienie postępowania

w sprawie z wniosku K. A. (1)

przy uczestnictwie K. A. (2)

o podział majątku wspólnego

zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I Ns 3/09 i Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 31 stycznia 2013 r., sygn. akt III Ca 654/12

p o s t a n a w i a:

1.  zmienić prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I Ns 3/09, w jego punkcie V w ten sposób, że wymienioną w nim kwotę 6 386,75 zł (sześć tysięcy trzysta osiemdziesiąt sześć złotych 75/100) zastąpić kwotą 4 656,62 zł (cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt sześć złotych 62/100);

2.  oddalić skargę w pozostałej części;

3.  orzec, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt III Ca 369/13

UZASADNIENIE

Skarżący K. A. (1) domagał się wznowienia postępowania w sprawie z wniosku K. A. (1) przy uczestnictwie K. A. (2) o podział majątku wspólnego zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt I Ns 3/09 i prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 31.01.2013 r., sygn. akt III Ca 654/12.

Skarżący wskazał, że w dniu 5.03.2013 r. wykrył środek dowodowy, który mógł mieć wpływ na wynik sprawy, a z którego nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu. Tym środkiem dowodowym jest dokument „Porozumienie do prowadzenia sklepu. W załączeniu z pełnomocnictwem”, który skarżący odnalazł podczas porządkowania rzeczy osobistych uczestniczki, których ona po rozwodzie nie odebrała. Skarżący podał, że w poprzednim postępowaniu wiedział o istnieniu tego środka dowodowego, nie mógł się jednak na niego powołać, gdyż nie wiedział, gdzie on się znajduje. Wskazał, że uczestniczka w trakcie postępowania zaprzeczała jego istnieniu, a w rozmowie z wnioskodawcą stwierdziła, że ma go w swoim posiadaniu, ale nie zgadza się na jego ujawnienie przed sądem. Skarżący wskazał, że przedmiotowy dokument został sporządzony i podpisany przez wnioskodawcę i uczestniczkę dnia 26.08.2004 r. i wynika z niego, iż wnioskodawca zaciągnął pożyczki: u swojej matki na kwotę 35 000 zł, w Banku (...) na kwotę 7 638 zł i w Banku (...) na kwotę 8 260 zł, które zostały przeznaczone na zapłatę części zadłużeń wynikłych z prowadzonej przez uczestniczkę działalności gospodarczej oraz że uczestniczka zdeklarowała się, iż spłaci pożyczki zaciągnięte przez męża na pokrycie jej zadłużeń ze środków zarobionych we W..

Skarżący podniósł, iż dowód z powyższego dokumentu miałby wpływ na wynik sprawy, bowiem przedmiotowe porozumienie zawiera potwierdzenie zaciągnięcia i przeznaczenia pożyczek na działalność gospodarczą prowadzoną przez uczestniczkę, którym to twierdzeniom Sądy obu instancji nie dały wiary. Skutkowało to m.in. zasądzeniem od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki dopłaty pieniężnej w kwocie 6 386,77 zł, którą uczestniczka wyegzekwowała od wnioskodawcy poprzez komornika sądowego wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego.

Skarżący wskazał, że po orzeczeniu rozwodu spłacił pożyczkę zaciągniętą u matki w kwocie 35 000 zł. Spłacił także pożyczki zaciągnięte w Banku (...) i (...), z tym że na ich spłatę zmuszony był zaciągać następne pożyczki w bankach.

Skarżący domagał się uwzględnienia faktu spłaty przez niego pożyczek zaciągniętych: u matki w kwocie 35 000 zł, w Banku (...) w kwocie 7 638,20 zł, w (...) Banku w kwocie 8 260,69 zł, jak również faktu zapłaty kwoty 7 826,52 zł wyegzekwowanej przez komornika na rzecz uczestniczki tytułem zasądzonej od skarżącego dopłaty pieniężnej wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego i zasądzenia tych kwot jako wierzytelności należności mu od uczestniczki. W konsekwencji wnosił o zmianę punktu V postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt I Ns 3/09, przez zasądzenie na jego rzecz od uczestniczki kwoty 58 724,72 zł (35 000 zł + 7 638,20 zł + 8 260,69 zł + 7 826,52 zł).

