Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie – II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Sylwia Urbańska

Protokolant: Olga Kamińska

po rozpoznaniu w dniu 09 maja 2018 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Ośrodka (...)

przeciwko Uniwersytetowi (...) we W.

o zapłatę kwoty 140.071,15 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Ośrodka (...) na rzecz Uniwersytetu (...) we W. kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 czerwca 2017 r. powód Skarb Państwa – Ośrodek (...) reprezentowany przez Dyrektora Ośrodka (...) wniósł o zapłatę od pozwanego Uniwersytetu (...) we W. kwoty 140.071,15 zł wraz z odsetkami określonymi jak od zaległości podatkowych:

- od kwoty 4.735,70 za okres od dnia 4 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 79.994,94 zł za okres od dnia 13 listopada 2015 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 14.116,76 zł za okres od dnia 18 listopada 2015 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 35.040,19 zł za okres od dnia 18 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 6.183,56 zł za okres od dnia 16 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty.

Jako podstawę prawną żądania powód wskazał § 7 ust. 14 Umowy Partnerskiej z dnia 26 lutego 2013 r. nr (...) na rzecz realizacji Projektu E-podręczniki do kształcenia ogólnego. Zdaniem powoda pozwany naruszył umowę, gdyż dokonując oceny kwalifikowalności części wydatków pozwanego Instytucja Pośrednicząca uznała wydatki na część mebli i dodatkowe wynagrodzenie roczne za niekwalifikowalne, tym samym, w ocenie powoda, pozwany zobowiązany był do ich zwrotu.

W odpowiedzi na pozew z dnia 28 lipca 2017 r. (k. 576) pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych (k. 546-556). Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem powoda, że wydatki zostały zrealizowane z naruszeniem Wytycznych (k. 546-556).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 6 marca 2013 r. Minister Edukacji Narodowej powierzył Ośrodkowi (...), jako wykonującemu obowiązki Beneficjenta, realizację projektu systemowego pod nazwą E-podręczniki do kształcenia ogólnego (Projekt) współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3 Poprawa jakości kształcenia, Poddziałanie 3.3.3. Modernizacja treści i metod kształcenia – projekty systemowe (k. 18 - 19 decyzja, k. 20-29 zakres obowiązków Beneficjenta, k. 31, 33-34 –zmiany).

W dniu 26 lutego 2013 r. Ośrodek (...) zawarł Umowę Partnerską, w której jedną ze stron był pozwany Uniwersytet (...) we W.. W umowie określono obowiązki powoda jako Lidera Partnerstwa oraz obowiązki Partnerów, w tym pozwanego, w związku z realizacją projektu systemowego pod nazwą E-podręczniki do kształcenia ogólnego. Projekt realizowany był w okresie od 1 listopada 2012 r. do dnia 19 grudnia 2015 r. (k. 36-73 Umowa Partnerska nr (...) wraz z załącznikami, k. 75-79 aneks nr (...), k. 81-83 aneks nr (...), k. 85-89 aneks nr (...)). W § 7 ust. 10 Umowy Partnerskiej Strony ustaliły warunki przekazywania zaliczek. Zgodnie z § 7 ust. 14, w przypadku uznania, podczas zatwierdzania wniosków o płatność przez Instytucję Pośredniczącą wydatków któregokolwiek z Partnerów za niekwalifikowalne, Partner, którego koszty zostały uznane za niekwalifikowalne zobowiązał się zwrócić te środki za pośrednictwem konta bankowego, o którym mowa w ust. 5 na rachunek Lidera Partnerstwa w terminie 14 dni od wezwania do zwrotu, wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. Przy wydatkowaniu środków w ramach Projektu, Strony umowy miały stosować się do aktualnych Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO Kapitał Ludzki (§ 7 ust. 8, k. 552-565 Wytyczne).

Zadaniem Uniwersytetu było opracowanie, testowanie i opublikowanie podręczników do przedmiotów przyrodniczych. Pozwany realizował zadanie z udziałem autorów, zespołu redaktorów prowadzących, językowych, metodycznych oraz merytorycznych, zespołu realizującego obraz, dźwięk, grafikę, programistów. Osoby te zostały zatrudnione do projektu. Łącznie w ramach projektu Uniwersytet zatrudnił ok. 60 osób, przy czym 52 osoby były zatrudnione z zewnątrz na potrzeby realizacji projektu, pozostałe osoby były pracownikami uczelni, którzy realizowali zadania związane z projektem. Autorzy byli zatrudniani na podstawie umów o pracę, opracowywali teksty do podręczników zgodnie z przygotowanym przez Uniwersytet szablonem, a następnie te teksty trafiały do obróbki redakcyjnej. Ta cześć pracy, w zakresie pracy redaktora prowadzącego, była realizowana na terenie Uniwersytetu. Prace wykonywane na uczelni odbywały się w pomieszczeniach przyznanych przez pozwanego na potrzeby pracowników projektu.

