Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2020 r.

Sąd Rejonowy w Brodnicy Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Marzena Sirokos

Protokolant: st. sekr. sądowy Milena Jastrzembska

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2020 r. w Brodnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa J. Ł.

przeciwko Z. Ł.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

1) oddala powództwo,

2) zasądza ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Brodnicy na rzecz adw. A. K. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ul. (...), (...)-(...) B. kwotę 600 zł (sześćset złotych) powiększoną o stawkę VAT tytułem niepłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie powodowej z urzędu,

3) zasądza ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Brodnicy na rzecz adw. A. M. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ul. (...), (...)-(...) J. kwotę 600 zł (sześćset złotych) powiększoną o stawkę VAT tytułem niepłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie pozwanej z urzędu,

4) nie obciąża powoda kosztami postępowania i przejmuje je na rzecz Skarbu Państwa.

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność

Kierownik sekretariatu

III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich

mgr K. J.

Sąd Rejonowy w Brodnicy

stwierdza, że niniejsze orzeczenie

uprawomocniło się i jest wykonalne dnia 28 kwietnia 2021r.

Dnia 24 maja 2021r.

Sędzia

M. S.

III RC 31/20

UZASADNIENIE

Powód J. Ł. wniósł o uchylenie jego obowiązku alimentacyjnego na kwotę 200zł. wobec pozwanej Z. Ł.

Uzasadniając swoje powództwo powód podał m.in., że wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 czerwca 2014r. w sprawie I C 1989/13 został zobowiązany do łożenia na rzecz byłej małżonki alimentów w kwocie 200zł miesięcznie. Podał, że w dacie wyrokowania miał skromne dochody, ale obecnie podupadł na zdrowiu, co wpłynęło na pogorszenie jego sytuacji majątkowej i możliwości zarobkowych. W sierpniu 2019 przeszedł udar i przebywała dwa tygodnie w szpitalu i miesiąc w zakładzie opiekuńczo leczniczym, który to pobyt był płatny i zadłużył się na kwotę 4000zł u rodziny. W grudniu 2019r. przyznano mu prawo do renty rolniczej na kwotę 794, 84zł.

Podniósł, że uzyskał informację, że pozwana pracuje, otrzymuje rentę, więc jej sytuacja majątkowa jest dobra.

(dowód pozew k. 2 – 5)

Pozwana Z. Ł. na rozprawie wniosła o oddalenie powództwa.

Pozwana podała, że kwota alimentów jest jej niezbędna do życia.

(dowód wniosek k. 52).

Sąd ustalił, co następuje:

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział I Cywilny wyrokiem z dnia 30 czerwca 2014r. w sprawie I C 1989/13 z powództwa Z. Ł. przeciwko J. Ł. o rozwód rozwiązał małżeństwo Z. Ł. i J. Ł. przez rozwód z winy J. Ł.. W wyroku tym Sąd w pkt 4 zasądził alimenty od J. Ł. na rzecz jego małoletniej córki A. Ł. w kwocie 450zł miesięcznie oraz w pkt 6 wyroku Sąd zasądził od J. Ł. na rzecz Z. Ł. w kwocie 200zł miesięcznie w miejsce alimentów zasądzonych w wyroku zaocznym z dnia 14 lutego 2013r. przez Sąd Rejonowy w Brodnicy w sprawie III RC 282/12.

(dowód: odpis wyroku k. 6)

Na dzień orzekania sprawy o rozwód.

W dniu 30 czerwca 2014r. na rozprawie J. Ł. zeznał, że z zawodu był rolnikiem i ślusarzem mechanikiem. Miał 55 lat. Utrzymywał się z pracy we własnym gospodarstwie rolnym. Zeznał, że miał 5,6 ha ziemi. Hodował zwierzęta. Miał przychód w kwocie 24 tysiące. Otrzymywał dotacje w kwocie 6000zł. Z wynajmu mieszkania i pokoju otrzymywał łączną kwotę 350zł. Przekazywał córkom alimenty 400zł i 650zł oraz płacił alimenty na żonę. Zeznał, że choruje ma skrzywienie dolnych kręgów i szyjnych.

(protokół w sprawie I C 1989/13 k. 240 – 240v.)

W dniu 30 czerwca 2014r. na rozprawie Z. Ł. zeznała, że z zawodu była technikiem drzewiarz. Miała ukończone 53 lata. Nie mieszkała z J. Ł.. Wynajmował mieszkanie i za czynsz i ogrzewanie płaciła 650zł właścicielom. Opłacała prąd, wywóz śmieci. Pracowała na stażu, jako pomoc kuchenna w domu pomocy społecznej i otrzymywała kwotę netto wynagrodzenia 950zł. Leczyła się psychiatrycznie. Chorowała na kręgosłup. Na leki miesięcznie wydawała 60zł.

(protokół w sprawie I C 1989/13 k. 239 – 240)

Na dzień dzisiejszy:

  Sąd Rejonowy w Brodnicy Wydział III Rodzinny i Nieletnich w sprawie III RC 132/17 wyrokiem z dnia 19 czerwca 2018r. uchylił obowiązek alimentacyjny J. Ł. wobec A. Ł. ustalony wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 30 czerwca 2014r. w sprawie IC 1989/13 na kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) miesięcznie - z dniem 1 sierpnia 2017r.

(dowód: akta III RC 132/17)

Sąd Rejonowy w Brodnicy Wydział III Rodzinny i Nieletnich w sprawie III RC 59/18

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2018r. w sprawie z powództwa J. Ł. przeciwko Z. Ł. o uchylenie alimentów oddalił powództwo. Wyrok uprawomocnił się 20 grudnia 2018r.

(dowód: akta III RC 59/18)

Powód J. Ł. ma 61 lat. Okoliczności podane w pozwie podtrzymał i uczynił sowimi zeznaniami.

Podał, że jego wydatki to:

Wydatki miesięczne: koszty żywności – 400zł, zakup butli gazowej – 30zł, opłata za energię elektryczną 70zł, lekarstwa 120zł, środki higieny osobistej i czystości – 40zł, bilety autobusowe – 60zł, opłata za zużycie wody – 50zł.

Opłaty roczne to: zakup opału 2700zł, ubezpieczenie budynków 468zł,

Opłaty kwartalne to: podatek od nieruchomości 228zł, ubezpieczenie ciągnika rolniczego 120zł, składka do KRUS 450zł.

(dowód: zeznania powoda k. 63 – 63v)

W sierpniu 2019r. powód przeszedł udar krwotoczny. Przebywał w Zakładzie (...) sp. W. od 28 sierpnia 2019r. do 27 września 2019r. W karcie informacyjnej lekarz napisał m.in., że pacjent rehabilitowany z dobrym skutkiem. W stanie ogólnym dobrym wypisany do domu. Decyzją Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 31 grudnia 2019r. przyznano powodowi prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności od dnia 25 listopada 2019r. do 30 listopada 2020r. w kwocie do wypłaty 692,84zł. Na dzień dzisiejszy otrzymuje mniejszą kwotę 540zł, bowiem ma egzekucję komorniczą z renty.

(dowód: karta informacyjna z zakładu opiekuńczego k. 13 – 13v., decyzja prezesa KRUS k. 14)

Nadal powód jest właścicielem gospodarstwa o powierzchni 5,5 hektara, które wydzierżawił sąsiadowi na 10 lat. Raz na rok dostaje 9000 zł. W grudniu otrzyma 9000 zł z tytułu tej dzierżawy. Wynajmuje budynki mieszkalne, które są na terenie jego gospodarstwa. Zeznał, że najemcy nie płaca mu za wynajem, bo trzeba te budynki mieszkalne remontować.

Nigdzie nie pracuje.

(dowód: zeznania powoda k. 63 – 63v)

Pozwana Z. Ł. ma lat 59. Zatrudniona jest w Firmie (...) B. W. w wymiarze 5/8 etatu z wynagrodzeniem netto 1189,01zł. Otrzymuje również rentę w kwocie około 740zł. miesięcznie. Ponosi następujące wydatki za wynajem mieszkania, w którym mieszka – czynsz 750zł., - w miesiącu czerwcu opłata za energie elektryczną 85,74zł, w miesiącu lipcu opłata za energie elektryczną 58,38zł, opłata za zimna wodę i odprowadzanie ścieków za miesiąc czerwiec 36,63zł a w miesiącu lipcu 12,21zł, opłata za wywóz nieczystości stałych – 15zł.

Z. Ł. cały czas choruje na depresję. Dwa lata temu leczyła się z powodu depresji w szpitalu i w zeszłym roku również z powodu depresji leczyła się w szpitalu na oddziale psychiatrycznym pół roku. Oprócz depresji choruje na inne choroby. Alimenty otrzymuje w drodze egzekucji komorniczej. Wszystkie pieniądze, jakie otrzymuje tj. wynagrodzenie, renta i alimenty wydaje na swoje utrzymanie. (dowód: zeznania pozwanej k. 63v. – 64, zaświadczenie o zatrudnieniu k. 47, wyszczególnienie wydatków za mieszkanie wystawione przez zarządcę domu k. 50, wyciągi z rachunku bankowego k. 48 – 49v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie:

- zeznań powoda J. Ł. k. 63 – 63v.,

- zeznań pozwanej Z. Ł. k. 63v. – 64.,

- odpis wyroku sądu okręgowego w sprawie I C 1989/13 k. 6,

- historii choroby powoda k. 7 – 13,

- kserokopii decyzji (...) Rolniczego (...) k. 14 – 15,

- kserokopii zaświadczenia o zatrudnieniu pozwanej k. 47,

- wydruku transakcji wydatków pozwanej k. 48 – 49,

- wykazu wydatków za mieszkanie, w którym mieszka pozwana k. 50,

- akt sprawy tutejszego Sądu III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich – III RC 59/18,

- akt sprawy tutejszego Sądu III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich – III RC 132/17,

- akt sprawy Sądu Okręgowego w Toruniu I C 1989/13.

Prawdziwości dokumentów żadna ze stron nie kwestionowała. Strony jedynie różniły się w ich ocenie na okoliczność wykazania zajętych stanowisk w sprawie. Sąd dokumentom złożonym przez strony dał wiarę.

Zapadłymi wyrokami w sprawach, z których Sąd przeprowadził dowód Sąd był związany.

Z zeznań stron przebijał wzajemny żal i wyczuwało się, że strony nie mają żadnego porozumienia. Powód zeznał bardzo emocjonalnie, jego zeznania miały charakter bardzo subiektywny, ale też nie brakowało elementów obiektywnych na okoliczność swojej obecnej sytuacji.

Postawa powoda J. Ł. w swoich zeznaniach sprowadzała się do wykazania, że łożenie przez niego alimentów jest z dużą krzywdą dla niego. W ocenie Sądu powód nie był szczery odnośnie jego możliwości zarobkowych, do czego ustosunkuje się Sąd po niżej.

Pozwana Z. Ł. zeznała również emocjonalnie, ale także szczerze, rzeczowo i Sąd w całości podzielił jej stanowisko zawarte w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 61 krio (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), który mówi o stosowaniu odpowiednio przepisów o obowiązku alimentacyjnym - „ Z zastrzeżeniem przepisu artykułu poprzedzającego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.”

Przepis poprzedzający, czyli art. 60 krio stanowi § 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

§ 2 Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba, że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Zgodnie z cytowanymi artykułami do przewidzianego w art. 60 obowiązku dostarczania środków utrzymania po rozwodzie mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 136–140 .

Art. 138 krio stanowi w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

W komentarzu krio pod redakcją P. czytamy: „Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa …”

Podobnie (K. G. „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz” 2013):

„Zmiana może dotyczyć zarówno sytuacji uprawnionego, jak i zobowiązanego poprzez pogorszenie albo poprawę ich sytuacji materialnej, co może skutkować zmianą wyroku alimentacyjnego, jeżeli w ocenie sądu rodzinnego będzie miała charakter istotny”

Powód nie wykazał, aby zmiana stosunków miała charakter istotny. W sposób istotny nie zmniejszyły się jego możliwości zarobkowe ani nie poprawiła się sytuacja uprawnionej, co Sąd przedstawi poniżej.

J. Ł. podał, że obecnie żyje za kwotę 530zł. Podsumowując podane jego miesięczne wydatki to łączna kwota 770zł. Roczne wydatki to łączna kwota 3288 zł, co podzielić przez dwanaście miesięcy stanowi kwotę 274zł. Kwartalne wydatki to łączna kwota 678zł, co stanowi na miesiąc kwotę 226zł. Czyli łącznie wydatki miesięczne powoda to kwota 1270zł. Przyznana obecnie renta chorobowa powoda bez potrąceń komorniczych to kwota 1070zł jak zeznał. Otrzymywany czynsz z dzierżawy ziemi to kwota roczna 9000zł, czyli miesięczna kwota - 750zł. Łączna kwota z tytułu wykazanego przez powoda dochodu wynosi 1820zł. Po umniejszeniu przez potrącenia komornicze z tytułu alimentów na pozwaną to kwota 1290zł. Odejmując od kwoty podanego dochodu 1820zł kwotę wydatków 1270zł pozostaje powodowi kwota 550zł a to w ocenie Sądu nie wszystkie pieniądze, którymi dysponuje.

Sąd podzielił pogląd pozwanej, że nie jest prawdą, że powód od kilku lat wynajmuje na swoim terenie budynki mieszkalne nie pobierając z tego tytułu czynszu. Słusznie podniosła pozwana, że jeżeli przez jakiś czas nie pobierał czynszu, bo wymagały one remontu to trudno uwierzyć, że taki stan rzeczy trawa latami. W ocenie Sądu już chociażby z tego tytułu, czyli czynszu za wynajem mieszkań powód mógłby zabezpieczyć kwotę 200zł należnych pozwanej alimentów. Majątek, którym dysponuje powód a który był dyspozycji stron, gdy były w związku małżeńskim cały czas przysparza powodowi dochodu. Istotna jest również okoliczność, że w chwili obecnej powód już nie łoży alimentów na żadną z córek – obowiązek ten został uchylony. W ocenie Sądu faktyczny dochód powoda jest większy niż wskazana przez niego kwota 1820zł.

Nie nastąpiła po stronie powoda tak zamiana stosunków, która uzasadniałaby zmianę jego obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej przez jego uchylenie.

Pozwana Z. Ł. nie jest w niedostatku, ale jej sytuacja materialna jest skromna. W ocenie Sądu do zaspokajania jej usprawiedliwionych potrzeb niezbędna jest kwota 200zł alimentów należnych od powoda. Mimo stanu zdrowia, depresji, którą musi regularnie leczyć a choruje na nią od lat jeszcze od bycia w związku małżeńskim z powodem, stara się ona ze wszystkich sił pracować, aby mieć niezbędne środki na utrzymanie. Łączny dochód pozwanej to wynagrodzenie 1189,01zł i renta 740zł. to kwota około 1929zł i plus alimenty to kwota 2129zł. Pozwana w sposób szczery wyjawiła wszystkie swoje dochody. Średnio z tytułu wydatków na mieszkanie miesięcznie ponosi koszty 870 zł.(od września czynsz wynosi 800zł) Jest to kwota w niektórych miesiącach większa. Jest to kwota, którą przekazuje zarządcy domu. Do tego dochodzą dalsze wydatki m.in. podgrzewanie wody bojlerem i inne. Ponadto ponosi wydatki codziennego utrzymania. Sąd dał wiarę pozwanej, że wszystkie pieniądze, jakimi dysponuje miesięcznie wydaje na bieżące koszty utrzymania. Pozwana zeznała, że nigdzie nie wyjeżdża np. na wczasy i czasami wspiera ją siostra finansowo.

Sytuacja pozwanej od orzeczenia zapadłego w sprawie o rozwód nie zmieniła się w sposób istotny a już na pewno nie uległa poprawie, co skutkowałoby zamianą obowiązku alimentacyjnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd na mocy cytowanych przepisów orzekła jak w pkt 1.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł na mocy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu § 8 pkt 3.