Uczestniczka K. A. (2) domagała się oddalenia skargi i zasądzenia od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów postępowania. Wskazała, że dokument w postaci porozumienia, na który powołuje się skarżący, nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż nie stanowi dokumentu urzędowego, nie ma także skuteczności prawnej pomiędzy stronami postępowania, jak również nie dotyczy okoliczności, na których opierał się Sąd wydając postanowienie w postępowaniu, którego skarga dotyczy. Uczestniczka zarzuciła, że przedłożone przez wnioskodawcę porozumienie nie zostało przez nią podpisane i że podpis widniejący na nim został podrobiony. Uczestniczka zarzuciła także, iż gołosłowne są twierdzenia skarżącego jakoby to on spłacił zadłużenie z tytułu prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, w sytuacji gdy ona przez długi okres czasu pracowała za granicą i zarobione tam pieniądze przekazywała wnioskodawcy i członkom swojej rodziny.

Zgodnie z art. 399 § 1 k.p.c. w zw. z art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy wydanym w postępowaniu nieprocesowym w razie wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19.07.2007 r., I UZ 17/07, LEX nr 911106 wskazał, że nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, o których mowa w art. 403 § 2 k.p.c., to fakty lub dowody powstałe (istniejące) przed uprawomocnieniem się orzeczenia, z których strona nie mogła skorzystać w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Co do zasady niemożność skorzystania ze środków dowodowych w poprzednim postępowaniu dotyczy sytuacji, w której strona nie mogła w toku postępowania wskazać określonych faktów lub przedstawić stosownych dowodów, gdyż w tym czasie nie wiedziała o nich i przy dochowaniu należytej staranności nie mogła się o nich dowiedzieć. Nie odnosi się to zatem do okoliczności i dowodów jawnych z materiału poprzedniego postępowania, a tylko nie dostrzeżonych przez stronę. Niemożność skorzystania w poprzednim postępowaniu z określonych faktów lub środków dowodowych nie zachodzi wtedy, gdy istniała obiektywna możliwość powołania ich w tym postępowaniu, a tylko na skutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia czy błędnej oceny potrzeby ich powołania, strona tego nie uczyniła. Przez wykrycie nowego środka dowodowego rozumieć należy także uzyskanie możności skorzystania ze środka dowodowego, o którego istnieniu strona w poprzednim postępowaniu zakończonym wyrokiem wprawdzie wiedziała, jednak nie mogła nań się powołać, nie wiedząc, gdzie się znajduje lub czy w ogóle da się odszukać.

Sąd Okręgowy podziela w całości przedstawione wyżej stanowisko Sądu Najwyższego.

W okolicznościach niniejszej sprawy środek dowodowy, na który powołuje się skarżący („Porozumienie do prowadzenia sklepu. W załączeniu z pełnomocnictwem”) istniał przed uprawomocnieniem się postanowienia Sądu II instancji. Skarżący wprawdzie wiedział o jego istnieniu, ale nie miał obiektywnej możliwości powołania go w poprzednim postępowaniu, bowiem nie wiedział, gdzie się on znajduje, a uczestniczka w trakcie postępowania przeczyła jego istnieniu, mimo iż w rozmowie z wnioskodawcą przyznała, że ma go w swoim posiadaniu, ale nie ujawni w sądzie.

Skarżący wykazał, że powyższy środek dowodowy mógłby mieć wpływ na wynik sprawy, bowiem wskazuje na okoliczności związane ze spłatą długu zaciągniętego przez uczestniczkę, które – co do zasady – mogą być uwzględniane w postępowaniu o podział majątku wspólnego i które mogą wpływać na wzajemne rozliczenia byłych małżonków.

Skoro skarżący odnalazł powyższy środek dowodowy w dniu 5.03.2013 r., a skargę o wznowienie postepowania złożył dnia 8.04.2013 r., to dochował terminu do wniesienia skargi, o którym mowa w art. 407 § 1 k.p.c.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy wznowił postępowanie i rozpoznając skargę poczynił poniższe ustalenia faktyczne:

Sąd Rejonowy w Gorlicach postanowieniem z dnia 19.09.2012 r., sygn. akt I Ns 3/09, dokonał podziału majątku dorobkowego wnioskodawcy K. A. (1) i uczestniczki K. A. (2) w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) o wartości 113 047 zł, objęte księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Gorlicach, wierzytelność w kwocie 600 zł oraz 3 piły do cyrkularki o łącznej wartości 150 zł, natomiast uczestniczce przyznał nieruchomość położoną w W., oznaczoną jako działki ewidencyjne nr (...) o łącznej powierzchni 0,20 ha i wartości 172 441 zł, objętą księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Gorlicach, wierzytelność w kwocie 74 167,51 zł, cyrkularkę o wartości 150 zł i równowartość pieca c.o. w wartości 1 400 zł. Sąd Rejonowy oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki tytułem dopłaty kwotę 6 386,75 zł płatną w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu postanowieniem z dnia 31.01.2013 r., sygn. akt III Ca 654/12, oddalił apelację wnioskodawcy i zażalenie uczestniczki od powyższego postanowienia i orzekł, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie.

W postępowaniu powyższym sądy ustaliły m.in., że wnioskodawca K. A. (1) i uczestniczka K. A. (2) w dniu 25.06.1977 r. zawarli małżeństwo, które zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 16.04.2007 r., który uprawomocnił się dnia 22.05.2007 r. i z tą datą ustała łącząca strony majątkowa wspólność ustawowa małżeńska.

W czasie trwania małżeństwa uczestniczka prowadziła działalność gospodarczą: sklep spożywczo – przemysłowy pod nazwą (...). Prowadzenie tej działalności przez uczestniczkę odbywało się za wiedzą i zgodą wnioskodawcy, który pomagał uczestniczce w prowadzeniu tej działalności. W związku z tą działalnością powstało szereg zobowiązań m.in. wobec hurtowników i dostawców towarów oraz zadłużenia z tytułu pożyczek i kredytów zaciągniętych w bankach i instytucjach finansowych. W 2004 r. uczestniczka postanowiła wyjechać za granicę, by zarobić na spłatę długów. Przed wyjazdem zostawiła pełnomocnictwo dla K. A. (1) do prowadzenia jej działalności. Uczestniczka pracowała we W. od 28.08.2004 r. do 7.11.2004 r. Podczas jej nieobecności wnioskodawca zarządzał sklepem. W dniu 31.12.2004 r. uczestniczka zakończyła działalność gospodarczą, po której pozostało wiele nieuregulowanych długów. By je spłacić uczestniczka ponownie wyjechała do W. 5.02.2005 r., gdzie przebywała dwa lata. W późniejszym okresie po krótkich pobytach w Polsce uczestniczka ponownie wyjeżdżała za granicę. Zarobione w czasie pierwszego wyjazdu pieniądze uczestniczka dała wnioskodawcy. Natomiast pieniądze zarobione podczas późniejszych wyjazdów uczestniczka przesyłała córce, bratu i matce, którzy spłacali za nią zadłużenie. W trakcie trwania małżeństwa stron zadłużenie z tytułu działalności gospodarczej spłacał również K. A. (1).

Po dniu 22.05.2012 r. spłacone zostały wspólne długi stron powstałe w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej: z majątku osobistego uczestniczki w łącznej kwocie 74 167,51 zł, a z majątku osobistego wnioskodawcy w kwocie 600 zł.

Wnioskodawca zarówno w trakcie trwania małżeństwa, jaki i po jego rozwiązaniu zaciągał kredyty i pożyczki w bankach i instytucjach finansowych: w dniu 20.08.2004 r. w Banku (...) w K., w dniu 11.08.2004 r. w Banku (...) w G., w dniu 16.08.2005 r. w (...), w dniu 8.05.2006 r. w Banku (...)w K., w dniu 6.06.2006 r. w (...), w dniu 28.06.2006 r. w (...). Ze środków uzyskanych z w/w kredytów i pożyczek wnioskodawca nie spłacał po orzeczeniu rozwodu wspólnych długów stron powstałych w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W sierpniu 2004 r. wnioskodawca zaciągnął pożyczkę u swojej matki K. A. (3) na kwotę 35 000 zł, a w 2006 r. pożyczył kwotę 10 000 zł od G. M.. Do daty orzekania obie pożyczki nie zostały spłacone.

