Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Paweł Szewczyk (sprawozdawca)

Sędziowie:SSO Katarzyna Serafin - Tabor

SSO Anna Nowak

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. N.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie pod sygn. akt I Ns 481/06 przez Sąd Rejonowy w Oświęcimiu

postanawia:

I.  stwierdzić, iż w sprawie pod sygn. akt I Ns 481/06 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Oświęcimiu doszło do przewlekłości postępowania;

II.  zasądzić na rzecz skarżącej M. N. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Oświęcimiu kwotę 3.000 zł (trzy tysiące złotych)

III.  oddalić dalej idącą skargę;

IV.  zasądzić zwrot na rzecz skarżącej od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Oświęcimiu kwoty 100 zł (sto złotych) tytułem uiszczonej opłaty od skargi.

UZASADNIENIE

Skarżąca M. N. złożyła w dniu 16 września 2016 roku skargę, w której domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania toczącego się pod sygn. akt I Ns 481/06 przed Sądem Rejonowym w Oświęcimiu i w związku z tym przyznania jej kwoty 20.000 zł oraz nakazania Sądowi Rejonowemu w Oświęcimiu wydania orzeczenia kończącego postępowania w sprawie w terminie do 31 grudnia 2016 roku.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, iż przedmiotowa sprawa toczy się już od ponad 10 lat, tj. od dnia 28 czerwca 2006 roku, w którym złożyła wniosek o podział majątku dorobkowego stron. Nadto skarżąca podała, że w przedmiotowej sprawie zostało już wydane przez Sąd Okręgowy w Krakowie w dniu 6 września 2013 r. postanowienie (sygn. akt II S 85/13) stwierdzające, iż w sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Od momentu wydania tego postanowienia w sprawie zlecono m.in. wydanie drugiej opinii przez biegłego i wyznaczano w sporych odstępach czasu (od kilku miesięcy do pół roku) rozprawy, jednakże czynności te nie doprowadziły do jej merytorycznego rozstrzygnięcia. W związku z przedłużającym się postępowaniem skarżąca popadła w znaczne kłopoty finansowe - brak rozstrzygnięcia sprawy w przeciągu 10 lat doprowadził bowiem do zmniejszenia wartości majątku dorobkowego uczestników postępowania, m.in. poprzez pozbawienie rzeczy ruchomych wchodzących w skład tego majątku jakiejkolwiek wartości. Ponadto, skarżąca wskazała, że konieczne jest zakreślenie Sądowi Rejonowemu terminu rozstrzygnięcia sprawy, gdyż pomimo uprzedniego uznania, iż w sprawie doszło do przewlekłości postępowania nie wiązało się to z przyspieszeniem procesowania.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Oświęcimiu wniósł o jej oddalenie.

W uzasadnieniu wskazano, że złożona skarga jest bezzasadna, gdyż skarżąca powołuje się na okoliczności, które były już przedmiotem rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie o sygn. akt II S 85/13. Ponadto, po wydaniu postanowienia stwierdzającego przewlekłość postępowania Sąd rozpoznający sprawę zintensyfikował czynności zmierzające do jej merytorycznego rozstrzygnięcia i nie można stwierdzić, aby doszło do przewłoki w rozpoznaniu sprawy.

Z uwagi na wydane przez Sąd Okręgowy w Krakowie, w dniu 6 września 2013 r. postanowienie, sygn. akt II S 85/13, stwierdzające przewlekłość postępowania Sąd Okręgowy dokonał analizy postępowania Sądu Rejonowego w Oświęcimiu po wydaniu przedmiotowego postanowienia. Z analizy akt postępowania sygn. akt I Ns 481/06 Sądu Rejonowego w Oświęcimiu wynika następująca sekwencja czynności procesowych:

Postanowieniem z dnia 15 października 2013 roku Sąd Rejonowy udzielił zabezpieczenia (k.707). W dniu 16 października 2013 roku odbyła się rozprawa.(k.711) Na kolejnej rozprawie w dniu 8 stycznia 2014 r. Sąd postanowił o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa. (k.736) Zarządzeniem z dnia 18 lutego 2014 roku nakazano zwrócić się do biegłego celem wydania opinii. Zarządzenie to zostało wykonane w dniu 3 marca 2014 roku - poprzez skierowanie do biegłego do spraw do budownictwa odezwy z poleceniem sporządzenia opinii w terminie jednego miesiąca. (k.801) Dnia 10 kwietnia 2014 roku biegły do spraw budownictwa przedłożył opinię. (k.812) Zarządzeniem z dnia 15 maja 2014 roku polecono doręczyć odpis opinii uczestnikom wzywając ich do składania w terminie 14 dni zarzutów.(k.824) Zarządzeniem z dnia 30 czerwca 2014 r. został wyznaczony termin rozprawy na dzień 8 października 2014 r. (k.829), jednakże z uwagi na wizytację wydziału w związku z którą w dniach od 16 września do 15 października 2014 roku akta znajdowały się w Sądzie Okręgowym w Krakowie (k.831) kolejna rozprawa odbyła się w dniu 21 listopada 2014 roku (k.838). Na następnej rozprawie w dniu 21 stycznia 2015 roku (k.845) Sąd postanowił z urzędu zlecić biegłemu zaktualizowanie wartości nieruchomości objętej wnioskiem o podział majątku wspólnego. Dnia 5 lutego 2015 roku została skierowana do biegłego odezwa z poleceniem sporządzenia opinii w terminie jednego miesiąca.(k.851) Biegły nie odebrał skierowanej do niego przesyłki - akta sprawy zostały zwrócone do Sądu 6 marca 2015 roku. (k.847) Dnia 25 marca 2015 roku ustalono innego biegłego, który podjął się sporządzenia opinii, (k.849) W dniu 7 kwietnia 2015 roku wydano zarządzenie o przesłaniu akt biegłej. (k.850) W dniu 13 kwietnia skierowano do biegłej odezwę z poleceniem sporządzenia opinii w terminie trzech miesięcy. (k.852) W dniu 19 maja 2015 roku wpłynął do Sądu wniosek o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych (k.854) - wniosek ten został rozpoznany przez Sąd w dniu 5 października 2015 roku. (k.959) W dniu 24 sierpnia 2015 r. biegła przedłożyła opinię.(k.872) Zarządzeniem z dnia 6 października 2015 roku polecono doręczyć odpis opinii uczestnikom równocześnie wzywając ich do składania w terminie 14 dni zarzutów (k.960). Zarządzeniem z dnia 21 grudnia 2015 roku polecono ponownie przesłać akta biegłej celem ustosunkowania się do zgłoszonych przez uczestników zarzutów w terminie dwutygodniowym (k.971). Zarządzenie to wykonano 13 stycznia 2016 roku.(k.972) W dniu 18 lutego 2016 roku biegła ustosunkowała się do zgłoszonych zarzutów.(k.975) Postanowieniem z dnia 21 marca 2016 roku przyznano biegłej wynagrodzenie, jak również polecono doręczyć odpis opinii uczestnikom (k.979) - zarządzenie to wykonano 31 marca 2016 roku. (k.980) Na kolejnej rozprawie w dniu 27 maja 2016 roku Sąd postanowił zobowiązać biegłego sądowego do wyjaśnienia rozbieżności związanych z mapą i projektem podziału wyznaczając mu 14 dniowy termin (k.991). Postanowienie to wykonano w dniu 26 września 2016 roku. (k. 1035) Zarządzeniem z dnia 27 maja 2016 roku nakazano zwrócić się do komornika sądowego o udzielenie w terminie 14 dni informacji dotyczących postępowania egzekucyjnego z udziałów stanowiących własność wnioskodawczyni. W dniu 1 czerwca 2016 roku komornik wykonał polecenie Sądu. (k.998) W dniu 16 czerwca 2016 roku przesłano uczestnikom pismo komornika wraz z załącznikami (k.1023). Na kolejnej rozprawie w dniu 23 września 2016 roku Sąd postanowił zwrócić się do Urzędu Skarbowego oraz ZUS o przedstawienie informacji na temat aktualnego zadłużenia wnioskodawczyni oraz Sąd postanowił odroczyć kolejną rozprawę na dzień 27 listopada 2017 roku.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 16 sierpnia 2004 r., nr 179, poz. 1843) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Treść tego przepisu wskazuje, że przewlekłość postępowania ma miejsce wówczas, gdy trwa ono ponad konieczność niezbędną do wyjaśnienia istotnych dla końcowego rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych i prawnych pozostających w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością Sądu. Dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie orzeczenia. Czynności procesowe powinny zabierać odpowiednią ilość czasu, a zatem być podejmowane bez zbędnej zwłoki, która wskazywałaby na bezczynność Sądu lub bezproduktywność podejmowanych działań. W myśl natomiast art. 1 ust. 1 wskazanej ustawy do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania) jak i wskutek działania Sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez Sąd czynności ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy Sąd nie podejmuje żadnych czynności jak i wtedy gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy. Przez przewlekłość postępowania rozumie się nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy długotrwałe zaniechanie przez Sąd czynności lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych (por. postanowienie SN z dnia 16 czerwca 2011r., III SPP 14/11, niepubl. SIP LEX nr 1095951).