Początkowo przeznaczono na ten cel jedno pomieszczenie. Następnie, w związku z zatrudnieniem personelu merytoryczno-produkcyjnego przyznano kolejne 3 pomieszczenia, z tym, że te pomieszczenia wymagały szybkiego remontu. Były to pomieszczenia na strychu starego budynku. Pracownicy zaczęli zabiegać o przyznanie innych pomieszczeń, co nastąpiło pod koniec 2014 r. Personel, który wykonywał swoje prace na Uczelni otrzymał nową lokalizację, która została wyposażona w meble, finansowane w ramach budżetu projektu. Zarówno pomieszczenia tymczasowe jak i pomieszczenia nowoprzyznane były w obrębie jednego budynku. Był to budynek zabytkowy i pomieszczenia w nim były wyposażone w zlewy. W związku z tym, w ramach projektu zakupiono szafki, którymi zabudowywano umywalki. W ramach projektu zakupiono też biurka i krzesła oraz szafy na okrycia wierzchnie.

Pracownicy uczelni nie mieli możliwości pozostawiania okryć wierzchnich w szatni. Nie mieli też miejsca, w którym mogliby spożywać posiłki. Zakupione meble umożliwiały wykonywanie pracy (zeznania świadków U. S. k. 654 – 658, K. G. k. 658 – 659).

Pozwany wnioskiem o płatność z dnia 9 stycznia 2015 r. za okres od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. przedstawił do zatwierdzenia wydatek związany z zakupem mebli (k. 100-101, k. 103-120, k. 124-138 uwagi do wniosku o płatność). Pismem z dnia 20 lutego 2015 r. Instytucja Pośrednicząca uznała za niekwalifikowalne wydatki pozwanego na zakup mebli jako nieracjonalne i niecelowe (k. 140-154).

Kolejny wniosek o płatność pozwany złożył w dniu 5 marca 2015 r. za okres od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 28 lutego 2015 r., również zawierający wydatki na zakup mebli (k. 158-175). Pismem z dnia 24 kwietnia 2015 r. Instytucja Pośrednicząca uznała za niekwalifikowalne wydatki na zakup mebli (k. 177-195).

Pozwany złożył kolejny wniosek o płatność za okres od dnia 1 marca 2015 r. do dnia 30 kwietnia 2015 r. (k.197-210. k. 212-).

Kolejnym wnioskiem o płatność za okres od dnia 1 maja 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r. pozwany przedstawił do rozliczenia wydatki na zakup mebli (k. 242-258, k. 254-258). Po otrzymaniu dodatkowych wyjaśnień Instytucja Pośrednicząca zakwalifikowała część wydatków na zakup mebli, niekwalifikowalne pozostały wydatki w kwocie 4.735,70 zł za szafy ubraniowe, szafkę pod zlew i szafki na naczynia (k. 260-278).

W końcowym wniosku o płatność pozwany przedstawił do zapłaty wydatki związane z dodatkowym wynagrodzeniem rocznym pracowników pozwanego Partnera oddelegowanych do realizacji projektów za rok 2015 (k. 330-370, k. 372-415). Wydatki z tego tytułu w całości w kwocie 135.335,45 zł zostały uznane za niekwalifikowalne (k. 417-434, k. 436-465, k. 472-493 korespondencja).

Środki dla pozwanego przekazywane były w ramach XI i XII transzy w dniach: 13 listopada 2015 r. (79.944,94 zł), 18 listopada 2015 r. (14.116.76 zł), 18 grudnia 2015 r. (35.040,19 zł) i 16 grudnia 2015 zł (6.183,56 zł) (k. 531-530).

Ostatnie umowy o pracę wygasły dnia 19 grudnia 2015 r. (k. 608-646 świadectwa pracy).

Pismem z dnia 27 lipca 2016 r. powód zwrócił się do pozwanego o zwrot wydatków uznanych za niekwalifikowalne w łącznej kwocie 140.071,15 zł, na którą składał się koszt dodatkowych wynagrodzeń rocznych w wysokości 135.335,45 zł i koszt zakupu mebli w wysokości 4.735,70 zł (k. 509).

Zwrot przekazanych środków dotychczas nie nastąpił.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów i zeznań świadków. Dokumenty nie budziły wątpliwości, ani nie były przedmiotem zastrzeżeń stron. Spór dotyczył konsekwencji i znaczenia okoliczności stwierdzonych tymi dowodami.

W tych warunkach nie miało znaczenia przedstawienie szereg pism w kserokopiach, skoro strony nie zarzucały, by były one niezgodne z oryginałami.