Sądy obu instancji nie dały wiary zeznaniom wnioskodawcy co do tego, że nie wyrażał on zgody na prowadzenie przez uczestniczkę działalności gospodarczej, nie pomagał jej, nie wiedział o zaciąganiu przez nią kredytów i nie wyrażał na nie zgody. Jako niewiarygodne oceniły także zeznania wnioskodawcy co do tego, że zaciągał on kredyty, by spłacać po rozwodzie zadłużenia powstałe w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Uznały, że żaden z dowodów przedstawionych przez wnioskodawcę nie potwierdził powyższych zeznań, w tym przedłożone przez wnioskodawcę dowody wpłaty, które są jedynie dowodem tego, iż dokonywał on spłat zaciągniętych kredytów (pożyczek), lecz nie dowodzą tego, na jaki cel przeznaczone zostały środki z kredytu czy pożyczki. Odnośnie kwoty 35 000 zł z tytułu pożyczki udzielonej wnioskodawcy przez jego matkę K. A. (3) Sądy wskazały, że w/w dług nie został spłacony i jako taki nie podlega rozliczeniu w postępowaniu, bowiem do długów, które nie zostały spłacone art. 45 k.r.o. nie ma zastosowania.

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19.09.2012 r. wraz z uzasadnieniem, postanowienie Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 31.01.2013 r. wraz z uzasadnieniem – k. 979 – 980, 982 -991, 1026, 1031 – 1036 akt I Ns 3/09).

W związku z planowanym przez uczestniczkę wyjazdem do W. w celach zarobkowych i w odpowiedzi na jej prośbę, by wnioskodawca pod jej nieobecność zastępował ją w prowadzeniu sklepu, w dniu 26.08.2004 r. wnioskodawca i uczestniczka sporządzili i podpisali dokument pod nazwą (...). W dokumencie tym zawarto stwierdzenie, że uczestniczka jest właścicielką sklepu (...), a wnioskodawca pomagając jej w spłacie zobowiązań zaciągnął pożyczki w kwocie ponad 35 000 zł u swych rodziców oraz w kwocie 7 638 zł w Banku (...) i w kwocie 8 260 zł w Banku (...). Wskazano, że wnioskodawca nie wyrażał nigdy zgody na zakup sklepu i prowadzenie działalności gospodarczej przez uczestniczkę oraz że uczestniczka po powrocie z W. zwróci wnioskodawcy pieniądze pożyczone od jego rodziców i uzyskane z zaciągniętych przez wnioskodawcę pożyczek w bankach. Dokument powyższy wnioskodawca odnalazł w dniu 5.03.2013 r. podczas porządkowania rzeczy osobistych uczestniczki, których ona po rozwodzie nie odebrała. W trakcie postępowania o podział majątku dorobkowego uczestniczka zaprzeczała istnieniu tego dokumentu, natomiast w rozmowie z wnioskodawcą przyznała, że jest on w jej posiadaniu, ale nie zgadza się na jego ujawnienie przed sądem.

(dowód: porozumienie z dnia 26.08.2004 r. wraz z pełnomocnictwem – k. 5 i 6, zeznania wnioskodawcy – k.37: 00:15:22 – 00:35:49).

Na spłatę zadłużenia powstałego w związku z prowadzoną przez uczestniczkę działalnością gospodarczą – sklepu (...) wnioskodawca zaciągnął pożyczkę u swojej matki K. A. (3) w kwocie 35 000 zł oraz pożyczki w bankach: w dniu 11.08.2004 r. w (...) Bank w G. w kwocie 6 043,74 zł i w dniu 20.08.2004 r. w Banku (...) w K. w kwocie 6 000 zł.

Pożyczkę z dnia 11.08.2004 r. zaciągniętą w (...) Banku w G., której całkowity koszt wyniósł 8 260,69 zł, wnioskodawca spłacił w 21 ratach miesięcznych po 246,87 zł począwszy od dnia 9.09.2004r. do dnia 14.04.2006 r., a ostatnią 22 ratę w kwocie 3 051,42 zł spłacił w dniu 9.05.2006 r.

Pożyczkę z dnia 20.08.2004 r. zaciągniętą w Banku (...) w K., której całkowity koszt wyniósł 7 638,20 zł, wnioskodawca spłacił w 20 ratach miesięcznych po 212,86 zł począwszy od dnia 13.09.2004r. do dnia 12.04.2006 r., a ostatnią 21 ratę w kwocie 3 051 zł spłacił w dniu 8.05.2006 r.