Weryfikacja czynności podjętych w sprawie pozwala na uznanie, że skarga o stwierdzenie przewlekłości jest zasadna. Po wydaniu przez Sąd Okręgowy w Krakowie, w dniu 6 września 2013 r. postanowienia stwierdzającego przewlekłość postępowania (sygn. akt II S 85/13) pierwsza przewlekłość pojawiła się w 2014 roku. Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2014 roku Sąd wydał postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa, jednakże odezwa z poleceniem sporządzenia opinii została skierowana do biegłego dopiero 3 marca 2014 roku, a zatem w blisko dwa miesiące od wydania postanowienia na rozprawie. W niniejszym okresie nie były zaś podejmowane przez Sąd żadne czynności, które mogłyby uzasadniać powyższe opóźnienie w skierowaniu odezwy do biegłego. W dalszej kolejności przewłoka nastąpiła wskutek nieuzasadnionego opóźnienia w doręczeniu stronom odpisu opinii biegłego. Opinia została przedłożona przez biegłego w dniu 10 kwietnia 2014 roku, zaś dopiero w dniu 15 maja 2014 roku polecono doręczyć jej odpis stronom wzywając je do składania zarzutów. Idąc dalej należy podnieść, że przewłoka nastąpiła również wskutek nierozpoznania wniosku o zwolnienie wnioskodawczym od kosztów sądowych w rozsądnym terminie. Wniosek ten został złożony w dniu 19 maja 2015 roku, zaś Sąd rozpoznał go dopiero w dniu 5 października 2015 roku. Na długość postępowania po raz kolejny miało wpływ opóźnienie związane z doręczeniem stronom odpisu opinii biegłej, która to opinia została przedłożona przez biegłą 24 sierpnia 2015 roku, zaś polecenie doręczenia oraz wezwania stron do składania zarzutów nastąpiło dopiero w dniu 6 października 2015 roku. Wreszcie nie znajduje usprawiedliwienia znacząca przewlekłość w wykonaniu postanowienia z dnia 27 maja 2016 r., w którym Sąd zobowiązał biegłego sądowego do wyjaśnienia rozbieżności związanych z mapą i projektem podziału wyznaczając mu w tym celu 14 dniowy termin, zaś postanowienie to wykonano dopiero 26 września 2016 roku z blisko czteromiesięcznym opóźnieniem. Uwagę Sądu Okręgowego zwrócił również zawarty w protokole rozprawy z dnia 23 września 2016 roku termin odroczenia kolejnej rozprawy na dzień 27 listopada 2017 roku, który to Sąd Okręgowy poczytuje jednak za omyłkę pisarską zawartą w protokole.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 12 ust. 2 wskazanej na wstępie ustawy stwierdził, iż w okresie od dnia 8 stycznia 2014 r., do dnia 3 marca 2014 r., od dnia 10 kwietnia 2014 r., do dnia 15 maja 2014 r., od dnia 19 maja 2015 r., do dnia 5 października 2015 r., od dnia 24 sierpnia 2015 r., do dnia 6 października 2015r., od dnia 27 maja 2016 r. do dnia 23 września 2016 r., doszło do przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Oświęcimiu.

Sąd Okręgowy nie znalazł jednak podstaw do zakreślenia Sądowi Rejonowemu w Oświęcimiu terminu do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Z analizy akt wynika bowiem, że rozpoznanie sprawy zmierza do jej zakończenia, a ukończenie podjętych przez Sąd Rejonowy czynności umożliwi jej rozstrzygnięcie. Należy również zauważyć, że nie bez znaczenia dla długości postępowania były także wielokrotnie podejmowane przez uczestników próby porozumienia, które jednak nie doprowadziły do zawarcia przez nich ugody.

Sąd Okręgowy uznając skargę co do istoty za zasadną, nie znalazł podstaw do przyznania skarżącej żądanej przez nią kwoty 20.000 zł. Z art. 12 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy wynika, że uwzględniając skargę Sąd przyznaje skarżącemu sumę pieniężną od 2.000 zł do 20.000 zł. W realiach niniejszej sprawy kwota żądana przez skarżącą jest stanowczo wygórowana, zaś adekwatną do stopnia przewlekłości na skalę zaniedbań jest kwota 3000 zł. W pozostałym zakresie, skarga podlegała oddaleniu.

Wobec częściowego uwzględnienia skargi Sąd Okręgowy na podstawie art. 17 ust. 3 wskazanej ustawy z urzędu zwrócił skarżącej od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Oświęcimiu całą uiszczoną opłatę od skargi w wysokości 100 zł.