Sąd przeprowadził w sprawie dowód z zeznań świadków J. D., U. S., K. G.. Zeznania świadków Sąd generalnie uznał za wiarygodne, były spójne i szczegółowo przedstawiały problematykę związaną z realizacją projektu. Świadkowie potwierdzili okoliczności wynikające z przedstawionych w toku postępowania dokumentów. Szczególnie istotne były zeznania świadków U. S. i K. G. odnoszące się do stanu wyposażenia pomieszczeń, w których realizowano projekt i związanej z tym konieczności zakupu odpowiednich mebli (k. 655-656).

Za niewiarygodne należało natomiast uznać zeznania świadka J. D. co do zmiany wytycznych w sprawie kwalifikowalności wydatków w trakcie realizacji projektu. Strona powodowa przyznała, że ten dokument nie był zmieniany. Zmiana stanowiska mogła zostać zawarta w pismach między stronami, to jednak nie ma znaczenia przy ocenie roszczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Powód domagał się zasądzenia kwoty łącznie 140.072,15 zł przekazanej pozwanemu jako beneficjentowi w ramach projektu „E-podręczniki do kształcenia ogólnego”. Na kwotę składały się kwoty wypłacone w ramach dodatkowego wynagrodzenia rocznego i zakupu mebli.

Na wstępie należy stwierdzić, że okoliczności faktyczne sprawy były bezsporne w zakresie dotyczącym zawarcia umowy i realizacji projektu. Powód jako Lider Partnerstwa reprezentował Partnerów przed Instytucją Pośredniczącą i przekazywał Partnerom uzyskane środki, a po złożeniu zestawień występował do Instytucji Pośredniczącej z wnioskiem o płatność.

Spór dotyczył oceny kwalifikowalności wydatków dotyczących zakupu mebli i wypłaty pracownikom dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

W ocenie Sądu argumenty strony powodowej, że pozwany mógł wypłacić dodatkowe wynagrodzenie roczne najwcześniej w dniu 1 stycznia 2016 r., nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z art. 2 ust 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jednolity Dz. U. Z 2016 r., poz. 2217 z późn. zm.), pracownikom, którzy przepracowali w 2015 roku co najmniej 6 miesięcy przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie roczne. Zgodnie z powołanym przepisem, pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym nie określa terminu początkowego wypłaty dodatkowego wynagrodzenia, a jedynie końcowy – do dnia 31 marca roku następnego. Jest to termin maksymalny, do którego pracodawca zobowiązany jest wypłacić wynagrodzenie. Ponieważ ustawa wyznacza maksymalny termin, pracodawca nie musi czekać z wypłatą „trzynastki” do wskazanego terminu i może świadczenie to wypłacić wcześniej niż 31 marca. Wskazuje się też, że pracodawcy, na których ustawodawca nie nakłada obowiązku wypłaty „trzynastek”, lecz którzy wypłacają te świadczenia na podstawie wprowadzonych w swoim zakładzie pracy wewnętrznych regulacji, mogą ustalić dowolny termin wypłaty tego świadczenia w przepisach regulujących prawo do „trzynastki”. Pracodawcy ci nie są związani terminem zawartym w ustawie, mogą więc termin wypłaty tego świadczenia ustalić po 31 marca danego roku (por. Dorota Wołoszyn-Kądziołka, Marek Rotkiewicz, Komentarz do ustawy, Legalis).

Zdaniem Sądu taka regulacja ustawy prowadzi do wniosku, że nie można pracodawcy postawić zarzutu wcześniejszej wypłaty. Ustanowienie terminu maksymalnego miało służyć ochronie praw pracownika, tak by znał on ostateczny termin wypłaty należnego mu świadczenia. Z takim założeniem z pewnością nie pozostaje w sprzeczności wcześniejsza wypłata przez pracodawcę. Wbrew zatem temu, co twierdzi powód, nie ma obowiązku wypłacenia dodatkowego rocznego wynagrodzenia w roku następującym po roku, za który należy się to wynagrodzenie.

Pozwany Uniwersytet dodatkowe wynagrodzenie roczne wypłacił w niepełnej wysokości, proporcjonalnej do przepracowanego okresu. Wynagrodzenie zostało wypłacone w dniu 30 grudnia 2015 r. Jeżeli możliwe były do ustalenia kryteria przyznawania tego wynagrodzenia, nie było przeszkód, żeby je wypłacić przed upływem wskazanego w ustawie terminu. W dniu 19 grudnia 2015 r. wygasły ostatnie umowy z pracownikami projektu, w tym też dniu zakończona została realizacja projektu. Umożliwiło to pozwanemu dokonanie prawidłowego wyliczenia wysokości i wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego już w dniu 30 grudnia 2015 r. Chybione są zatem podnoszone przez powoda argumenty, że pozwany nie mógł mieć świadomości o tym, czy na dzień 31 grudnia 2015 r. w stosunku do określonych pracowników nie wystąpiłyby przesłanki uniemożliwiające wypłatę dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Ponadto zauważyć należy, że Wytyczne nie były zmieniane w trakcie Projektu. Zgodnie z Wytycznymi dodatkowe wynagrodzenie roczne może być uznane za wydatek kwalifikowany, bowiem rozdział 4.5 podrozdział 5, 4.5.1 punkt 5 stanowi, że wydatkami kwalifikowalnymi związanymi z wynagrodzeniem personelu mogą być również dodatki do wynagrodzeń, o ile zostały przyznane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy. W pojęciu wynagrodzeń przyznanych zgodnie z przepisami prawa pracy niewątpliwe mieści się dodatkowe wynagrodzenie roczne przyznane zgodnie z powoływaną ustawą.

Podkreślenia wymaga też, że umowa między stronami wyraźnie odwoływała się do dokumentu określonego jak Wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Zatem wskazania zawarte w dokumencie o nazwie Regulacje Zasad dotyczących zamknięcia Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki nie mogą wiązać pozwanego, w szczególności nie można z tego ostatniego dokumentu wyprowadzać dodatkowych ograniczeń dla strony. Ponadto Zasady dotyczyły wypłat środków w roku 2016 r., natomiast wypłata dodatkowego rocznego wynagrodzenia miała miejsce w roku 2015 r. Podkreślić też należy, że to powód był autorem tekstu umowy, a zatem ewentualne wątpliwości nie mogą być interpretowane na niekorzyść pozwanego.

Nie mógł skutkować uwzględniłem powództwa argument powoda, że umowa była aneksowana i przedłużano termin zakończenia projektu, zatem gdyby pozwany wykonał projekt w pierwotnie ustalonym terminie, wynagrodzenie roczne by się nie należało. Aneksy do umowy wymagały zgody obu stron, a zatem także powód, akceptując przedłużenie terminu, powinien liczyć się ze skutkami wynikającymi z obowiązków nałożonych ustawą o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Nie było też przeszkód, by powód podpisując aneks zastrzegł, że w związku z przedłużeniem terminu, z pojęcia wydatków kwalifikowalnych wyłączone zostaną koszty dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Za uzasadniony w tym kontekście należy też uznać argument pozwanego, że sytuację będącą przedmiotem oceny w niniejszej sprawie, tj. zakończenie projektu można potraktować analogicznie jak kwestię likwidacji pracodawcy, opisaną w art. 2 ust 3 pkt 4c ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, który uprawnia do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia także w sytuacji niespełnienia warunku przepracowania co najmniej 6 miesięcy. Zauważyć należy, że ustawa pochodzi z roku 1997 r., kiedy jeszcze nie mogła być znana instytucja wypłaty środków z funduszy unijnych, umów regulujących wypłatę tych środków oraz kwestia uprawnień pracowniczych mogących wyniknąć na tle tego rodzaju umów.

Nieuzasadnione także było żądanie powoda w zakresie kosztów poniesionych na zakup mebli. W odniesieniu do środków przeznaczonych na ten cel istotne okazały się zeznania świadków, z których wynikało, że ze względu na stan pomieszczeń i konieczność ich przystosowania do potrzeb pracowników, zakup taki był w pełni uzasadniony. Wydatki na zakup mebli nastąpiły na rok przed zakończeniem projektu, przyznanie nowych pomieszczeń nastąpiło pod koniec 2014 r. Pierwotnie zajmowane pomieszczenia na strychu starego budynku nie zaspokajały potrzeb pracowników projektu. Zgodnie z ogólnymi zasadami kwalifikowania wydatków zawartymi w Wytycznych, wydatki są kwalifikowalne, jeżeli są m.in. niezbędne dla realizacji projektu, są racjonalne i efektywne. Koszty zarządzania projektem obejmują koszty bezpośrednie, takie jak zakup mebli niezbędnych do zarządzania projektem (rozdział 4.3 podrozdział 3, punkt 1., lit. c). Zakupione meble umożliwiły pracownikom zatrudnionym przy realizacji projektu przygotowywanie posiłków, pozostawienie okryć wierzchnich, pracę w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Nie sposób uznać wydatków na tak elementarne wyposażenie pomieszczeń pracowników za przekraczające zasady racjonalnego i celowego gospodarowania środkami pochodzącymi z projektu. W ocenie Sądu wydatek ten był uzasadniony, zatem strona pozwana nie ma obowiązku zwrotu wydatków z tego tytułu.

Powód jako przegrywający, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 § 1 kpc ponosi w całości koszty postępowania w kwocie 5.417,00 zł, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 5.400,00 zł na podstawie § 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz . 265) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Z tych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w wyroku.