Ostatnie raty obu w/w pożyczek, tj. 22 ratę pożyczki z (...) Banku w G. w kwocie 3 051,42 zł i 21 ratę pożyczki z Banku (...) w K. w kwocie 3 051 zł wnioskodawca spłacił ze środków kredytu uzyskanego w dniu 8.05.2006 r. w Banku (...) Całkowity koszt powyższego kredytu wyniósł 10 273,75 zł i został on przez wnioskodawcę spłacony w okresie od dnia 12.06.2006 r. do dnia 10.04.2009 r., z tym że w czasie trwania małżeństwa stron wnioskodawca spłacił kwotę 2 642,16 zł (12 rat po 220,18 zł każda spłaconych w okresie od 12.06.2006 r. do 10.05.2007 r.), a pozostałą część kredytu – po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.

Ponadto wnioskodawca zaciągnął następujące pożyczki i kredyty:

- w dniu 16.09.2005 r. kredyt w kwocie 2 900 zł w (...), którego całkowity koszt wyniósł 3 133,65 zł i który wnioskodawca spłacił w okresie od 3.10.2005 r. do 6.06.2006 r.;

- w dniu 6.06.2006 r. kredyt w kwocie 5 200 zł w (...), którego całkowity koszt wyniósł 6 997,85 zł i który wnioskodawca spłacił w okresie od 13.07.2006 r. do 5.06.2009 r.;

- w dniu 28.06.2006 r. kredyt w kwocie 3 000 zł w (...), którego całkowity koszt wyniósł 3 579,15 zł i który wnioskodawca spłacił w okresie od 13.07.2006 r. do 16.06.2008 r.

(dowód: porozumienie z dnia 26.08.2004 r. – k. 5, zeznania wnioskodawcy – k. k.37: 00:15:22 – 00:35:49, zestawienia zaciągniętych przez wnioskodawcę kredytów (pożyczek) i ich spłaty – k. 56 – 61, pismo skarżącego z dnia 14.01.2014 r.- k. 79, dowody wpłaty 22 raty pożyczki z dnia 11.08.2004 r. – k.81).

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska uczestniczki, która zarzuciła, że nie podpisywała przedłożonego przez wnioskodawcę porozumienia z dnia 26.08.2004 r., a znajdujący się na nim jej podpis został podrobiony.

Porozumienie z dnia 26.08.2004 r. stanowi dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Stosownie do art. 253 k.p.c. jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.

Skoro zatem uczestniczka zaprzecza, by podpis na porozumieniu od niej pochodził, na niej – zgodnie z przytoczonym przepisem art. 253 k.p.c. - spoczywał ciężar dowodu. Uczestniczka z powyższego obowiązku dowodowego nie wywiązała się. Powołane przez nią akta sprawy karnej II K 77/08 Sądu Rejonowego w Gorlicach nie stanowią dowodu na popełnienie przez wnioskodawcę przestępstwa polegającego na podrobieniu podpisu uczestniczki na porozumieniu, lecz dotyczą zupełnie innego przestępstwa popełnionego przez K. A. (1). Wobec powyższego brak było podstaw do przyjęcia, że oświadczenie zawarte w dokumencie z dnia 26.08.2004 r. nie pochodzi od uczestniczki.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek uczestniczki o jej przesłuchanie zawarty w piśmie z dnia 7.11.2013 r. (k. 64 – 65), bowiem uczestniczka nie stawiła się na rozprawę w dniu 5.09.2013 r., mimo że została wezwana do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania pod rygorem pominięcia tego dowodu i nie usprawiedliwiła w żaden sposób swego niestawiennictwa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przepis art. 45 § 1 k.r.o. w zakresie, w jakim przewiduje obowiązek małżonków zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty (odrębny - w brzmieniu przepisu obowiązującym do dnia 19.01.2005 r.), ma z mocy odesłania zawartego w art. 45 § 3 k.r.o. odpowiednie zastosowanie także w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Przepis nie wyjaśnia, co należy rozumieć pod pojęciem „dług jednego z małżonków”.

W postanowieniu z dnia 9.05.2013 r., II CSK 593/12, LEX nr 1353157, Sąd Najwyższy wskazał, że stosowanie regulacji z art. 45 § 3 k.r.o. nie budzi wątpliwości do zobowiązań zaciągniętych przez jednego z małżonków, objętych hipotezą art. 41 § 3 k.r.o. w obecnym brzmieniu i art. 41 § 2 k.r.o. w brzmieniu obowiązującym do dnia 19.01.2005 r. (art. 5 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 17.06.2004 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. 2004/162/1691), tj. gdy wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności ustawowej albo jeżeli dotyczy ona odrębnego majątku jednego z małżonków.

Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko.

W niniejszej sprawie skarżący podniósł, że środkami uzyskanymi z pożyczek zaciągniętych w dniu 11.08.2004 r. w (...) Bank w G. i w dniu 20.08.2004 r. w Banku (...) w K. oraz z pożyczki zaciągniętej u swojej matki w kwocie 35 000 zł spłacił dług uczestniczki powstały w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą w postaci sklepu (...) i zarzucił, że nie wyrażał zgody na prowadzenie sklepu przez uczestniczkę.

W sprawie nie budzi wątpliwości, że zobowiązanie, na którego spłatę wnioskodawca zaciągnął w/w pożyczki, zostało zaciągnięte przez uczestniczkę w trakcie trwania wspólności ustawowej.

Aby ustalić, czy przedmiotowy dług był długiem uczestniczki w rozumieniu art. 45 § 3 k.r.o. należało przede wszystkim uwzględnić cel, na jaki ten dług został zaciągnięty. Wskazać zatem trzeba, że strony przez czas trwania małżeństwa pozostawały w ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej, a prowadzenie sklepu przez uczestniczkę stanowiło jedno ze źródeł zaspokajania potrzeb rodziny. Skarżący nie wykazał, by dług zaciągnięty przez uczestniczkę był zużyty na jej majątek odrębny, czy też by dotyczył tylko osobistych spraw uczestniczki. Stąd należało uznać, że nie dotyczył on majątku odrębnego uczestniczki. Przeciwnie, był związany z majątkiem wspólnym i z sytuacją rodziny. Oceny tej nie może zmienić podnoszona przez wnioskodawcę okoliczność, iż był on przeciwny prowadzeniu przez żonę powyższej działalności gospodarczej.

W świetle powyższego brak było podstaw do uwzględnienia okoliczności spłaty tego długu w bilansie stanowiącym podstawę do dokonywania rozliczeń przy podziale majątku w oparciu o przepis art. 45 § 1 k.r.o. w zw. z art. 45 § 3 k.r.o.

Przyjęcie, że dług zaciągnięty przez uczestniczkę związany był z majątkiem wspólnym oznacza, że gdyby skarżący wykazał, iż spłacił ten dług po ustaniu wspólności majątkowej z własnych środków, powinien on zostać rozliczony w ramach podziału majątku dorobkowego stosownie do art. 686 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. Podstawy tego rozliczenia nie stanowiłby jednak art. 45 § 1 k.r.o., gdyż przepis ten dotyczy jedynie wydatków i nakładów dokonanych z majątku osobistego (poprzednio odrębnego) na majątek wspólny albo odwrotnie w trakcie trwania wspólności ustawowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11.03.2010 r., IV CSK 429/09, LEX nr 678022).

Z twierdzeń samego wnioskodawcy i przedstawionych przez niego wykazów dotyczących spłaty pożyczek (kredytów) wynika, że pożyczki, o których mowa w porozumieniu z dnia 26.08.2004 r., tj. pożyczkę z dnia 11.08.2004 r. zaciągniętą w (...) Banku w G. i z dnia 20.08.2004 r. zaciągniętą w Banku(...) w K., wnioskodawca spłacił w czasie trwania wspólności ustawowej. Zgodnie ze stanowiskiem samego skarżącego tylko ostatnie raty obu w/w pożyczek w łącznej kwocie 6 102,42 zł (3 051 zł + 3 051,42 zł) wnioskodawca spłacił środkami pochodzącymi z kredytu zaciągniętego przez niego w dniu 8.05.2006 r. w Banku (...) Z przedstawionego przez skarżącego wykazu spłaty wynika, że część tego kredytu w kwocie 2 642,16 zł została spłacona przez wnioskodawcę w czasie trwania wspólności ustawowej. Wobec powyższego należało uznać, że po ustaniu wspólności ustawowej wnioskodawca za pomocą wskazanych w porozumieniu pożyczek spłacił dług zaciągnięty przez uczestniczkę w kwocie 3 460,26 zł (6 102,42 zł – 2 642,16 zł = 3 460,26 zł) i może żądać od uczestniczki zwrotu połowy tej kwoty, czyli 1 730,13 zł. Fakt, iż wnioskodawca zaciągnął także pozostałe wskazane przez niego pożyczki (kredyty), a mianowicie z dnia 16.09.2005 r. i z dnia 6.06.2006 r. w (...)i z dnia 2.06.2006 r. w (...) nie ma wpływu na rozstrzygnięcie, bowiem wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał, by środki z tych kredytów przeznaczył na spłatę pożyczek z dnia 11.08.2004 r. i 20.08.2004 r.

Nie może być uznane za skuteczne domaganie się przez wnioskodawcę zasądzenia od uczestniczki kwoty 35 000 zł. W postępowaniu, którego dotyczy niniejsza skarga o wznowienie Sądy ustaliły, że wnioskodawca zaciągnął w sierpniu 2004 r. u swojej matki przedmiotową pożyczkę, a jej nierozliczenie w tamtym postępowaniu było wynikiem przyjęcia przez Sąd Rejonowy, że pożyczka ta nie została spłacona. Podczas przesłuchania w niniejszej sprawie wnioskodawca wskazał, że zaciągniętą u matki pożyczkę spłacał ratami, a ostatecznie spłacił ją w grudniu 2012 r. Nawet gdyby uznać za prawdziwe twierdzenia wnioskodawcy w tym względzie, nie mogłyby one odnieść zamierzonego przez wnioskodawcę skutku. Wynika z nich bowiem, że pożyczkę u matki wnioskodawca miałby spłacić w całości przed terminem rozprawy apelacyjnej w sprawie I Ns 3/09, która odbyła się dnia 31.01.2013 r.

Jak wskazano wyżej, nowe okoliczności faktyczne i środki dowodowe w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. to fakty i dowody, z których strona nie mogła skorzystać w prawomocnie zakończonym postepowaniu. Zważywszy na datę spłaty pożyczki wnioskodawca miał możliwość powołania faktu spłaty pożyczki przed prawomocnym zakończeniem poprzedniego postępowania. Skoro tego nie uczynił, czy to z powodu zaniedbania czy też błędnej oceny potrzeby powołania tej okoliczności, nie może obecnie przedstawiać skutecznie tego faktu jako przyczyny wznowienia postępowania, bowiem nie jest on „faktem nowym”.

W świetle zeznań wnioskodawcy co do terminu spłaty pożyczki zbędnym było przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka K. A. (3), skoro świadek ten miał potwierdzić fakt zaciągnięcia u niej przez wnioskodawcę przedmiotowej pożyczki (ustalony już w sprawie prawomocnie zakończonej) oraz jej spłaty. Wobec powyższego wniosek ten Sąd Okręgowy oddalił.

Brak było także podstaw do rozliczenia w niniejszym postępowaniu kwoty 7 826,52 zł wyegzekwowanej przez komornika tytułem zasądzonej od skarżącego na rzecz uczestniczki na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19.09.2012 r. dopłaty pieniężnej wraz z odsetkami i kosztami postępowania egzekucyjnego. Jak już wcześniej podniesiono, nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. to fakty lub dowody powstałe (istniejące) przed uprawomocnieniem się orzeczenia w sprawie, której dotyczy skarga o wznowienie postępowania. Fakt wyegzekwowania od wnioskodawcy wskazanej w/w kwoty miał miejsce po prawomocnym zakończeniu sprawy I Ns 3/09, stąd nie może stanowić skutecznej podstawy wznowienia niniejszego postępowania.

Z przytoczonych względów Sąd Okręgowy uznał, że skarga o wznowienie postępowania okazała się zasadna tylko w części, w jakiej skarżący wykazał, że po ustaniu wspólności ustawowej spłacił kwotą 3 460,26 zł dług powstały w związku z prowadzoną przez uczestniczkę działalnością gospodarczą i ma prawo do domagania się od uczestniczki zwrotu połowy w/w kwoty, tj. 1 730,13 zł.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zmienił prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 19.09.2012 r. w jego punkcie V w ten sposób, że wymienioną w nim kwotę 6 386,75 zł stanowiącą dopłatę należną uczestniczce od wnioskodawcy zastąpił kwotą 4 656,62 zł (6 386,75 zł - 1 730,13 zł = 4 656,62 zł), a w pozostałej części skargę oddalił orzekając w tym zakresie na podstawie art. 412 § 1 i 2 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparto o przepis art. 520 § 1 k.p.c. nie znajdując podstaw do odstąpienia od wskazanej w tym przepisie reguły ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego.